Overzicht

Berend

101 Artikelen
81 Reacties
Achtergrond: Jay Huang (cc)
Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Der Name ist Bond, Obersturmbannführer Bond

, door
Hulk angry! Hulk smash! (Foto: Flickr/soylentgreen23)

Ik heb nooit veel sympathie mogen voelen voor de Bond-franchise. De films (en de boeken) zijn er altijd in geslaagd om op vernuftige wijze snobisme, sexisme, materialisme, en vulgariteit met elkaar te combineren. Nu is er echter iets merkwaardigs aan de hand. Ik constateer dat de Bond-franchise in crisis verkeert. En, net zoals ik als linkse rakker de teloorgang van de VVD met lede ogen aanzie, zo maak ik me nu ook grote zorgen.

Ik was er in eerste instantie nog ingetrapt. Ik was daadwerkelijk enthousiast over de gedachte dat Daniel Craig de nieuwe Bond zou worden. Eindelijk een echte acteur als Bond. En de vorige Bond-film, Casino Royale, was de eerste sinds From Russia with Love die ik nog wel te pruimen vond.

Een recente ervaring heeft mij de ogen geopend. Ik zag de trailer voor de nieuwe Bond-film, Ein Quantum Trost. Inderdaad, ik woon in Duitsland. En laten we duidelijk zijn: op het moment dat James Bond blauwe ogen, stroblond haar, en overdreven goed ontwikkelde spieren heeft, dan is het onwenselijk dat hij ook nog Duits spreekt.

Daniel Craig als James Bond is een absolute ramp. Enerzijds is het een uitstekend acteur, die emotie in zijn acteerwerk weet te leggen, en de indruk wekt dat hij nadenkt. Anderzijds is hij, fysiek gezien, een bijna Schwarzenegger-achtige actieheld, met enorme spierbundels, en gelaatstrekken die eerder wilskrachtig en vierkant zijn dan delicaat. James Bond als existentialistische blonde Arier: dit heeft meer met Martin Heidegger dan met Ian Fleming van doen. Eerdere James Bonds waren donkerharige, fragiele, maar schijnbaar onbreekbare Britse dandy’s, die buiten en boven de wereld leken te staan. Daniel Craig staat er als een sterk blond beest middenin. De oude, verwerpelijke James Bond is vervangen door een nog veel angstaanjagender monster.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Bernard Mandeville, een groot Nederlands denker

, door
Titelpagina derde uitgave van Fable of the Bees (Foto: Wikimedia)

De afgelopen maanden is het kapitalisme zowel in financieel als in publicitair opzicht enigszins onder druk komen te staan. In Nederland vergeten veel mensen daarbij dat het kapitalisme als ideologie in laatste instantie een Nederlandse uitvinding is. De eerste openbaar verhandelde aandelen waren van onze eigen Vereenigde Oost-Indische Compagnie. Maar ook een belangrijk vroeg ideoloog, Bernard Mandeville (1670-1730) was een Nederlander. Een geboren Rotterdammer, medicijnen gestudeerd aan de Universiteit Leiden, en in het kielzog van Willem III naar Engeland vertrokken, alwaar hij een boek schreef met de titel ‘The Fable of the Bees’. Waar zijn voorbeeld Erasmus een boek schreef met de titel ‘De Lof der Zotheid’, zou dit boek ‘De Lof der Zonde’ kunnen heten. Adam Smith en zijn navolgers hebben er vooral een ding uit gedestilleerd: van consumptie wordt de maatschappij beter. Een dronkelap vernielt misschien zijn lever, maar de bierbrouwers worden rijk van hem. Op een macro-economisch niveau viel hij vooral het ‘mercantilisme’ aan, de filosofie waarbij staten proberen hun importen te minimaliseren, en hun exporten te maximaliseren. Mandeville draait het om: Hoe meer buitenlandse produkten wij kopen, hoe meer van onze produkten het buitenland kan kopen De boodschap: ‘Geld moet rollen.’ Het motto van de moderne maatschappij.

Maar Mandeville´s optiek is veel breder. Hij verklaart het bestaan van zonden, door van elke zonde die er is het niet altijd helemaal voor de hand liggende maatschappelijk nut aan te tonen. In zijn eigen tijd veroorzaakte het boek een schandaal, en ook nu heeft het boek niet veel fans. Echter, dit is ten onrechte. Uit het boek van Mandeville spreekt vooral een grote sympathie voor de mensheid. Mandeville ziet dat de mensen ijdel, zelfzuchtig, gulzig, en slecht zijn, en toont aan dat ook deze eigenschappen hun nut hebben. Mandeville verleent de mensheid absolutie. Wat hij uitdraagt is een ethisch en metaphysisch gedoogbeleid, en daarmee is hij opeens heel erg Nederlands.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Een Ronald Reagan van links

, door
Peter Sodann kondigt zijn vorige kandidatuur aan (Foto: Wikimedia/Ronald Friedmann)

In de afgelopen jaren is in Duitsland een partij opgekomen die eenvoudigweg wordt aangeduid als de ‘Linkspartei’, of ook wel ‘Die Linke‘. Het is een coalitie tussen de voormalige communisten uit de DDR, en de afvallige linkervleugel van de SPD geleid door Oskar Lafontaine, en kan worden vergeleken met onze SP. De partij slaagt erin grote beroering te veroorzaken. Ze haalt stemmen weg bij de SPD, en zorgt daarmee voor een algemene verlinksing van de Duitse politiek.

Nu de volgende stunt. Er komen verkiezingen aan voor het bondspresidentschap, een grotendeels ceremoniele functie. Er leek geen geschikte kandidaat te zijn onder de Linksen, en dus schuiven ze Peter Sodann naar voren. Sodann is 72, en was een belangrijk, maar loyaal, theateracteur in de voormalige DDR, waar hij een vast acteur was in Bertolt Brecht’s theatergroep het ‘Berliner Ensemble’. Nu is de gemiddelde Duitser natuurlijk nog nooit naar een stuk van deze groep groep geweest, maar Sodann is desondanks bekend. Na de val van de Muur speelde hij namelijk een aantal seizoenen de hoofdrol in de krimi ‘Tatort‘. En nu heeft hij zijn linkse roots herontdekt, en is hij presidentskandidaat. Het zou fascinerend zijn om een extreem-linkse versie van Ronald Reagan aan de macht te zien in Duitsland. Maar helaas, of gelukkig: Die Linke heeft geen kans deze verkiezing te winnen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Nieuwe opsteker voor Brown

, door
Premier Gordon Brown (Foto: Flickr/davepatten)

Het zijn gelukkige weken voor Gordon Brown. Waar zijn reputatie al verbeterde door zijn ingrijpen in de economie, daar raken nu zijn uitdagers, de jonge dandy’s van de Conservative Party, in de problemen. Al eerder hadden diverse vertegenwoordigers van de partij toegegeven cocaine gebruikt te hebben, waaronder de leider van de partij David Cameron, en zijn rechterhand, George Osborne. Het Verenigd Koninkrijk is nochtans betrekkelijk modern, en al te ernstige gevolgen heeft dit zodoende niet gehad.

Maar nu komen er ernstiger onthullingen. Dezelfde George Osborne, naast parlementslid ook de ‘Shadow Chancellor’, d.w.z. woordvoerder van de oppositie op het gebied van de begroting, nog geen 40 en een groot politiek talent, zou gesprekken hebben gevoerd met de Russische zakenman Oleg Deripaska, over een grote donatie aan het campagne-fonds van de Conservatieven. Een zo omvangrijke donatie van een buitenlander is illegaal, maar dat is bij lange na niet het ergste. De heer Deripaska is een miljardair met zeer goede banden met het Kremlin. Van alle Europese landen heeft het Verenigd Koninkrijk misschien wel de moeilijkste banden met Rusland, want naast de Georgische kwestie spelen er ook nog andere zaken, en dan vooral de moord, in Londen, op de dissident Alexander Litvinenko. Een Britse regering die de verkiezingen wint met indirecte steun van de Russische regering is ernstig gecompromitteerd. Brown mag langzaam aan weer hoop gaan koesteren.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Gordon Brown, redder in de nood, misschien gered

, door
Premier Gordon Brown in betere tijden (Foto: Flickr/Davepatten)

In landen met een twee partijenstelsel en een districtenstelsel met een winner take all-systeem is het gebruikelijk dat de toestand van de economie bepalend is voor wie de verkiezingen wint. De meeste kiezers weten aan welke kant ze staan, en zullen niet snel overlopen. De verkiezingen worden beslist door een kleine, betrekkelijk a-politieke middengroep, die hun keuze direct laten afhangen van hun economische situatie. Om die reden moeten de kansen van John McCain in de aanstaande presidentsverkiezingen bijzonder klein worden geacht.

In Engeland wordt Gordon Brown echter misschien de uitzondering die de regel bevestigd. Tot voor kort leek het vast te staan dat hij de volgende verkiezingen zou verliezen. Hij was niet mediageniek genoeg, de Engelsen waren Labour-moe na tien jaar Tony Blair, en de economische toestand verslechterde enigszins. Nu de economische toestand plotseling radicaal verslechtert, heeft Brown echter weer een kans. Leiders in zowel de VS als Europa waren bang om grootschalig in de economie in te grijpen. Gordon Brown hakte de knoop door, en kocht voor miljarden aan slechte leningen van banken. De rest van de wereld heeft zijn voorbeeld gevolgd, en Brown wordt alom geprezen.

Het was te verwachten dat Brown op dit moeilijke moment beter zou reageren dan andere regeringsleiders. Immers, in een vorig leven was Angela Merkel minister van milieu, George W. Bush gouverneur van Texas, en Nicolas Sarkozy minister van binnenlandse zaken. Gordon Brown daarentegen was 10 jaar lang ‘Chancellor of the Exchequer’, en heeft daarom op dit punt meer ervaring dan verder wie ook. De Britten kunnen nu overwegen of ze, in een tijd van economische crisis, toch niet beter af zijn met deze stugge, duistere domineeszoon uit Schotland.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Gevaar in het hoge noorden

, door
Zo vredig wordt het nooit meer (Foto: Flickr/Juergen Kurlvink)

Een bij-effect van de kredietcrisis is, dat het westen de historische confrontatie met Rusland uit het oog verloren is. Poetin kan zich in zijn handen wrijven, en in alle rust verder werken aan zijn plan om de absolute almacht in de wereld te veroveren. Het volgende slachtoffer wordt IJsland, zo lijkt het. De IJslandse economie is verdampt, en in plaats van medeleven krijgen de IJslanders de woede van ’s werelds Icesave-spaarders over zich heen. De rancune van de IJslanders over dit feit richt zich in de eerste plaats op Gordon Brown, waarschijnlijk omdat de brave IJslanders nog nooit van onze Wouter Bos gehoord hebben.

Welke supermacht komt er als redder in de nood naar voren? De Rus, uiteraard. Na enige tijd terug al een groot deel van de Noordpool geclaimd te hebben, streven ze nu naar een totale omsingeling van dit olierijke gebied. Ze komen in eerste instantie met een noodkrediet van miljarden, maar het zal ongetwijfeld zo gaan als met ons eigen Europese imperialisme. Eerst komen de beleggers, dan de missionarissen, en dan de kanonneerboten. IJsland kan over een paar jaar niet betalen, en dan vorderen de Russen gewoon maar het hele land. Twee bootjes in de haven van Reykjavik (een kruiser en een kernonderzeeer) en ze hebben het land veroverd. De Russen zullen een basis hebben midden tussen Europa en Amerika in.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De ondergang van James Stockdale

, door

Het rumoer rondom het debat tussen Sarah Palin en Joe Biden heeft de afgelopen weken in de Amerikaanse media herinneringen opgeroepen aan James Stockdale, de man die de geschiedenis is ingegaan als degene die het hardst van wie dan ook onderuit is gegaan tijdens een vice-presidentieel debat.

James Stockdale was in 1992 de beoogde vice-president van de excentrieke miljardair Ross Perot. James Stockdale was pas op het laatste moment naar voren geschoven, en had geen hulp gekregen bij het voorbereiden van het debat. Hij had dus maar zijn eigen plan getrokken. Hij zou het Amerikaanse volk direct aanspreken: “Who am I? And why am I here?” zou hij zeggen, en dan zijn eigen vraag beantwoorden. Hoe hij carrière had gemaakt bij de marine, die hem in 1958 de kans had gegeven om aan Stanford een master in Internationale Betrekkingen te behalen. Hoe hij er, bij het begin van de Vietnam-oorlog, voor had gekozen om weer piloot te worden. Hoe hij werd neergeschoten, en zeven jaar in Vietnamese krijgsgevangenschap had doorgebracht. Hoe hij in Vietnam gemarteld werd, en hoe hij in die tijd steun had gevonden bij de filosofie van Stoïcijnen zoals Seneca en keizer Marcus Aurelius. Hoe hij het na zijn bevrijding tot vice-admiraal had geschopt, en hoe hij later academicus werd aan Stanford, en talrijke boeken over filosofie, en over Amerikaanse militaire geschiedenis had geschreven.

Het was een mooi verhaal. James Stockdale was conservatief, maar, op grond van deze achtergrond, iemand waar ook het linkse deel van de wereldbevolking mee had kunnen leven als president. Een man met gravitas, iemand die in een crisis rust had kunnen brengen, en de juiste beslissingen had kunnen nemen. Een staatsman.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Xenofoben van links, xenofoben van rechts

, door
De gevaarlijkste vreemdelingen (Foto: Flickr/Darren Hester)

De Nederlandse politieke cultuur zoals die op dit moment bestaat wordt overheerst door één emotie: xenofobie. Alle Nederlanders zijn het erover eens dat ons land ooit idyllisch was, een arcadia van sociale saamhorigheid, met een eigen cultuur waar we gerust trots op mogen zijn. En alle Nederlanders zijn het er ook over eens dat invloeden van buiten de idylle dreigen te verstoren. De onenigheid draait om de bron van de kwaadaardige invloeden.

Rita Verdonk is een politica die op komt voor de bedreigde Nederlandse identiteit, en de Nederlanders oproept trots op Nederland te zijn. In haar ogen is de voornaamste bedreiging van de Nederlandse identiteit de komst van immigranten, met name moslims, die zich weigeren aan de Nederlandse cultuur aan te passen. In mindere mate is ook de toenemende invloed van de Europese Unie een bedreiging. De buitenlandse invloed waar de xenofoben van links het meest voor beducht zijn, is voor haar minder een probleem. Het is merkwaardig. Hoewel ze zegt trots op de Nederlandse cultuur te zijn, vertoont ze bij voortduring een diepe minachting voor de Nederlandse parlementaire traditie, die zeer karakteristiek is voor het land, en bovendien tot de oudste democratische stelsels ter wereld behoort. In plaats daarvan voert ze politiek op Amerikaanse grondslag.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Antwoord op de huiskamervraag

, door
Alfred Nobel (Foto: Flickr/niznoz)

Andermaal ben ik positief verrast door de lezers van GeenCommentaar. Er zijn klaarblijkelijk inderdaad GC-lezers die weten dat Maurice Maeterlinck in 1911 de Nobelprijs voor de Literatuur won. Ik ben wel enigszins bezorgd over de reactie van Peter, die leek te suggereren dat hij de vraag moeilijk zonder Google kon beantwoorden, omdat hij al zijn boeken het huis uit had gegooid. Ik had de lezers juist verzocht om slechts hun hersens te gebruiken, die, naar ik meen, zelfs in deze tijd nog niet geheel door de technologie overbodig gemaakt zijn.

Maar goed, Maurice Maeterlinck. Maeterlinck leefde van 1862 tot 1949, en was een Vlaming, en de leidende figuur van de zogenaamde ‘symbolistes Belges’, waar verder o.a. Émile Verhaeren, Georges Rodenbach en Max Elskamp deel van uitmaakten. Ondanks hun Nederlandstalige achtergrond schreven ze poezie, proza en theater dat aansloot bij het werk van Franse schrijvers als Baudelaire en Rimbaud. In hun tijd waren ze het neusje van de zalm van de wereldliteratuur, maar nu zijn ze grotendeels vergeten. Van Maeterlinck is vooral het toneelstuk ‘Pelleas et Melisande’ bekend gebleven, niet vanwege het werk zelf, maar omdat de opera van Claude Debussy ervan maakte nog wel vaak wordt opgevoerd.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Huiskamervraag Nobelprijzen

, door
Alfred Nobel (Foto: Flickr/niznoz)

De weinig bekende schrijver J.M.G. Le Clezio heeft de Nobelprijs voor de Literatuur gewonnen. In Nederland, en in de meeste niet-Franssprekende landen, is hij volslagen onbekend. Er is kritiek op het feit dat het hier om een onbekende schrijver gaat, maar dit is ten onrechte. Een van de doeleinden van zo’n prijs is juist om weinig bekende schrijvers internationaal onder de aandacht te brengen. De Nobelprijs is er niet om te bepalen wie nou eigenlijk de beste schrijver ter wereld is. Literatuur is geen tak van atletiek. Hoe onbekender de Nobelprijswinnaar, hoe beter het is.

Dat brengt ons bij de huiskamervraag. Het mag bekend zijn dat de Nobelprijs voor de Literatuur nog nooit door een Nederlander gewonnen is. Echter: wie was de enige Belg die hem ooit in de wacht heeft gesleept? Omdat er toch niks op het spel staat zou ik de lezers willen verzoeken om te proberen deze vraag zonder technische of literaire hulpmiddelen te beantwoorden. Ik ben gewoon benieuwd of iemand het weet. Het officiële antwoord (en hopelijk een fraaie selectie van onjuiste antwoorden) zal over 24 uur bekend worden gemaakt.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Nobelprijzenfestival

, door
Alfred Nobel (Foto: Flickr/niznoz)

De vrij onbekende Fransman Jean Marie Auguste Le Clezio heeft de Nobelprijs voor de Literatuur gewonnen. Harry Mulisch heeft weer naast de prijs gegrepen, maar hij is niet de enige. In Amerika is er een batterij literair zwaargeschut dat al lang wacht. John Updike, Philip Roth, Joyce Carol Oates, Don DeLillo en Cormac McCarthy hebben de hoogste literaire prijs ook nog nooit in ontvangst mogen nemen. De laatste Amerikaanse auteur die de prijs won was in 1993 Toni Morrison. Nu heeft recentelijk Horace Engdahl, hoofd van het Nobelprijscomité, de Amerikaanse ambities nog een knauw gegeven, en de Amerikanen daarbij beledigd. Volgens hem zijn de Amerikanen teveel naar binnen gekeerd om nog echt goed te kunnen schrijven. Het literaire hart van de wereld is nog altijd Europa.

Amerikaanse reacties waren wat aan de boze kant, en beschuldigden de Zweed ervan dat hij ‘politiek en literatuur met elkaar verwarde’. Maar ze zitten ernaast. In de andere categorieën winnen de Amerikanen Nobelprijzen zat. Sinds 1993 hebben drie Amerikanen de Nobelprijs voor de Vrede gewonnen (Al Gore, Jimmy Carter, en anti-landmijnenactiviste Jody Williams). Zou de uitreikende instantie, in dit geval het Noorse parlement, de prijzen uitgereikt hebben omdat ze van mening is, dat de VS de afgelopen vijftien jaar een bovengemiddeld grote bijdrage hebben geleverd aan de wereldvrede?

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Dromen van een rijker Europa

, door
Deze zou dan gaan verdwijnen (Foto: Flickr/JimmyMac210)

De hoofdredacteur van de Britse zondagskrant de Observer heeft het volgende scenario geschetst, voor hem (en ook voor deze columnist) een droomscenario. Het Verenigd Koninkrijk, zo betoogt hij, is een betrekkelijk klein land met een banksector die relatief buitenissig groot is, met namen als HSBC, Barclays, Royal Bank of Scotland, en National Westminster. Deze banken zullen, als gevolg van de kredietcrisis, binnenkort ook in buitengewoon zwaar weer terecht komen, maar een ‘bail-out’ Amerikaanse stijl zal de Britse schatkist zich nooit kunnen veroorloven. Dus wat dan te doen? De Amerikaanse huisvriend is ondertussen ook failliet, bij de Rus, de Arabier of de ‘Chinaman’ aankloppen zou te ver gaan, dus blijft er maar één optie over: de Europese Unie. De Europese Unie zou bereid zijn om het geld voor te schieten, onder voorwaarde dat Groot-Brittannië de euro in zou voeren. En zo zou Groot-Brittannië door de achterdeur bij de euro komen.

Dit is een droomscenario voor Will Hutton. De man is de meeste bekende eurofiel van Engeland, en hij wil niets liever dan meer volledige aansluiting. Het zal er zeer waarschijnlijk niet van komen. De reacties op de column dropen in ieder geval van de eurofobie. De Britten prefereren waarschijnlijk een totale economische recessie boven de invoering van de euro. Maar de hoop van Hutton is misschien wel een reflectie van de manier waarop sommige Europeanen (deze columnist niet uitgezonderd) tegen het debacle in de Verenigde Staten aankijken. Sommige Europeanen willen geloven dat de problemen in de Verenigde Staten het bewijs zijn dat het Europese systeem zo slecht nog niet is, en dat er na verloop van tijd een nieuwe economische wereldorde zal ontstaan, waarin Europa machtiger en rijker zal zijn dan het nu is. Het is waarschijnlijk een ijdele hoop ? maar wel een hoop die houvast biedt in deze crisis.

Vorige Volgende