Dit weekend ging het onvolprezen radioprogramma This American Life over een hulporganisatie die geen computers, training, zaden, medicijnen of muggennetten geeft, maar ‘gewoon’ geld. Givedirectly is een klein clubje van jonge Amerikaanse ontwikkelingseconomen, dat voor alsnog alleen in Kenia actief is. Het werkt simpel: Givedirectly bekijkt waar de armste Kenianen wonen, zorgt dat ze een mobiele telefoon krijgen en maakt dan via m-pesa een bedrag tot duizend dollar over – no strings attached. Hoho, denkt de scepticus: wordt dat geld dan niet verspild aan drank of wapens? En wordt de ontvanger daar niet lui van? Het lijkt van niet.
Althans niet in het geval van Bernard Omondi, een Keniaan uit een klein, landelijk dorpje. Als dagarbeider verdiende hij, als hij geluk had, twee dollar per dag. Met de duizend dollar van Givedirectly kocht hij een motor en verhuurde hij zichzelf als taxichauffeur, waarmee hij nu zeven dollar per dag verdient. En het lijkt erop dat de meeste begunstigden iets nuttigs doen met hun geld doen.
Duizend dollar is voor een Keniaan veel geld, grofweg een jaarsalaris. Maar duizend dollar in één keer stelt je in staat om te investeren in iets dat een inkomen blijft genereren – of kosten blijft uitsparen. Veel ontvangers kopen een metalen dak van tweehonderd dollar, waarmee ze hun bewerkelijke, instabiele en op de lange termijn veel duurdere grasdak kunnen vervangen.
De logica van Givedirectly is de logica van de econoom: mensen weten zelf het beste waar ze hun geld aan moeten uitgeven, dus als je geld geeft heeft dat de meeste impact. Het is de reden waarom de Amerikaanse econoom Joel Waldfogel al jaren tekeer gaat tegen het geven van cadeaus en kerstpakketten. De ontvanger hecht, denkt hij, vaak minder waarde aan een cadeau dan het kost. Voor de trui van honderd dollar zou de ontvanger misschien vijftig dollar over hebben, dus vernietigen we vijftig dollar aan waarde. Alleen een econoom kan zo redeneren (hoewel er overigens ook zat economen zijn die sociale en morele dimensie van een gift kunnen waarderen).
Bij Givedirectly is het voordeel van deze logica dat je ook niet hoeft te controleren of iemand zijn geld wel uitgeeft waaraan hij of zij het ‘zou moeten’ uitgeven. Het attachen van strings kost geld. Tezamen met de efficiëntie van het m-pesa systeem, waardoor je de ontvanger ook niet fysiek hoeft op te zoeken, kan Givedirectly veel tussenpersonen uitschakelen. Niks dure SUVs en westerse consultants om de hulpstroom te managen. Van elke donordollar komt er dan ook maar liefst 93 cent bij de ontvanger terecht.
Wetenschappelijk onderzoek wordt ook in de hulpwereld steeds belangrijker. En het bewijs dat geld geven werkt begint zich langzaam op te stapelen. De data van Givedirectly heeft de nerds van Google in ieder geval zo ver gekregen om een paar miljoen te donoren. Toch komt veel bewijs nu nog voornamelijk uit onderzoek waarbij overheden (bijvoorbeeld in Mexico of Malawi) hun eigen burgers geld geven, en waar er nog wel een tegenprestatie is vereist. Givedirectly wil graag hun methode testen met die van bijvoorbeeld Heifer International, die koeien uitdeelt, om te zien wie het meeste effect sorteert per dollar. Heifer heeft daar niet zo’n zin in, horen we in de uitzending.
Wat er ook uitkomt, Givedirectly zal geen panacee zijn. Democratisch bestuur, infrastructuur, gezondheidszorg of onderwijs zal niet via de spontane bestedingen van ontvangers tot stand komen. Maar 93 cent per dollar lijkt me voor aanvullende armoedebestrijding een niet te evenaren rendement.
Reacties (32)
Ik heb hier al eens eerder een artikel over gelezen, en daar stond nog een interessant argument in: Givedirectly kan als een soort nulmeting functioneren om de effectiviteit van andere vormen van ontwikkelingshulp te beoordelen.
Je kunt bijvoorbeeld geld stoppen in scholen in arme wijken. In een ander gebied (hopelijk zoveel mogelijk vergelijkbaar) geef je het geld gewoon aan de mensen. En je bedenkt wat je meetbare doel is. Na een aantal jaar kun je dan kijken of het zin heeft om geld te stoppen in scholen.
De vergelijking met index trackers in de financiele wereld werd gemaakt. Er is bijna geen enkel investeringsfonds dat het op lange termijn beter doet dan een index tracker.
Vrijere handel voornamelijk tussen Afrika/Latijns-Amerika en Europa/VS is nog altijd de oplossing. Geld geven of dat nou van de staat of particulier is is niets anders dan symbolisch. We geven ze wat om onze onschuld af te kopen. Want er zijn talloze economische scheefschaatserij:
We dumpen daar onze overschotten van de melkplas. Zodoende kunnen ze zelf vaak niet concurreren als landbouwer. Of ze hebben wat in de grond zitten maar een westers bedrijf haalt het uit de grond en zorgt ervoor dat ze niet de kennis en expertise krijgen om het zelfstandig te kunnen doen. En zo kan je nog wel verder gaan.
Individuele steun geloof ik niet in – het is typisch met de zin:
“Hoho, denkt de scepticus: wordt dat geld dan niet verspild aan drank of wapens? En wordt de ontvanger daar niet lui van? Het lijkt van niet.”
@1: Dat is niet bepaald een nulmeting. Je vergelijkt dan twee interventies. Je laatste zin zou dan ook moeten zijn “Na een aantal jaar kun je dan kijken of het meer zin heeft om geld te stoppen in scholen dan om het aan mensen te geven.”
Overigens wil ik er wel mijn vraagtekens bij zetten. Ik meen me te herinneren dat er hier ook al eens een bericht over de ineffectiviteit van het verlenen van microkredieten was langsgekomen. Die bleken dan vooral besteed te zijn aan luxe artikelen, in plaats van geïnvesteerd in een eigen zaak of algemene nutsvoorziening. Vervolgens zat men met de gebakken peren omdat die microkredieten leningen waren (met soms ook nog eens woekerrentes), die uiteindelijk terugbetaald moesten worden, terwijl er geen inkomsten mee gegenereerd waren.
PS. Linkjes gevonden.
@1: Kun je dat punt van die index trackers nog even toelichten?
Deze vorm van hulp beperkt zich tot personen. Een waterpomp voor een dorp heeft dan weinig kans, een verbetering?
“ontvanger hecht minder waarde aan een cadeau dan het kost”
Bij ons geldt dat evenzeer, daarmee wordt heel wat verspilt.
Kan daar niet een deel van naar ontwikkelingsgeld?
@3 Het aarden van een leiding doe je ook niet met ‘het ultieme nulpunt van spanning’, maar met een vrij willekeurig en betrouwbaar punt (de aarde). Het gebruiken van GiveDirectly als nulpunt is in dat opzicht interessant. De geld-uitdelende instantie doet niks met het geld en stelt ook geen voorwaarden. Men kan dan de rendabiliteit van die 1000 dollar bepalen voor hoe de lokale inwoners het besteden en hoe ontwikkelingsorganisaties het besteden. Als blijkt dat de lokale inwoners een hogere rendabiliteit hebt, moet de econoom zeggen dat de ontwikkelingsorganisatie minder effectief is (en dus overbodig), vergeleken met de lokale inwoners.
Er zit natuurlijk een enorme adder onder het gras. Doordat je het hebt over geld geven en investeren (wat een economische handeling is), kun je -mag je- eigenlijk alleen naar economische indicatoren kijken om te bepalen hoe effectief het geld besteed is (zoals, bij voorkeur RoI).
Normen en waarden doen er dan niet toe.
@5:
Als meerdere personen in zo’n dorp die duizend daalders krijgen dan kunnen ze vast op het idee komen om er gezamenlijk een pomp van aan te schaffen. En misschien is dat dan wel een pomp die niet wordt ingevlogen door een NGO, maar een die is gemaakt door de dorpstechneut.
Zelfs als iemand zo dom is om zijn duizend daalders rechtstreeks naar de slijter te brengen dan nog is dat ook goed voor de plaatselijke economie.
Ik vind het een perfect initiatief.
Mooi man. Met een brandschoon westers geweten de inkomensongelijkheden in Kenia vergroten.
@8: Hoezo vergroten?
@9
Olav,
Wat zou het effect zijn wanneer sommigen in een dorp een persoonlijke gift krijgen die ze kunnen gebruiken naar eigen inzicht en anderen krijgen dat niet?
DIRECT GELD. BEN JE GEK GEWORDEN!?
Het grote probleem zal blijken te bestaan in het bepalen aan wie of wat je het geld geeft. Het van tevoren verwerven van kennis van de locale sociale structuur is cruciaal. Hoe is de man-vrouw verhouding, wat geldt als gezin,* wat is de primaire sociale eenheid (dorp, clan, kaste), wat is de rol van de plaatselijke machthebber e.d.?
Dan de allerarmsten voor wie het geld bestemd is, wie zijn dat? Is iemand allerarmst als hij er allerarmst uitziet? Vergis je niet! En ´kadasters´ zijn er niet en wat erop lijkt, wordt vervalst. Verder het probleem van a. de allerarmsten die wat geld krijgen en b. zij die net niet ´allerarmst´ zijn en achter het net vissen. Jalousie. Bittere. Over jalousie en machtsverhoudingen gesproken: als moeder van haar gratis geld vandaag een fietsje voor haar zoontje koopt, is het ventje het de volgende dag aan het zoontje van het dorpshoofd kwijt.
Verder toeloop van heinde en ver naar de plaats waar de hemel opengaat: ´money for nothing´!, een onweerstaanbare, universele kreet. Lees maar eens over die ´cargo- cults´ in Melanesia in WO II.
Natuurlijk heb je met giften in natura dezelfde struikelblokken, maar intuïtief vermoed ik dat het met naakt geld nog moeilijker gaat worden. En gevaarlijker.
Goed onderzoek voorspel ik zal uitwijzen dat (ontwikkelings)hulp met direct geld waanzinniger dan ooit zal uitpakken. En als profylactisch onderzoek dat niet doet, zal de ervaring het wel leren.
* Bijv. is Pa of Oom er de baas, is het polygyn en moet je ze dan allemaal betalen?
@7:
De kans van een gezamenlijke aanschaf lijkt me gering.
@10:
De FAQ op de website van het project gaat daarop in. Het zijn alleen de allerarmsten die in aanmerking komen voor een dergelijke gift. Je zou kunnen zeggen dat ze daarmee de kans krijgen om op gelijk niveau te komen met hun buren.
Hoe door een eenmalig bedrag de inkomensverschillen zouden worden vergroot ontgaat me. Eenmalige gift ≠ inkomen.
@12:
Aha, dus dat lijkt jou zo. Fijn dat we het weten.
@3: Het zal wel niet bepaald een nulmeting zijn. Ik heb een tijdje terug een ander artikel gelezen, kan me daaruit vaag een interessant idee herinneren en probeer dat hier snel (tussen werk door) in mijn eigen woorden er even bij te zetten. De opzet van het experiment was mijn poging mijn vage woorden duidelijk te maken, die had ik er niet bij moeten zetten.
Het argument is ongeveer: Index trackers zijn populair geworden omdat ze weinig kosten en niet slechter bleken te zijn dan fondsen met meer actief management. Als een fonds de tracker al niet verslaat, waarom zou je dan meer betalen aan kosten? Gewoon geld geven is een hele eenvoudige hulp die ook weinig aan overhead met zich mee brengt. Andere manieren van hulp hebben hogere overhead kosten. Als die manieren niet beter werken dan gewoon geld geven, kan dat een argument zijn om ze dan niet te doen.
Goed initiatief! Logisch dat dat uit de VS komt, want daar is mijn gewend zelf initiatieven te moeten ontplooien. Uiteraard het vervallen van handelsbarrières zou veel meer opleveren voor hen (en uiteindelijk voor ons) .
Leuk zinnetje in het artikel “logica van Givedirectly is de logica van de econoom: mensen weten zelf het beste waar ze hun geld aan moeten uitgeven, dus als je geld geeft heeft dat de meeste impact”
Als ik bovenstaande zinnetje lees denk ik meteen, dat zouden we in NL ook moeten doen. Maar om de een of andere reden zijn we daar te links voor als natie. (laat de reacties maar komen)
@1: volgens mij ging het ook meer om het verschil tussen traditionele ontwikkelingshulp (waarbij waterputten en opleiding wordt gegeven om op eigen benen te staan, en direct geld geven uit den boze is, ook al kost het slaan van een waterput $10.000 en het geven van opleiding $5.000), en het direct geven van geld.
Een van de argumenten van traditionele ontwikkelingswerkers is/was dat het geven van geld ‘random’ is. Maar dat geldt voor hun eigen hulp natuurlijk ook. D’r is eigenlijk nooit systematisch onderzoek gedaan naar welke vormen van ontwikkelingshulp in welke situaties het best werken.
Ethisch is zoiets op het eerste gezicht natuurlijk een ontzettend dilemma, omdat je niet aan de ene groep mensen een bloeiende toekomst kunt bieden, terwijl je de andere groep mensen -omwille van het experiment- in armoede voort laat sukkelen. Aan de andere kant: dat gebeurt met de huidige ontwikkelingshulp natuurlijk ook. Je kunt niet iedereen helpen, want je hebt domweg het budget niet om iedereen te helpen.
@16: dat doen we in Nederland al. In Nederland krijgen de allerarmsten al financiële steun.
@6: “Het aarden van een leiding doe je ook niet met ‘het ultieme nulpunt van spanning’, maar met een vrij willekeurig en betrouwbaar punt (de aarde).”
Experimenten daarentegen doe je bij voorkeur wél met een nulmeting (voormeting). Het liefst ook nog met twee groepen, waarbij de de tweede groep een placebo geeft om voor reactive effects te kunnen corrigeren (maar dat is in dit geval nogal moeilijk). Wat jij voorstelt heeft helemaal niets met een nulmeting te maken, maar is letterlijk twee verschillende interventies met elkaar vergelijken. Dat kan ook (ik begrijp uit #15 dat dat de bedoeling is), maar het is wel wat anders.
@18: het zou overigens -technisch- niet zo heel moeilijk moeten zijn om ontwikkelingshulp gewoon af te schaffen, en in plaats daarvan bij overheden uit derde-wereld-landen namen/rekeningnummers op te vragen van groepen mensen die onder de armoedegrens zitten. Feitelijk zou dat een soort van wereldwijd sociale zekerheidsstelsel zijn*, danwel een stap naar een wereldwijd basisinkomen.
* en je kunt er gegarandeerd zijn dat rechtse mensen zoals sander het dan opeens een slecht idee vinden.
@17: “D’r is eigenlijk nooit systematisch onderzoek gedaan naar welke vormen van ontwikkelingshulp in welke situaties het best werken.”
Ik kan het me bijna niet voorstellen, maar als dat zo is, zie ik een gat in de (research)markt. Was je al gepromoveerd?
@20: dat zijn nogal aannames:
– De overheid weet wie er allemaal in het land wonen
– De overheid weet wat de naam van die mensen is (op een eenduidige manier). In werkelijkheid liggen namen van mensen niet zo vast, en kunnen analfbeten zelf niet aangeven hoe hun naam gespeld moet worden dus dat varieert, en komen dezelfde namen heel vaak voor
– Die mensen hebben een rekeningnummer
– De overheid weet welke van die mensen onder de armoedegrens leven
@22: het grappige is dat het in Kenia blijkbaar wel kan. So there.
Nou, een ontstellend slecht idee. Als ontwikkelingseconoom weet je toch veel beter wat iemand nodig heeft? Zeker als blanke econoom. Beetje die armen met een kleurtje zelf laten beslissen, dat moeten we niet willen. En wie koopt er dan de Landcruisers in die landen? Heeft iemand daar wel aan gedacht? Arme Toyota dealers…
Nee, als iets is dat goed werkt, is het een onduidelijk bos aan regels en regelingen waarbij 7 cent van de euro/dollar bij mensen terecht komt.
@22: Inderdaad, dat ongelooflijk, onophoudelijk etnocentrisme.
@25:
HPax die over etnocentrisme klaagt. Nou breekt mijn klomp.
Lijkt dit allemaal niet op microkredieten? Dan stimuleer je de kleinere ondernemers, en daarmee alles er omheen.
@27: minus het terugbetalen.
@26: Over mijn etnocentrisme: lees o.m de pp. 82-86 uit mijn boek:´De allochtonen en wij, ed. 2012.´
Wat er op die pagina´s staat, zou ik hier gemakkelijk kunnen uitgieten, maar dat geeft mij licht verwijten van misbruik van de faculteit van reageren, en die kans wil ik ontlopen. Dus.
@20 leuk die zelfingenomenheid… ja ik vind het een leuk idee (is dat reversed psychology?). een wereldwijd basis inkomen of een basisinkomen an sich niet. Het is wel leuk om armen een basisinkomen te geven (zoals in NL). Hopelijk denken ze daar dan niet dat ze dan een betaalde baan beter op kunnen geven om onder die grens te vallen….. (zoals in NL) De bijstand / de gehele armoedeval is een klap in het gezicht voor mensen die 40u in de week bij een adminstratiekantoor zitten voor 2000 euro bruto. (in ieder geval op korte en middellange termijn)
@30:
Die krijgt ruim 2 keer zo veel geld als een bijstandsuitkering. Als er op jouw kantoor mensen zitten, die beweren dat ze hun baan van 40 uur per week tegen 2000 euro per maand op willen geven om een bijstandsuitkering te krijgen, ligt dat niet aan de armoedeval. Als ik echter een baas had, die dat soort onzin verkondigt, zou ik wel naar een andere baan uit gaan kijken…
Er zijn inderdaad meerdere goed gedocumenteerde experimenten met gewoon geld geven aan arme mensen.
– Het bekendste is het dorp Omitara in de provincie Otjivero in Namibië. Daar heeft een experiment gelopen gedurende 2 jaar in een “gemeenschap” die die naam eigenlijk niet verdient. Het is een bijeen geklonterde groep mensen ±1000 personen (jonger dan 60 jaar), een soort afvalputje van ontslagen (overbodige) arbeiders van de nabije boerderijen, zij spreken ook nog diverse verschillende talen/dialecten. Dus mensen aan de slechts denkbare onderkant van de samenleving. Zij kregen gedurende 1,5 jaar allemaal een onvoorwaardelijke basisinkomen van geringe omvang.
De uitkomsten van het experiment zijn verbluffend positief en uitgebreid beschreven.Zie “https://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=ocwaFwyIaIM” (Otjivero)
– Onlangs is een pilot-project in een 20 tal dorpen in India provincie Madya Pradesh beëindigd. De resultaten van dit onderzoek zijn eind mei aangeboden aan Minister Jairam Ramesh in de “Indian International Conference Hall” in New Delhi. De uitkomsten van het experiment, waarin bescheiden (onvoorwaardelijke) basisinkomens werden gegeven aan de mensen in een 12 tal dorpen en dat vlgs. een wetenschappelijke methode dwz. met een schaduwgroep van een 8-tal dorpen gedurende een periode van 2 jaar gelopen heeft, zijn dermate positief dat verdere uitbreiding van het experiment wordt verwacht. Deze pilot werd uitgevoerd onder auspiciën van Prof. Guy Standing van het SAOS-instituut van de University of London. Voor verdere beschrijving en informatie zie:”http://www.soas.ac.uk/news/newsitem84314.html (12 min. India experiment)”
“http://www.youtube.com/watch?feature=player_detailpage&v=RAnzQ7PKM9M”
Verder is in het hoofdstuk “news” in de
NewsFlash Volume 26, no. 70, Summer 2013 van BIEN
BASIC INCOME EARTH NETWORK “www.basicincome.org” een uitgebreide weergave opgenomen van de uitkomsten zelf (cijfermatig en per hoofdstuk)