Hulspas weet het | Goed voornemen? Stop met Facebook!

COLUMN - Mocht u op zoek zijn naar een goed voornemen voor 2017, een daad vanjewelste die u (en vele anderen) het komend jaar absoluut gelukkiger zal maken, denk dan eens aan Facebook. Aan stoppen met Facebook, om precies te zijn. Dat zal niet meevallen, dat is zeker. Het gaat hier om een hardnekkige verslaving. Maar de voordelen van stoppen staan wetenschappelijk vast.

Facebook is verslavend. De gemiddelde gebruiker grijpt tientallen, soms wel honderden keren per dag naar deze levenslijn. Het is een niet onderdrukken automatisme geworden. Facebook bezit die ene essentiële eigenschap van alle drugs: het is altijd welkom. Op goed en slechte momenten. Net als de sigaret vergroot het de vreugde, en wordt het dus gebruikt als ‘beloning’ wanneer iemand zich ‘lekker’ voelt. En net als de sigaret verzacht het zien van Facebook-‘vrienden’ negatieve emoties, zoals verdriet of een sombere stemming.

Terwijl de sigaret onze geest manipuleert middels nicotine, doet Facebook dat door middel van onze behoefte aan contact. Het biedt een light vorm van sociaal contact, een illusie van sociaal verkeer, nét genoeg om onszelf te plezieren, zonder de angst afgewezen te worden.

Ten eerste omdat we zélf de totale controle hebben over wat de ander van ons, over ons leven, te zien krijgt. Sommigen gaan hier los mee om, maar de overgrote meerderheid selecteert zorgvuldig en presenteert op Facebook een keurig opgepoetste versie van zijn leven, gedrag en emoties. Dat stemt tevreden. Dat geeft ten eerste zekerheid over hoe anderen ons zien en vermindert dus het risico dat we afgewezen worden. En daarbij komt dat die opgepoetste ‘vriend’ die wij op onze beurt weer bekijken niet in de gaten heeft wanneer en door wie hij/zij via Facebook bekeken wordt. Ook op dat moment is afwijzing niet mogelijk.

Maar ook al geeft Facebook de mogelijkheid om onze persona volledig te manipuleren, en ook al is het ‘contact’ risicovrij, en ook al geeft Facebook een kortstondig high dat lijkt op het high van persoonlijk contact, dan nog maakt Facebook ons, op de langere termijn, sluipend, toch ongelukkig.

In een recent Deens onderzoek, uitgevoerd door Morten Tromholt, werd aan ruim duizend gebruikers gevraagd om een vragenlijst in te vullen over hun huidige psychische welbevinden. Daarna werden de duizend in twee groepen gesplitst De ene moest een week stoppen met Facebook, de ander mocht doorgaan. Daarna, u raadt het al, kwam de vragenlijst weer op tafel. En ziet, de groep die gestopt was, was na die week duidelijk gelukkiger geworden.

Op zich is dat geen nieuwe conclusie, maar dankzij de grote groep deelnemers kon Tromholt vaststellen dat drie typen gebruikers extra veel baat hebben bij stoppen met facebook:

• de intensieve facebookgebruikers
• de passieve facebookgebruikers
• de gebruikers die vaak jaloers waren op de ‘vrienden die veel interesantere levens leken te hebben.

Deze drie subgroepen verraden de drie negatieve effecten:

• het vreet tijd die we op andere wijzen kunnen benutten, waardoor we nieuwe ervaringen opdoen – en dat geeft endorfine.
• het leidt op de langere termijn tot passiviteit, tot het gevoel slechts toeschouwer te zijn, wat een erkende oorzaak is van depressieve gevoelens.
• de schoongepoetste versies van de levens van onze ‘vrienden’ maken dat we, zodra de prettige illusie van sociaal contact afgevlakt is, de indruk overhouden dat ons leven veel minder interessant is dan dat van een ander.

Open deuren, zult u zeggen. Dat klopt, als we ons maar realiseren dat die open deuren mensen daadwerkelijk ongelukkiger maken. Wat de verslaving natuurlijk alleen maar aanjaagt. Facebook is voor miljoenen gebruikers ongetwijfeld een heerlijk speeltje, een uitkomst, een verrijking van hun leven. Maar elk voordeel heeft zijn nadeel. Het Deense onderzoek laat zien dat die andere miljoenen gebruikers, die Facebook op een gegeven moment met een zucht van verlichting verwijderen, wellicht slimmer zijn.

Dus probeer het eens. Het zal niet meevallen. Facebook is zo makkelijk bereikbaar, zo lekker. Dus trekt de stoute schoenen aan. Onderzoek eens of u uw verslaving de baas kunt worden. En kies voor minder valse vrienden, en een klein aantal goede vriendschappen.