Waarom heeft Pieter Omtzigt zo’n moeite met lezen?

FACTCHECK - CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt stelde onlangs vragen aan de staatssecretaris over de ANBI-status van godsdienstige instellingen. Via Twitter maakt hij duidelijk dat hij de antwoorden volstrekt misinterpreteert.

“Nogal schokkend”, zo noemt Tweede Kamerlid Pieter Omtzigt (CDA) de antwoorden van de staatssecretaris Menno Snel van Financiën op zijn vragen over de ANBI-status van de as-Soennah moskee in Den Haag.

ANBI staat voor ‘Algemeen Nut Beogende Instellingen’ en giften daaraan mogen voor 52% van de belasting worden afgetrokken. Veel kerken en andere godsdienstige verenigingen hebben zo’n ANBI-status, en Omtzigt probeert nu de geesten rijp te maken om moskeeën die foute ideeën verkondigen via intrekking van hun ANBI-status in de portemonnee te treffen.

Directe aanleiding vormt de recente berichtgeving over de as-Soennah moskee. Die zou in videopreken vrouwenbesnijdenis aanbevelen. Ook zou een Koeweitse prediker tijdens een lezing in de moskee de jihad in Syrië hebben aanbevolen. De prediker zou zijn verbonden aan een Koeweitse stichting die een paar jaar terug nog op een Amerikaanse lijst stond van financiers van terreurorganisaties; en de as-Soennah moskee financiële steun hebben gegeven bij de aankoop van een pand.

As-Soennah

Het stichtingsbestuur van de as-Soennah moskee zegt bij monde van haar voorzitter zich niet in het geschetste beeld te herkennen. Zij ontkent met klem geld te hebben ontvangen van Revival of Islamic Heritage Society (RHIS). De uitspraken van RIHS-kopstuk Othman al Khamees zouden zijn gedaan op vragen die moskeebezoekers aan hem hadden gesteld, en geheel voor zijn rekening komen.

Op haar eigen website stelt het stichtingsbestuur:

Wij begrijpen heel goed dat de getoonde fragmenten voor de nodige commotie hebben gezorgd. Wij zijn al ruim anderhalf jaar bezig met het opschonen van ons studiemateriaal, online bibliotheek en videotheek. De aangehaalde fragmenten zijn een typisch voorbeeld van materiaal dat niet geplaatst had mogen worden. Deze zijn nu dan ook met voorrang verwijderd. (…)

Ook hebben wij ons in het verleden vaker uitgesproken tegen extremisme, radicalisering en geweld. Zo ook over het fenomeen vrouwenbesnijdenis. Al in 2008 hebben wij in een publicatie dit fenomeen veroordeeld. De docent die de betreffende uitspraak over vrouwenbesnijdenis deed, heeft in een gesprek met het bestuur afstand genomen van de gedane uitspraken en spijt betuigd. Verder willen wij benadrukken dat wij op geen enkele wijze een relatie hebben, zakelijk noch financieel, met Revival of Islamic Heritage Society (RIHS).

Tendentieus

Of de as-Soennah moskee hier mooi weer speelt of te goeder trouw is, kan ik niet beoordelen.

Wat ik wel kan beoordelen is de consequent tendentieuze interpretatie die Pieter Omtzigt aan de beantwoording van de kamervragen geeft. Naar de redenen kan ik wel gissen, en veel gevaarlijker voor de rechtsstaat dan de prediking in de as-Soennah moskee is de willekeur die hij kennelijk beoogt te introduceren in de toekenning van de ANBI-status.

Wat mij met name alarmeert is dat dhr. Omtzigt er geen been in ziet om glashard te liegen over wat de antwoorden op zijn Kamervragen wel en niet zeggen.

Zo maakt Omtzigt van de bevestiging dat de bewindspersoon kennis heeft genomen van de bewuste nieuwsitems: zie je wel, de regering zegt óók dat het daar niet pluis is!

Je kunt natuurlijk tegenwerpen dat het maar een kleinigheid is, zo’n vertekening van wat staatssecretaris Snel schrijft. Maar als Omtzigt al zo tendentieus met de weergave van feiten omspringt als de feitelijke tekst pal onder zijn vertekende weergave staat, geeft dat weinig fiducie in zijn omgang met de waarheid.

Gotcha?

En het is niet het enige moment, waarop Omtzigt er blijk van geeft, met een vooringenomen blik te lezen, in volstrekte voorbijgang aan de meest natuurlijke interpretatie van de tekst.

Wat de staatssecretaris in antwoord 7-10 uitlegt is dat allerlei stichtingen en verenigingen nog wel eens verzuimen om de jaarcijfers op een website te publiceren, en dat de ervaring leert dat als de Belastingdienst daar vervolgens op aandringt, men alsnog over de brug komt. Van de bijna drieduizend godsdienstige stichtingen die door de Belastingdienst zijn gecontroleerd, is slechts van eentje de ANBI-status komen te vervallen omdat ze na herhaaldelijke waarschuwingen de cijfers niet publiceerden.

Vrijbrief?

Aha!, zegt Omtzigt, godsdienstige stichtingen hebben dus blijkbaar een vrijbrief! Want kijk eens: van de 7.644 niet-godsdienstdienstige ANBI’s die op de publicatieplicht gecontroleerd, heeft dat bij 1.446 tot intrekking van de ANBI-status geleid. Pure voorkeursbehandeling dus. Kip, ik heb je! Nu komt de aap uit de mouw!

Bij ‘gewone’ ANBI’s wordt de status ingetrokken als zij niet aan de publicatievoorwaarden voldoen Bij religieuze ANBI’s wordt de status dus helemaal nooit ingetrokken, ook al voldoen ze niet aan de voorwaarden. Een vrijbrief dus!

Maar als Omtzigt even verder zou kijken dan z’n neus lang is, dan zou ‘ie zien dat de staatssecretaris er keurig bij vermeldt dat de redenen van intrekking veelal is “omdat de instellingen waren opgeheven dan wel in liquidatie waren.”

Ja hela, dat is dus heel wat anders dan dat er met twee maten wordt gemeten, zoals Omtzigt suggereert. Het wil gewoon zeggen dat men er bij die controle achter kwam dat de stichting of vereniging niet langer bestond of bezig was opgeheven te worden.

Gelijke monniken…

Maar goed, Omtzigt geeft al met al te kennen maar wat graag te zien dat de Belastingdienst jacht zou maken op godsdienstige instellingen. En niet zomaar om het even welke.

Vraag 17 en 18 maakt duidelijk dat Omtzigt het met name op orthodox-islamitische organisaties gemunt heeft. Vraag 12 richt zich op het Turkse presidium voor godsdienstzaken, de Diyanet. In vraag 19 is sprake van financiering uit ‘onvrije landen’. Met dat laatste zal niet China, Venezuela of Rusland bedoeld zijn, maar de Golfstaten, Iran, Soedan of Pakistan.

Maar zoals de staatssecretaris terecht aangeeft (in Antwoord 19), kun je wetgeving en handhaving daarvan niet zomaar toesnijden op één geloofsrichting of soort organisatie.

Uit de hiervoor aangehaalde brief van 29 maart jl. wordt in ieder geval duidelijk, dat het een breder vraagstuk betreft dan alleen ANBI’s – het gaat om maatschappelijke organisaties zoals stichtingen, verenigingen en kerkgenootschappen – en dat nog invulling moet worden gegeven aan het begrip «onvrije landen».

Wie een stok zoekt om een hond te slaan, moet er wel zorg voor dragen dat ‘ie de juiste hond raakt voor het juiste vergrijp. Zou u Omtzigt na bovenstaande een knuppel toevertrouwen?