COLUMN, RECENSIE - Vlak voor Zomergasten maakte Joe Biden per Tweet bekend dat hij zich terugtrok als presidentskandidaat. Volgens zomergast Eric van der Burg zou het niet veel uitmaken. De Republikeinen stonden immers met een landslide voor, dat konden de Democraten nooit meer inhalen. Alsof de komende drie maanden niet meer dan genoeg tijd biedt voor Trump om zijn eigen glazen in te gooien. En alsof de partij van Eric van der Burg niet zelf aan den lijve heeft ondervonden dat binnen twee weken kansen 180 graden kunnen keren.
De uitzending was kortom nog maar twee minuten aan de gang of ik twijfelde al aan het politieke inzicht van Eric van der Burg. Terwijl hij in de politiek zit. Tot voor kort als staatsecretaris van Justitie en Veiligheid met als portefeuille Asiel en Migratie, om precies te zijn. Gelukkig zou het geen politieke uitzending worden, beloofde Peter van Ingen, de o.g. der Zomergastenpresentatoren, die voor één keer terug op zijn honk was omdat Adriaan van Dis aan zijn gezondheid moest denken.
Toen Peter van Ingen nog de vaste Zomergastenpresentator was, vond ik het nooit echt prettig om naar hem te kijken. Geregeld bekroop mij een gevoel van plaatsvervangende schaamte. Door zijn wat onhandige interviewstijl kreeg hij het soms zelfs voor elkaar om ruzie te krijgen. Met Ischa Meijer bijvoorbeeld, die de uitzending min of meer overnam. En met de Zuid-Afrikaanse cineast Ian Kerkhof, omdat Peter van Ingen een fragment porno noemde terwijl het volgens Ian Kerkhof grote kunst was.
Een avondje ongeduld
Ik meen na vanavond wel te begrijpen waarom ik het altijd zo moeilijk vond om naar hem te kijken en waarom hij sommige van zijn gasten wist te irriteren: Peter van Ingen lijkt vaak niet echt geïnteresseerd in de antwoorden van zijn gast. Alsof hij soms het geduld niet kan opbrengen zijn volgende vraag te stellen. Ik meende ongeduld in Peter van Ingen aan te treffen. HIj jakkerde langs de fragmenten zoals de Schippers van de Kameleon met hun zelfgebouwde bootje in het tweede fragment van de avond over de Friese meren scheurden, terwijl we op de soundtrack een van de slechtste Nederlandstalige liederen hoorden die mijn oren ooit mochten bereiken.
Een voorbeeld van het ongeduld, was toen Van der Burg antwoordde op de vraag waar Van Ingen eigenlijk de hele avond naartoe had gewerkt. Directe aanleiding was een fragment waarin Sifan Hassan tijdens de 1500 meter viel en toch nog wist te winnen. Zoals wellicht bekend noemde onze kersverse minister-president Dick Schoof tijdens zijn acceptatiespeech Sifan Hassan als zijn inspiratiebron. Peter van Ingen herinnerde zijn gast eraan dat hij zelf twee keer had overwogen zijn VVD-lidmaatschap op te zeggen. De eerste keer was toen Rita Verdonk leider van de VVD dreigde te worden. De tweede keer in 2010 toen het er even op leek dat de PVV bewindslieden zou leveren aan het toen te vormen kabinet. ‘Weet je nog;, vroeg Van Ingen, ‘op welk moment je besloot je eigen grens over te gaan?’
Uitstekende vraag. Prikkelend geformuleerd. De olifant in de kamer werd eindelijk benoemd. Van der Burg nam een aanloopje, maar precies toen hij wilde beschrijven waarom hij besloot het nieuwe kabinet te ondersteunen, duurde het Van Ingen te lang. ‘Als ik even mag inbreken’, zei hij. Waarna Van der Burg uit zijn verhaal was.
Zulke onderbrekingen gebeurden wat mij betreft iets te vaak. Alsof Van Ingen teleurgesteld was in de antwoorden die Van der Burg op zijn prachtige vragen gaf. Misschien hadden ze van tevoren afgesproken dat Van der Burg zich niet zou uitlaten over de meest notoire coalitiepartner van het huidige kabinet. Eén keer vertelde Van der Burg blij te zijn dat er in de VVD discussie mogelijk is en dat er gelukkig niet één iemand bepaalt wat er gebeurt. Dat laatste klonk als een sneer naar de PVV. Maar helemaal zeker was ik daar niet van. Misschien had Van der Burg het zelf niet eens door. En had hij geen zin om zich scherp uit te laten over man die hem nog niet zo lang geleden ‘een eng mannetje’ had genoemd. Kennelijk had Peter van Ingen ook niet zo zin om hem daarnaar te vragen.
Vochtige ogen en hoop op z’n VVD’s
Ongeveer ten tijde van dit moment begonnen de ogen van Van der Burg nat en rood doorlopen te worden. De vochtige ogen bleven. Alsof hij in huilen uit zou barsten. Van der Burg is dan ook een VVD’er met een zogenaamd sociaal hart. Hij beschouwt de Bijlmer, waar hij naartoe verhuisde toen hij tien was, als zijn thuis. Hij was nog maar net twee weken stadsdeelwethouder van Amsterdam-Zuidoost toen de Bijlmerramp plaatsvond en hij een vrouw zag die drie kinderen was verloren en niet meer in staat was om een simpele vraag te stellen. Op dat moment besloot hij zich in te gaan zetten voor mensen die niet voor zichzelf op kunnen komen.
‘Waarom zit je dan in godsnaam bij de VVD?’, schreeuwde ik naar de TV. En die vraag werd min of meer ook wel door Peter van Ingen gesteld toen hij stelde dat hij soms het gevoel had met Jan Marijnissen aan tafel te zitten. Totale onzin, vond Van der Burg. ‘Sociale rechtvaardigheid is een van de basisbeginselen van het liberalisme’, zei hij. Je moet mensen zoveel mogelijk vrijheid geven, maar wel vrijheid in verantwoordelijkheid. De verantwoordelijkheid om op te komen voor mensen die het minder hebben dan jij.
Toch had ik nog wel willen weten wat Van der Burg er bijvoorbeeld van vindt dat zijn huidige partijleider het vorige kabinet heeft laten klappen op de leugen van nareis op nareis. Volgens Van der Burg had de kiezer de VVD gestraft omdat het vorige kabinet tot stilstand was gekomen, terwijl het volgens mij toch echt puur opportunisme was om het kabinet op te blazen op iets wat later een leugen bleek. Van Ingen stipte de toeslagenaffaire nog aan en de afbraak van de zorg, maar wilde deze uitzending niet laten ontaarden in een langgerekte Buitenhof. Daar was Van der Burg het gaarne mee eens. Waardoor hij niet het achterste van zijn tong hoefde te laten zien.
Met fragmenten uit een documentaire over Truus Wijsmuller, Angels in America, Octopus en Les Miserables werd het wel een onderhoudende avond, maar ook wat oppervlakkig. Er gebeurde niks opzienbarends of verrassends. Peter van Ingen zorgde nog steeds zo nu en dan voor zweet in mijn palmen. Ik heb Eric van der Burg leren kennen zoals ik Eric van der Burg ongeveer al zag.
Hij wilde ons met een positief gevoel de nacht in sturen. Oké, er worden fouten gemaakt in de samenleving, zelfs door zijn eigen partij. Maar je blik op de toekomst moet positief blijven. De feelgood film is niet voor niets zijn favoriete genre. Tomorrow is always a day away, zingt Annie in de gelijknamige musical. En tomorrow is per definitie beter dan today. Zo kennen we de VVD.