Polen onder druk

ELDERS - De EU heeft de Poolse regering (opnieuw) onder druk gezet om wijzigingen in de benoeming van het Hooggerechtshof terug te draaien en de rechtsstaat te herstellen. De Polen zijn meer bezig met de economie. Migranten worden geweerd, behalve als ze uit Noord-Korea komen en bereid zijn slavenarbeid te verrichten.

Het conflict met de EU is ontstaan na het aantreden van de nieuwe regering van de partij Recht en Rechtvaardigheid (PiS). Die weigert drie rechters te aanvaarden die onder het vorige parlement zijn benoemd. Verder is een voor haar nadelige uitspraak van het hof nog steeds niet gepubliceerd in het staatsblad. De officiële waarschuwing, die commissaris Timmermans deze week heeft afgegeven,  is een eerste stap. Bij een voortdurende weigering van Polen om te voldoen aan de eisen van de EU kan het proces leiden tot het onthouden van het stemrecht. Zover zal het niet komen want alle 27 andere lidstaten moeten met een dergelijke maatregel instemmen en er is weinig kans dat Orbán’s Hongarije Polen zal afvallen. De Poolse regering kan ook rekenen op de steun van Slowakije dat in juli het voorzitterschap van de EU van Nederland overneemt.

Polen wijst net als Hongarije elke bemoeienis van de EU met wat men noemt interne aangelegenheden van de hand. De Poolse regering weet zich ondanks heftige oppositie gesteund door een meerderheid van de bevolking, die de forse verhoging van de kinderbijslag en het minimumloon toejuicht. Tussen 2010 en 2015, dus in de periode van de vorige regering, is het aantal extreem-arme mensen gestegen van 5.8 tot 6.5 procent. Het aantal bijstandtrekkers steeg van 7,4 tot 12,2 procent van de bevolking.

Polen maakt zich verder zorgen over het relatief lage geboortecijfer. Het land veroudert snel en staat in Europa onderaan met 1,32 (aantal levendgeborenen per vrouw). “Dit is geen gewoon probleem meer, maar een crisis”, zegt een Poolse demograaf. “Binnen twee generaties zal onze bevolking met een derde worden verminderd”. De hoge kosten die gezinnen maken voor de opvoeding van kinderen zouden hierbij een rol spelen. Een bijdrage uit Nederland van Poolse gastarbeiders is dan ook zeer welkom.

Een voor de hand liggende oplossing voor de demografische “crisis” is voor de meeste Polen echter niet bespreekbaar. Van immigranten willen de Polen niets weten. Na de aanslagen in Brussel zei conservatieve minister-president Beata Szydlo dat Polen voorlopig geen kans ziet om de bescheiden toezegging van de vorige regering voor de opname van 7000 vluchtelingen uit te voeren. Meer dan de helft van de Polen is het hiermee eens, alhoewel het aantal mensen dat bereid is vluchtelingen op te nemen iets is gestegen, blijkt uit recent onderzoek.

Poolse scheepswerven in Gdynia hebben geen bezwaar tegen vreemdelingen die ingeschakeld kunnen worden voor zwaar en smerig werk dat Polen liever niet doen. Ze hebben 800 Noord-Koreanen ingehuurd voor onbeschermde slavenarbeid van 12 uur per dag. Voor een bedrijfsongeluk in 2014 waarbij een dode viel kon het verantwoordelijke bedrijf niet vervolgd worden omdat het buiten de Poolse jurisdictie viel. Verschillende bedrijven die Noord-Koreanen te werk stellen ontvangen ook subsidie uit Europese fondsen.

De meeste Polen zijn ondanks het vluchtelingenbeleid voorstanders van de EU, al moet de integratie niet te ver gaan, zoals de Poolse EU-president Tusk deze week liet weten. Polen zou het betreuren als de Britten straks besluiten om het lidmaatschap op te zeggen. Dat geldt des te meer voor de 850.000 Polen die in het Verenigd Koninkrijk werken. Het vrije verkeer van werknemers blijft voor de Polen een belangrijk winstpunt van de EU.

Remi Adekoya, een Nigeriaans-Poolse journalist, is ook positief over de EU, maar om geheel andere redenen. De EU heeft Polen minder racistisch gemaakt, meent hij. Ondanks een recente opleving van de vreemdelingenhaat is hij er van overtuigd dat de Europese integratie de verhoudingen tussen autochtonen en allochtonen op den duur alleen maar goed doet.

The overall picture over the past two decades is one of vast improvement in Polish societal attitudes towards foreigners of all hues — thanks in part to Poland’s participation in the EU and the cross-cultural contacts it has encouraged. I remain convinced that despite the current poisonous atmosphere, in the long run, Polish society as a whole will continue on its path towards a more open and broad-minded attitude towards people of colour.