OPINIE - Stop met ‘Dublin’ en verdeel asielmigranten eerlijk over Europa. En zorg dat lidstaten hun verantwoordelijkheden nemen en niet afschuiven. Dat schrijft Marthe Hesselmans van het wetenschappelijk bureau van D66 in een opiniebijdrage voor Vice Versa.
De vluchtelingenpiek van 2015 maakte duidelijk dat EU-lidstaten asielmigratie samen moeten regelen. Anders dreigen belangrijke Europese verworvenheden in de knel te raken. Zo is het vrije verkeer van mensen en goederen tussen lidstaten moeilijk vol te houden zonder gezamenlijk asielbeleid. Asielmigranten die aankomen in het ene Schengenland kunnen immers doorreizen naar het andere Schengenland. Landen kunnen grenscontroles opwerpen om deze verplaatsing tegen te gaan. Daarmee doen zij echter ook afbreuk aan de vrijheid van alle EU-inwoners om tussen lidstaten te bewegen.
Gezamenlijk beleid is daarnaast nodig voor het waarborgen van de fundamentele waarden die EU-lidstaten hebben vastgelegd: eerbied voor de menselijke waardigheid en voor mensenrechten, vrijheid, democratie, gelijkwaardigheid en de rechtsstaat. Alle lidstaten hebben zich aan deze waarden verbonden. Ze beschermen het recht van EU-inwoners om een vrij en volwaardig leven te kunnen leiden. Ze garanderen ook het recht van vluchtelingen om asiel aan te vragen in de EU, om hier (tijdelijke) opvang te krijgen naar EU-maatstaven en niet naar een gevaarlijk land te worden gestuurd. Om deze waarden in de praktijk te brengen, is afstemming nodig van beleid. Zodat iedereen op EU-grondgebied ook daadwerkelijk gelijk behandeld wordt.
Ten slotte is samenwerking van belang om de solidariteit tussen lidstaten te handhaven, of eerder te herstellen. Solidariteit in Europa betekent dat als het ene land het moeilijk heeft, andere landen bijspringen. Op het gebied van asielmigratie wordt dit ernstig verzuimd. In de eerste helft van 2017 zijn er volgens UNHCR, de VN-Vluchtelingenorganisatie, bijna 100.000 asielmigranten aangekomen in de Europese Unie, waarvan ruim 80.000 op de kusten van Italië. Lokale gemeenschappen en autoriteiten komen niet toe aan zorgvuldige asielprocedures. Inwoners van die gebieden weten niet waar ze aan toe zijn en asielmigranten bevinden zich in erbarmelijke omstandigheden. Onduidelijkheid brengt onrust. Het verzwakt draagvlak voor vluchtelingenopvang en ondergraaft de verbondenheid tussen landen en mensen.
Migratie in Europa is een werkelijkheid die dwingt tot duidelijkheid, tot helder beleid en moreel leiderschap. EU-lidstaten moeten gezamenlijk laten zien dat zij asielmigratie op humane en rechtvaardige wijze kunnen beheersen, zowel vandaag als morgen.
Hoe?
Niet met het huidige Dublinsysteem. Het systeem waarin asielaanvragen worden behandeld in het EU-land van aankomst faalt al jaren. Dat werd pijnlijk zichtbaar in 2015. Angela Merkel verkondigde publiekelijk dat Duitsland de ‘achterhaalde’ regels aan zijn laars lapte. Terecht, want ze waren volstrekt ontoereikend op een piekmoment van asielmigratie. Anno 2018 zitten Europese lidstaten nog steeds vast aan ‘Dublin’. Het is zeer de vraag of ze hiermee een volgend piekmoment beter aan kunnen dan in 2015. Europa is toe aan een alternatief toekomstvast asielsysteem. Wij doen hiervoor vier voorstellen:
1) Een zorgvuldig verdelingsmechanisme is nodig zodat geen enkele lidstaat overbelast raakt met asielaanvragen puur vanwege zijn ligging. Daarbij horen gezamenlijk bepaalde quota. Ze leggen vast hoeveel aanvragen iedere lidstaat moet en kan ontvangen, gelet op zijn inwoneraantal en bruto nationaal product.
2) Verdeling vindt plaats vanuit transitiecentra in grenslidstaten. Hier maken EU-asielexperts via een volwaardige procedure onderscheid tussen mensen die wel of geen kans maken op asiel in de EU. De eersten worden verdeeld over lidstaten om daar een vervolgprocedure te doorlopen. Denk aan vluchtelingen uit Syrië. Zij krijgen waarschijnlijk asiel omdat ze uit een oorlogsgebied komen. Wel is een vervolgprocedure nodig om uit te maken of ze niet zelf schuldig zijn aan oorlogsmisdaden. De tweede groep wordt, ook na een zorgvuldige procedure, uitgezet. Eenduidige criteria zijn nodig om te bepalen wanneer een asielaanvraag kansrijk is of niet. Het VN-Vluchtelingenverdrag moet hierin leidend zijn.
3) Verblijf in transitiecentra is menswaardig en kort. Daarvoor is het ook van belang om bindende afspraken te maken over de terugname door herkomstlanden van hen die geen kans op asiel hebben. Het is essentieel dat deze afspraken juridisch zijn vastgelegd. Herkomstlanden kunnen nu hun terugkerende landgenoten te gemakkelijk weigeren. Met stevige multilaterale afspraken staan EU-lidstaten sterker in de onderhandelingen dan als ze terugnames ieder voor zich regelen. Essentieel is ook dat terugnameovereenkomsten verbonden zijn aan ontwikkelings- en handelsbeleid en dat ze strikte criteria bevatten om de mensenrechten en veiligheid van uitgewezen asielzoekers te waarborgen.
4) Er moeten meer alternatieven voor asiel zijn. Nu lijkt asiel vaak de enige manier om Europa in te komen. Jongens uit Gambia vragen asiel aan terwijl ze eigenlijk kansen op werk of studie zoeken. Voor hen zijn alternatieve wegen nodig. In de vorm van een studievisum of een tijdelijke vergunning voor seizoenswerk. Daar moeten strikte voorwaarden aan verbonden zijn. Niemand mag zomaar komen studeren of werken. Niemand mag blijven als een visum afloopt. Maar maak het mogelijk voor mensen om hun toekomstplannen ergens op te projecteren. Om de smokkelaarsboot niet als enige optie te hoeven zien. En om te voorkomen dat zij die daadwerkelijk op de vlucht zijn voor vervolging cruciaal draagvlak verliezen voor asiel in de EU.
Veel van het huidig asielbeleid strandt op tegenwerking van individuele lidstaten. Bij de uitwerking van bovenstaande voorstellen zullen we daar rekening mee moeten houden. Maar we laten ons er niet door verlammen. Asielmigratie naar Europa is een permanente realiteit. Alleen gezamenlijk kunnen lidstaten hier beter vat op krijgen. Door aankomstlanden in de EU toe te rusten op de komst van asielmigranten. Door herkomstlanden in Afrika en Azië stabieler te maken. Door te zorgen dat mensen perspectieven hebben, hier en elders, nu en later.
Dit artikel is overgenomen van Vice Versa. Het is gebaseerd op de publicatie Van nieuwkomer naar Nederlander. Een sociaal-liberale visie op migratie, asiel en integratie die de Van Mierlo Stiching op 20 april lanceerde. Marthe Hesselmans is wetenschappelijk medewerker bij de Van Mierlo Stichting, wetenschappelijk bureau van D66.
Reacties (10)
“Een zorgvuldig verdelingsmechanisme is nodig” Een verdeelsysteem heeft geen enkele zin, 95% van de immigranten wil naar het rijke noorden, terwijl de asielopvang in de armere delen van Europa leeg staan. Immigranten gaan zelfs in het relatief rijke Frankrijk nog liever in een tentje zitten in de hoop naar Engeland te kunnen, dan daar te blijven. Ook al zouden er immigranten naar het armere deel van Europa verdeeld worden, dan pakken ze na het verkrijgen van de verblijfsvergunning alsnog direct de trein naar het rijkere Noordwesten, dit is dus een schijnoplossing.
Gezamenlijk beleid is zeker nodig, landen aan de grens moeten geholpen worden met de grensbewaking en het opvangen van de echte vluchtelingen. Daarnaast is de enige oplossing die op langere termijn houdbaar is opvang in de regio en versterking van de regionale economie en politieke stabiliteit. Dat is echter niet alleen een taak van Europa, maar van de hele VN. Europa zou daar wel het voortouw in kunnen nemen.
@1:
Kan het zijn dat je geen enkel idee hebt?
@1: Het eerste voorstel betreft gezamenlijk afgesproken quota. Die afspraken zullen niet zonder consequenties zijn voor vluchtelingen. Opvang wordt dan gekoppeld aan verblijf in een land, zoals dat binnen één land is gekoppeld aan het verblijf in één opvangcentrum. De kwaliteit van de opvang is dan nog wel een punt van zorg.
Als spreiding van vluchtelingen binnen een land mogelijk is, zou dat dan ook niet in Europa kunnen?
Overigens vraag ik me af wat je van deze voorstellen zou denken als je in Italië of Griekenland zou wonen.
@1: Ik denk dat dat tentenkamp bij Calais een stuk leger zou worden als de immigranten daar een verblijfsvergunning voor Frankrijk zouden krijgen.
Overigens zal betere opvang van asielzoekers weinig veranderen in Calais, want de illegalen in Calais zijn volgens mij geen asielzoekers.
@1: landen aan de grens moeten geholpen worden met … het opvangen van de echte vluchtelingen.
Dan zijn wij het ergens over eens.
Persoonlijk lijkt spreiding van vluchtelingen mij hierbij een noodzakelijk middel, maar ook financiële hulp voor de eerste opvang vind ik rechtvaardig.
Wat ik in het betoog nog mis is:
– een uniforme asiel-procedure in heel Europa.
Zodat de kans op asiel in alle landen even groot is.
In het verleden oordeelde een nederlandse rechter dat een vluchteling hier aanvragen mocht, omdat asiel-verzoeken in Griekenland niet goed beoordeeld werden.
@4: “Ik denk dat dat tentenkamp bij Calais een stuk leger zou worden als de immigranten daar een verblijfsvergunning voor Frankrijk zouden krijgen.”
Moeten ze die wel eerst aanvragen. Maar dat doen ze bewust niet omdat ze koste wat kost naar GB willen.
“Overigens zal betere opvang van asielzoekers weinig veranderen in Calais, want de illegalen in Calais zijn volgens mij geen asielzoekers.”
Dus uitzetten maar dat is zoals altijd lastig, zeker als allerlei partijen toch hun verblijf proberen te legaliseren. Eenmaal binnen is binnen als je je maar genoeg verzet/in beroep gaat. Of je moet ze geld toestoppen maar dat trekt ook weer ongenode gasten aan. Enige oplossing: beter controle buitengrenzen EU.
@8: Ik weet niet of ik het hiermee zo direct eens ben…….1
@8: Ik snap het niet???
@7: Enige oplossing:
Nee hoor, er is nog een andere oplossing. Hij staat zelfs in het artikel: geef immigranten een legale mogelijkheid om hier te werken.
De theorie is dat illegalen ook best weer naar huis willen gaan daarna. Dat zou kunnen kloppen, want met een paar duizend euro maakt iemand thuis meer indruk dan hier.
Helaas biedt Frankrijk (of een ander Europees land) die mogelijkheid niet.
En blijkbaar denken illegalen dat een illegaal in het VK beter af is dan in Frankrijk.
Maar illegalen zijn niet allemaal achterlijk: ze begrijpen snel genoeg dat een legale baan in Frankrijk beter is dan een illegaal bestaan in Engeland.