COLUMN - Het geheim van de Sint is dat hij kan luisteren. Of beter, lezen. Hij verzint niks, knutselt niks, probeert niet origineel te zijn, maar koopt vrijwel altijd gewoon wat er op het verlanglijstje staat. En de kinderen zijn hem daar innig dankbaar voor. Geen gekke verrassingen, geen teleurstellingen. Je krijgt waar je om hebt gevraagd.
Volwassenen vinden dat meestal niks. Vragen wat iemand wil hebben, geldt als een zwaktebod. De gever wil helemaal niet horen wat het feestvarken wil hebben. Veel liever gaat hij of zij er prat op dat ze die persoon heel goed kennen, weten wat zijn of haar smaak is, en dat ze in staat zijn om spontaan iets kiezen dat de ander hart-stik-ke leuk vindt. Het is een betreurenswaardige illusie. Jaarlijks worden naar schatting (van American Express) de helft tot een derde van de cadeautjes weer ingeruild.
Psychologen hebben die illusie inmiddels van vele kanten onderzocht. Daarbij is gebleken dat we veel te gemakkelijk denken dat we ‘weten’ wat een ander denkt (en dus wenst). We zijn ook slecht in het inschatten van andermans voor- en afkeuren; we overschatten de mate waarin anderen dergelijke non-verbale signalen geven en we zijn bovendien weten we volstrekt niet hoe verschillende vormen van geven door de ander worden gewaardeerd. Zo denken we vrijwel allemaal dat een ontvanger een spontaan uitgezocht cadeau leuker zal vinden dan een cadeau dat de ontvanger had gesuggereerd. Maar dat is niet waar (zoals Sinterklaas wel weet). Een eerder gesuggereerd cadeau wordt net zo goed, zo niet méér gewaardeerd dan een onverwacht ‘spontaan’ cadeau.
De Amerikaanse psychologen Francesca Gino en Francis Flynn voerden een paar jaar geleden een aantal experimenten uit op dit vlak, waaruit nog enkele andere onaangename waarheden naar voren kwamen. Ten eerste bleek (tip voor de feestdagen!) dat een korter verlanglijstje effectiever is dan een lange lijst. Dat wil zeggen, hoe korter het lijstje (liefst bestaande uit één vurig gewenst cadeau) des te groter is de kans dat de gever zich daar keurig aan houdt. En zoals een kind je kan vertellen, daar wordt je blij van. Wanneer je een lang verlanglijstje maakt, dan is bij de gever de neiging groter om iets anders te verzinnen – omdat hij daar onbewust uit afleidt dat de ontvanger toch geen helder idee heeft van wat hij of zij wil. Maar ook dan geldt dat een cadeau gebaseerd op het verlanglijstje toch meer gewaardeerd wordt dan een cadeau dat níét op het lijstje stond. Ook in dat geval geldt dat dus urenlang zoeken naar ‘een origineel cadeau’ niet alleen nutteloos is, het werkt zelfs contraproductief. De waardering is minder. Het afwijken van het verlanglijstje wordt gemakkelijk geïnterpreteerd als onverschilligheid.
Tot slot toonden Gino en Flynn aan dat geld nóg beter gewaardeerd wordt dan een cadeau van de lijst. Ook dat is een gegeven dat wij, als ‘kenners’ van de psyche van de ontvanger, niet kunnen of willen begrijpen. We denken altijd dat ‘gewoon’ geld minder wordt gewaardeerd dan een zelf bedacht cadeau, en zelfs minder dan een cadeau waar om is gevraagd. Maar de volgorde is precies andersom, beweren deze onderzoekers. Onderaan staat het onverwachte, ‘spontane’ cadeau. Liever heeft men iets waar men om heeft gevraagd. Zoals de Sint weet. Maar nóg liever heeft men gewoon geld ‘om zelf iets te kopen’. Die laatste voorkeur, daar zal de Sint zich weinig van aantrekken. Alhoewel hij dan natuurlijk wel enorm zou kunnen besparen op de pakjesboot.
Reacties (6)
Niets erger dan iets krijgen dat *bijna* is wat je wilde, maar toch gewoon niet. Wel zo’n zelfde ding, maar net het verkeerde merk, of zonder die ene feature waar het nou net om ging, of het veel slechtere nieuwe type.
Nou heb je nog niet wat je wilde, maar je kunt het ook niet meer met goed fatsoen gewoon zelf kopen, want dan heb je er twee.
Zeer tijdsafhankelijk onderzoek. Ik had altijd maar een ding op de lijst staan en heb het nooit gekregen. Mijn ouders hadden het geld niet. En geld nog beter gewaardeerd? Dat hangt toch echt af van de hoeveelheid, de inflatie en de rente. En of ik er van kan kopen wat ik wilde hebben (alle ontvangsten gesommeerd).
Gewoon de hoop opgegeven.
Nu verzet ik me tegen zwarte piet en zoek de regenboog (u weet wel, met die pot van en met goud).
Het meest efficiënt lijkt mij als we op 5 december allemaal een vastgesteld bedrag naar elkaar overmaken. Geen teleurstellingen en je saldo blijft gelijk.
In mijn ervaring kan een origineel cadeau het zéér goed doen,
Mits je echt je best doet en met wat geluk. Meestal als je iemand een ervaring gunt ook. Dag weg met alle goede vrienden oid.
Laat t onderzoek geen outliers zien in deze richting?
@4: Mijn ervaring ook. Hoewel de kans bestaat dat ik dit mijzelf maar al te graag aanpraat ;)
Je geeft gewoon die lelijke mondgeblazen glazen fruitschaal die je zelf vorig jaar van je schoonmoeder had gekregen weer door. Block chain economy.