Pamplona lanceert app tegen aanrandingen

ELDERS - Spaanse vrouwen tegen de machocultuur.

Vandaag begint in de Noord-Spaanse stad Pamplona het feest van Sint Fermin. Met de komende week dagelijks het beruchte ‘stierenrennen’. Zes vechtstieren worden elke morgen door de nauwe straten van Pamplona gejaagd. Duizenden waaghalzen, vooral jongemannen, willen door de stieren voor te blijven hun moed en snelheid bewijzen. De smalle straatjes leiden echter niet zelden tot lelijke valpartijen van de stieren en van de rennende mensen. Het gebeuren trekt elk jaar ongeveer een half miljoen bezoekers. Bij de deelnemers en toeschouwers zijn er geregeld zwaar gewonden en zelfs dodelijke slachtoffers. ’s Middags moeten de stieren aantreden in de plaatselijke arena waar ze na het traditionele gevecht worden afgemaakt. De burgemeester van Pamplona heeft onlangs voorzichtig geopperd het middagprogramma in de toekomst te schrappen. De Dierenrechtenbeweging vecht al jaren tegen het festijn.

Behalve de stieren staat er nog veel meer vertier en folklore op het programma en vooral ook veel eten en drinken. Twee jaar geleden is het feest in opspraak geraakt door een groepsverkrachting van een 18-jarig meisje. De vijf leden van een groep uit Sevilla, die zich La Manada (de roedel) noemt, zijn in april van dit jaar tot negen jaar cel veroordeeld wegens seksueel misbruik. Ze werden echter vrijgesproken van verkrachting. De rechters waren er niet van overtuigd dat de mannen uit Sevilla geweld hadden gebruikt. De uitspraak leidde tot drie dagen van massale demonstraties. De verontwaardiging over de afloop van de zaak steeg onlangs nog verder toen de vijf in afwachting van hun beroepszaak op vrije voeten werden gesteld.

Geen boycot

Een oproep tot het boycotten van de feesten is door het gemeentebestuur met kracht van de hand gewezen. Gemeenteraadslid Itziar Gomez zegt dat de stad een veilige plaats is voor vrouwen. De politie is op alles voorbereid. Laura Berro, raadslid voor gelijkheid en LGBTI onderwerpen, roept vrouwen juist op naar de feesten te komen. ‘Meer dan ooit moeten vrouwen nu de straat op gaan, zodat we allemaal de zekerheid hebben dat we niet alleen zijn.’  De Gemeente stelt een app ter beschikking aan vrouwen waarmee zij met een eenvoudige druk op de knop ongeregeldheden kunnen melden, als slachtoffer of als getuige. De app biedt ook de mogelijkheid vrienden te hulp te roepen.

Op sociale media circuleert een oproep aan vrouwen om vandaag zwarte kleding te dragen in plaats van in het wit te komen, zoals de traditie het wil. Vrouwengroepen uit Pamplona zelf wijzen dit idee echter af.

Machocultuur

De groepsverkrachting in Pamplona heeft de #Metoo beweging in Spanje een enorme stimulans gegeven. Zeker toen pogingen van de advocaten van La Manada bekend werden om het vrouwelijk slachtoffer in diskrediet te brengen en de ernst van de zaak te relativeren.

De Spaanse vrouwenbeweging heeft zich het afgelopen jaar flink gemanifesteerd. Op de internationale Vrouwendag, 8 maart, was er een   landelijke staking uitgeroepen met naar schatting 120 demonstraties in het gehele land waaraan meer dan vijf miljoen mensen meededen. Terwijl in het verleden op deze dag vooral rechten van vrouwelijke werknemers centraal stonden ging het dit jaar vooral over de ‘machocultuur’ en huiselijk geweld. Vrouwen in Spanje verdienen 12,7% minder dan mannen voor hetzelfde werk. Werkende vrouwen doen volgens het Spaanse bureau voor statistiek tweemaal zoveel huishoudelijk werk en vrijwilligerswerk als mannen. Bijna 50% van de vrouwen tussen 18 en 34 jaar meldt gevallen van seksuele intimidatie. In 2017 werden 99 vrouwen door hun partner vermoord.

Inhaalslag

De groepsverkrachting in Pamplona triggerde veel jonge, voorheen a-politieke, vrouwen om haar stem te laten horen. Ze krijgen steun van oudere generaties feministen, die altijd ver in de minderheid hebben moeten opereren.

De nog steeds voelbare gevolgen van de economische crisis, de spontane protesten van de Indignados en de algemene onvrede over de inmiddels gevallen regering Rajoy hebben de vrouwenbeweging vleugels gegeven. ‘Zoals vaker in de geschiedenis zien we het feminisme opbloeien parallel aan andere sociale bewegingen’, zegt Carmen de la Guardia, verbonden aan het instituut voor Vrouwenstudies van de universiteit in Madrid. Vrouwenstudies zijn de laatste tijd erg populair in Spanje. Werkende vrouwen beginnen te zien dat tegenslag in hun baan geen persoonlijk probleem is maar veroorzaakt wordt door systematische achterstelling van vrouwen.

Op 8 maart was ik in Sevilla getuige van een demonstratie van tienduizenden vrouwen en mannen. Met spandoeken tegen huiselijk geweld, veel paarse vlaggen, sjaals en kleding. Toen ik mijn verbazing kenbaar maakte aan een van de deelnemers en de vergelijking maakte met de sinds jaar en dag stille, nagenoeg onopgemerkte viering van vrouwendag in Nederland legde zij mij uit dat Spanje bezig is met een inhaalslag. ‘Eindelijk wordt hier nu ook de machocultuur ter discussie gesteld.’