Het begint bijna routine te worden in de Nederlandse politiek: zodra een onafhankelijke instantie iets kritisch zegt over plannen die fundamentele rechten raken, wordt er niet inhoudelijk gereageerd, maar wordt de boodschapper verdacht gemaakt. Dilan Yesilgöz doet er nog een schep bovenop door een rapport van de Nederlandse orde van advocaten weg te zetten als “hun mening”. Je hoeft geen staatsrechtgeleerde te zijn om te snappen dat dit gemakzuchtig, misleidend én gevaarlijk is.
De rechtsstaat is geen moodboard
De NOvA verzon dit rapport niet tijdens de vrijdagmiddagborrel. Een onafhankelijke commissie toetste verkiezingsprogramma’s aan drie kernpunten van de rechtsstaat: betrouwbaarheid van de overheid, bescherming van fundamentele rechten, en toegang tot het recht. Dat zijn geen subjectieve voorkeuren, maar de basisvoorwaarden van een democratische samenleving. Alsof je zegt dat verkeersregels slechts een “mening” zijn van het CBR.
Het is ironisch dat Yesilgöz zegt dat haar voorstellen bedoeld zijn om de rechtsstaat te beschermen, terwijl een commissie van deskundigen precies uitlegt hoe diezelfde voorstellen die rechtsstaat ondermijnen.
Van kritiek naar slachtofferschap
Yesilgöz “wordt pissig” van de stempel “antirechtsstatelijk”. Dat mag, emoties zijn menselijk. Maar politici krijgen geen vrijstelling van kritiek omdat ze er chagrijnig van worden. In plaats van uit te leggen waarom de analyse van de commissie fout zou zijn, kiest ze voor de klassieker: framen alsof het een politiek spelletje is. “Ze noemen ons antirechtsstatelijk, dus ze zijn partijdig.” Het is dezelfde strategie die we kennen van partijen als PVV en FVD: draai de zaak om, speel slachtoffer, en vermijd inhoud.
Rode vlaggen zwaaien niet uit zichzelf
Het rapport laat zien dat met name PVV en FVD de meeste rode vlaggen kregen. Niet omdat de commissie ze niet leuk vindt, maar omdat hun plannen fundamentele rechten negeren, rechters buitenspel zetten en discriminatie legaliseren. Dat Yesilgöz dit bagatelliseert, is pijnlijk. Juist als VVD-leider zou ze moeten erkennen dat de rechtsstaat niet optioneel is. Maar blijkbaar is electoraal gewin belangrijker dan juridische principes.
De normalisering van het wegwuiven
Dit is het echte probleem: steeds vaker worden instituties die de rechtsstaat bewaken neergezet als “mening”, “activistisch”, of “politiek gemotiveerd”. Vandaag de advocaten, gisteren de rechters, morgen de Raad van State (oh nee, ook al vandaag). Zo verschuift de norm. Steeds een millimeter. Tot er niets meer over is van het idee dat er grenzen zijn aan macht.
De rechtsstaat is geen mening. Het is de spelregel die voorkomt dat de sterkste wint door het hardst te schreeuwen. Wie dat niet begrijpt, hoort niet aan het roer van een democratie te staan. En zeker niet te roepen dat ze de rechtsstaat wil beschermen, terwijl ze haar ondertussen uitkleedt.
Misschien is dat de belangrijkste rode vlag van allemaal.
Reacties (5)
Nog even en de VVD streeft de PVV voorbij. ……. Ga zo door Dilan.
Het is de vraag of de fatsoenlijke, burgerlijke VVD-stemmers vóór de verkiezingen beseffen dat het eigenlijk niet meer heurt om VVD te stemmen.
Overduidelijk dat de VVD (en rechts) liever op ramkoers ligt, dan via het redelijke midden naar oplossingen zoekt. We zien onder onze ogen in de VS waar dat toe leid. Waar is de noodrem als je hem nodig hebt?
Precies. De hele rechterkant volgt nog altijd het ‘playbook’ van de Republikeinen van de afgelopen decennia. Liegen dat ze barsten, nooit verantwoordelijkheid nemen voor het gevoerde beleid, in plaats daarvan anderen aanwijzen als zondebok, enzovoort.
Ik zie geen ironie in de reactie Van Yesilgoz. Het is cynisch.