COLUMN - door Monique Kremer
Bijna veertig procent van alle mensen woont alleen, een percentage dat in de toekomst alleen maar zal toenemen. Alleenstaanden zijn op allerlei fronten slechter af. Een remedie is om de sluipende solo-revolutie emotioneel te steunen en financieel te stutten.
Er voltrekt zich een sluipende sociale revolutie in Nederland. Leefde een eeuw geleden de hele familie onder één dak, trok men zich in de jaren zestig terug in het bastion van het nucleaire gezin, inmiddels woont bijna veertig procent van alle mensen alleen, een percentage dat in de toekomst alleen maar zal toenemen.
Steeds meer jonge mensen wonen alleen, in afwachting van De Liefde van hun Leven. Ouderen – vooral zeventigplussers – zijn vaker verweduwd en gescheiden mannen en vrouwen hebben na hun vijftigste weinig puf meer om te zoeken naar weer een ware Jacob of Jacobien – de kinderen zijn toch al gemaakt en afgeleverd. In Nederland wordt langzaamaan solo de nieuwe standaard.
Daarmee gaan we het grootste experiment aan in de menselijke geschiedenis, schrijft Eric Klinenberg in zijn boek Going solo. Het is geen somber boek. Hij vergeet niet te wijzen op de sociale isolatie van ouderen, de pijn van een scheiding en ongewenste kinderloosheid. Maar mensen die alleen zijn, hebben ook een sociaal actiever leven en in steden met veel alleenstaanden is er een bloeiende publieke cultuur. Kijk inderdaad maar eens naar onze bruisende, door jonge singles bevolkte binnensteden. We zien ze in de avocadobar, de koffieshop met hotspot, maar ook op de debatavond over duurzaamheid.
Alleenstaand staat heus niet gelijk aan asociaal
Alleenstaand staat heus niet gelijk aan asociaal. In je eentje heb je tijd voor burgerinitiatieven, vriendenhulp of zieke ouders. En wie heeft niet de ervaring dat je juist met zijn tweeën verdomd alleen kan zijn? Samenwonen met anderen kan ook heel isolerend en verstikkend uitpakken. ‘Laat mij maar alleen’, zong het Klein Orkest. ‘Niemand die er zeurt. Wat ben je stil, waar denk je aan?’ Alleen kunnen leven is ook een – hard bevochten – moderne verworvenheid.
Toch blijken alleenstaanden overal en op allerlei fronten slechter af te zijn. Mensen die getrouwd zijn, hebben structureel een betere fysieke, mentale en financiële positie – al kan het verband soms ook omgekeerd zijn: juist als je je goed voelt, blijf je makkelijker bij elkaar. In Nederland hebben alleenstaanden het financieel slechter, ze voelen zich ongelukkiger en scoren lager op welzijn. Ben je daarbij ook laagopgeleid, dan ben je dubbel kwetsbaar. Alleenstaand is de nieuwe sociale kwestie.
Een startende solo moet verplicht met vrienden hokken
Dat komt ook omdat onze woningmarkt de opmars van de alleenstaanden nauwelijks kan bijbenen. In die bruisende grote stad is het inmiddels veel te duur om in je eentje te wonen. Een startende solo moet verplicht met vrienden hokken. Ook werk en inkomen is in je eentje onzekerder. Een alleenstaande flexwerker of zzp’er komt sneller in de bijstand terecht. En alleenstaande zorgbehoevenden doen vaker een beroep op de Wmo en thuiszorg. De vangnetten van onze verzorgingsstaat kunnen de sluipende revolutie van de solo’s nauwelijks bolwerken.
De remedie voor deze nieuwe sociale kwestie is natuurlijk om iedereen snel aan de man of de vrouw te krijgen. Bij probleemgevallen (meestal mannen) zeiden vroeger de opbouwwerkers (meestal mannen) dat ingezet moest worden op ‘wonen, werk en een wijf’. Het huidige welzijnswerk lijkt soms ook op een datingclub waar eenzame mensen aan elkaar gekoppeld worden in de ouderendagbesteding of het Huis van de Wijk.
Solidair met De Alleenstaande Ander
Maar soms past er geen liefhebbend dekseltje op dat eigenwijze potje, of bestaat het leven toevallig uit louter pech, of is alleen leven een uitkomst van een hard bevochten vrijheid. Een betere remedie is om de sluipende solo-revolutie emotioneel te steunen en financieel te stutten. En dan maar hopen dat alle mensen die zo gezellig samen zijn zich nog een beetje solidair blijven voelen met De Alleenstaande Ander.
Dat ze niet gaan zeggen dat mensen maar meer hadden moeten investeren in de partner, hun relatie net als de school hadden moeten ‘afmaken’. Dat je verplicht moet participeren in de liefde. Dat zij niet meer willen opdraaien voor de Wmo, de sociale huisvesting en bijstand voor al die alleenstaanden. Samen voor de solo’s! Immers, misschien sta je er binnenkort zelf ook in je eentje voor.
Dit artikel verscheen eerder op Sociale Vraagstukken. Monique Kremer is hoogleraar Actief Burgerschap en werkzaam bij de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR).
Reacties (9)
Volgens mij is het slecht voor het milieu. Maar ik wil geen stempel drukken op de solo. Is er trouwens al een politiek correcte term voor? Want solo roept al snel associaties op met incel.
Zijdelings hiermee te maken: wanneer gaan we de AOW individualiseren? Een 80+ jarige kennis van mij woont stiekem samen. Als hij en zijn partner hun status legaliseren raken ze hun individuele AOW kwijt. Verschil: 350 Euro minder per persoon. Beiden hebben een goedkoop huurappartement, en moeten oppassen voor klikkende kennissen/buren. Als ze als individu AOW kregen kwam er een huurwoning vrij.
@1 Niet veel slechter voor het milieu dan met zijn tweeen in een te groot huis wonen. En als het alleen wonen leidt tot minder kinderen is de milieuwinst gigantisch.
Vooral de link naar de toenemende flexibilisering van de arbeidsmarkt is een belangrijke. Met twee onregelmatige inkomens is de kans op wat buffer toch een heel stuk groter dan met een. Als je dan ook nog duurder woont in je eentje, heb je het niet makkelijk.
@2
Samen wonen is nu eenmaal goedkoper. Daar gaat dit dan ook over. Waar we naar toe moeten is dus niet fraude plegen zoals je kennis. Maar een vorm van ‘samenwonen’ waarin je toch op jezelf woont. Iedereen die de 60 is gepasseerd kan op zijn of haar vingers natellen dat de kans op ‘solo’ dagelijks toe neemt. (Als je het niet al bent)
De AOW is al geïndividualiseerd, er wordt een toeslag van 20% gegeven aan je kennis. Hij krijgt 70% van het netto minimumloon terwijl hij eigenlijk recht heeft op 50%. Je kennis zou dus 50% moeten krijgen, net zoals zijn/haar partner.
Het grappige is ook nog dat het fraudebedrag weer op gaat aan een extra huurappartement. De Nederlandse staat financiert zo het woningtekort.
@2: je hebt kennis van een strafbaar feit. Aangeven die hap.
@3: Daarentegen hoeft een alleenwonende weer geen rekening te houden met de rest van het gezin als zich een nieuwe baan buiten de buurt aandient.
Nu de woningmarkt nog…
“Kijk inderdaad maar eens naar onze bruisende, door jonge singles bevolkte binnensteden.”
Ik denk dat dat meer ligt aan de andere eigenschap dan aan het single zijn. Als je jong bent (zeker als student) ga je doorgaans 3-4 avonden per week uit (bij voorkeur in de binnenstad).
“Maar mensen die alleen zijn, hebben ook een sociaal actiever leven”
Ik twijfel daar wel aan. Uiteten, naar een concert of de film gaan doe je niet zo snel in je eentje en makkelijker dan met je vaste partner is niet af te spreken. En mijn persoonlijke ervaring is dat de lol aan een gezellig avondje/feestje bij iemand thuis er ook snel afgaat voor singles, als het gezelschap voornamelijk uit koppeltjes bestaat.
“In je eentje heb je tijd voor burgerinitiatieven, vriendenhulp of zieke ouders.”
Huh? Iemand die alleen moet zorgen voor inkomsten, het huishouden en de administratie, houdt meer tijd over dan een huishouden waar het werk met twee (of meer) gedeeld kan worden?
“In die bruisende grote stad is het inmiddels veel te duur om in je eentje te wonen.”
Dit klinkt een beetje als een Randstadprobleem.
@7:
Meer Nederland is er toch niet? Zeeland, Groningen en Limburg zijn niet meer dan buitenwijken van de stadstaat Batavopolis.
Singles in de avocadobar? Get-ver-dem-me, nou begrijp ik waarom ze single zijn, drink nou gewoon een Belgisch biertje of desnoods muntthee, maar ga geen avocado’s slempen.