COLUMN - Populisten houden van directe democratie. De Oostenrijkse ex-presidentskandidaat Hofer wil referenda invoeren, de Hongaarse premier Orbán houdt in september een referendum over het gezamenlijke Europese asielbeleid, en in het verkiezingsprogramma van de PVV staat ‘ons kroonjuweel heet het bindend referendum’.
Zwitserland is hierbij het lichtende voorbeeld – de Duitse AfD wil ‘meer Zwitserland voor Duitsland’, en Wilders pleitte in november 2015 in de Volkskrant voor bindende referenda volgens Zwitsers voorbeeld. Maar dat het ook in Zwitserland niet altijd rozengeur en maneschijn is, laat het Masseneinwanderungsinitiative van de rechts-populistische SVP wel zien.
In februari 2014 stemden de Zwitsers over de vraag of Zwitserland de immigratie weer zelfstandig moet gaan sturen. Er waren direct al zorgen dat de aanname van dit initiatief in strijd zou kunnen zijn met de bilaterale overeenkomsten met de EU. Hierin hebben de EU en de niet-EU-lidstaat Zwitserland afspraken gemaakt over het vrije verkeer van goederen, diensten, financiën én personen.
De SVP wuifde alle zorgen weg: wij gaan gewoon met de EU onderhandelen over het beperken van de immigratie, de EU heeft per slot veel belang bij een goede relatie met Zwitserland. Het initiatief werd hierop met een uiterst krappe meerderheid – 50,3% – aangenomen. Het beperken van de immigratie uit de EU was een feit. Of toch niet?
Ruim twee jaar later is de euforie voorbij. Er wordt nog steeds gesteggeld over hoe de immigratie kan worden beperkt zonder de toegang tot de EU-binnenmarkt te verliezen: door het invoeren van contingenten, voorrang van Zwitsers op de arbeidsmarkt, het beperken van toegang tot uitkeringen voor buitenlanders? De onderhandelingen met de EU zijn nog niet eens begonnen, er zijn alleen ‘verkennende gesprekken’ geweest. Inmiddels dringt de tijd voor Zwitserland: het initiatief moet volgens de tekst binnen drie jaar zijn ingevoerd.
Geen overeenkomst met de EU betekent dat de Zwitserse regering verplicht is het vrije personenverkeer eenzijdig op te zeggen, waardoor Zwitserland waarschijnlijk de toegang tot de EU-binnenmarkt verliest. Een horrorscenario voor de Zwitserse economie. Recent onderzoek toonde aan dat de Zwitsers dit maar wat goed begrijpen: hetzelfde volk dat destijds krap ja zei, zou het initiatief met de huidige kennis met een tweederde meerderheid verwerpen.
Wat leren we hiervan? Ten eerste dat er geen simpele oplossingen zijn voor complexe problemen. Ten tweede dat valse beloftes en halve waarheden voor veel ellende kunnen zorgen – de Zwitserse regering en het parlement zoeken al ruim twee jaar naar een oplossing voor een door populisten gecreëerd probleem. En ten derde dat het volk – net als wij allemaal apart – ook niet altijd gelijk heeft.
Daarmee wil ik niet zeggen dat de wil van het volk niet het belangrijkste is in de politiek. Gekozen politici vertegenwoordigen het volk, en zijn verplicht de belangen van hun kiezers naar eer en geweten te dienen. Het is hun opdracht via debat en overleg gezamenlijke, voor alle partijen en alle burgers acceptabele oplossingen te vinden.
Controle door kiezers kan achteraf bij verkiezingen, maar ook tussentijds door referenda – mits deze helder geformuleerd, doelgericht en uitvoerbaar zijn. De Zwitserse half-directe democratie, een combinatie van parlementaire democratie en referenda, heeft altijd goed gefunctioneerd. Maar door het inzetten van referenda voor eigen politiek gewin brengen de Zwitserse populisten het systeem juist toenemend in gevaar.
De echt ingewikkelde thema’s, de grote vraagstukken van onze tijd kunnen niet met een simpele ja/nee-vraag worden beantwoord. Ook de initianten van het Masseneinwanderungsinitiative weten het even niet meer: vader en dochter Blocher strijden inmiddels openlijk over de implementatie van het eigen volksinitiatief.
De ideale wereld van de populisten bestaat niet. De tegenstelling van het goede, alwetende volk versus een machtsbeluste, graaiende elite is klinkklare onzin. Als dit ergens duidelijk wordt, is het wel in Zwitserland.
Reacties (29)
Je kunt politici wel achteraf via verkiezingen afstraffen, maar het gevoerde beleid en de aangenomen wetten worden in de praktijk niet teruggedraaid. De aanleg van de HSL, de aanschaf van de JSF en de toelating van vluchtelingen worden natuurlijk niet teruggedraaid bij welke verkiezingsuitslag dan ook.
Bij Europese wetgeving en Europees beleid is er helemaal geen sprake van terugdraaien van wetgeving en beleid. Er geldt nog altijd een verplichte bijmenging van biobrandstoffen in Europese autobrandstof ondanks het feit dat het de CO2-uitstoot niet verlaagt, maar misschien zelfs verhoogt.
Geef mij maar eens ongelijk, bitches.
De geschiedenis heeft uitgewezen dat misbruik van macht via massa manipulatie uiteindelijk oorlog veroorzaakt .
Alles moet transparant zijn in de heersende macht en zeker nu in deze tijd is dat belangrijker als ooit . Kennis is macht en ze hebben hun macht te vaak misbruikt ,dus ‘share the wealth’ en lang leve de brexit .
De anti-democratie .. Met andere woorden ,de nieuwe wereldorde van nazi’s die in werkelijkheid dus niet dood zijn ze hun normen en waarden slechts hebben aangepast aan de nieuwe tijd . De NWO Nazi’s vechten het nu economisch uit via Brussels inplaats van via bommen en wapens : https://youtu.be/z_epNtM0QmY?t=240
Natuurlijk willen de populisten graag referenda. Referenda zijn met een paar populistische kreten makkelijk te beïnvloeden, zonder dat er verder rekening hoeft te worden gehouden met alle voor en tegens, dat hebben we bij het afgelopen Oekraïne referendum wel geleerd. Referenda zijn contra productief in een representatieve democratie.
@1 De partijstandpunten qua JSF, Betuwelijn en vluchtelingen waren al bekend bij de verkiezingen voordat de beslissing definitief werd genomen. Daar heeft een democratische meerderheid dus bewust voor gekozen.
Bijmengen van biobrandstof is niet alleen voor de CO2, maar ook om minder afhankelijk te zijn van buitenlandse leveranciers. Bovendien bespaard het wel degelijk CO2 als je het maar goed doet.
Ik begrijp steeds beter waarom de BBC op zijn nieuws website alle info over Brussel geeft ,terwijl je op de NOS website er nooit iets over hoort .
Ben ik toch benieuw Geert zal vinden v.e. eventueel volgend bindend referendum:
“Partijen zonder leden (= dictatoriaal gelede partijen), mogen niet in niet in het parlement.”
;-)
“Het” volk bestaat niet. Het is een constructie van luidruchtige populisten om het eigen gelijk te “bewijzen”.
Die opwarming van de aarde gaat wel heel snel, he? Op het kaartje staat Zwitserland al onder water.
@1: een romantisch idee. De werkelijkheid zou zijn geweest dat de partijen die voordeel hadden bij de JSF een procampagne hadden gevoerd waar je u tegen zegt. De HSL was geen slecht plan maar de uitvoering faalde hopeloos.
Referenda werken niet. Ik snap de behoefte, maar met een referendum wordt die eerder vergroot dan bevredigd.
Voor een werkend referendum is niet alleen een duidelijke ja/nee-vraag nodig. Het is ook noodzakelijk dat het referendum voor een lange tijd precies bepaalt wat er moet gebeuren. Zo’n vlaggenreferendum in Nieuw-Zeeland is een mooi voorbeeld van een referendum dat kan. Er is een duidelijk besluit, je voert het uit en klaar is Kees. In ieder geval voorlopig. Maar als je alleen over dat soort onbenulligheden mee mag beslissen draagt dat natuurlijk weinig bij aan het gevoel dat er naar je geluisterd wordt.
We hebben in Nederland recent al twee keer gezien waar een referendum toe leidt. Zelfs als de vraag duidelijk is (wel of niet een verdrag aannemen) is het onmogelijk de meerderheid echt zijn zin te geven. Geen grondwet, geen verdrag met Oekraïne. Ok. En dan? Europa ligt er nog. Oekraïne ook. Je moet toch weer verder. En over hoe dat moet zegt een ja/nee-uitslag niets. Daar heeft iedereen weer zijn eigen mening over. En met 2 keer JA was het net zo’n deceptie geworden. Want dan heb je wel een getekend verdrag, maar je moet ook allerlei besluiten nemen over hoe dat in de praktijk te brengen en over hoe en wanneer dat verdrag aanvullingen en aanpassingen nodig heeft. En die besluiten zullen ook altijd tegen de zin van een groot deel van de referendumgangers zijn.
Hetzelfde met referenda die we (nog) niet hebben gehad. HSL, TTIP, JSF. Je kan besluiten dat het al dan niet doorgaat, maar wat daarna?
Wat daarna? Daar heb je beleidsmakers en politici voor. Die krijgen ervoor betaald. Dat hoeven de burgers niet uit te denken.
@13 Maar dat was voor het referendum ook al zo. Wat voegt een referendum dan nog toe? Die beleidsmakers en politici bepalen de richting voor het referendum. Dan mag het volk een keertje kiezen of we op de volgende kruising links of rechts gaan om vervolgens het stuur weer aan de beleidsmakers en politici te geven. En de afslag waarvoor ze de raad van het volk hebben gevraagd is al voorbij. Die raad kan niet zomaar worden toegepast bij de volgende keuze. De vraag is anders, de context is anders en het ja/nee was wel duidelijk, maar de motivatie daarachter divers en onbekend.
Een referendum kan zo alleen maar cynisme voeden en dat willen de referendumvoorstanders juist voorkomen. Die willen altijd ‘de kiezer’ het gevoel terugggeven dat er naar ze geluisterd wordt. Dat zeggen ze tenminste.
@14.
Daarvoor heb je genoeg handtekeningen nodig voor het houden van een referendum. Dan is dat wel veel mensen denken. En moeten er niet teveel gesleuteld worden aan wat wel of niet.
Het Oekraïne referendum was vrij duidelijk lijkt me. Het was in de eerste plaats met genoeg handtekeningen, en in de tweede plaats was het over een alreeds genomen besluit van het parlement.
Dus de richting was bepaald door de mensen die met hun handtekening het hadden aangevraagd, zij waren tegen wat er in het parlement was besloten. Dat is zo gegaan.
Dat er dan cynisme wordt bijgevoegd, daar weet ik ook alles van. Gezeten bij een stembureau als voorzitter. Het cynisme sprong eraf. Omdat de meeste mensen al zeiden dat ze tegenstemden maar dat de politici er niets mee zouden doen.
@6:
Klopt niet, Redoudtable. Wanneer er een coalitie gevormd wordt kan het zijn dat de partij die tegen de JSF was, uiteindelijk toch instemt met de aanschaf van die ondingen.
Partijstandpunten en beloften veranderen nog al eens binnen een jaar na de verkiezingen of men doet gewoon heel veel water bij de wijn.
@15 Klopt. Uitslag was duidelijk. Maar zelfs als we even negeren dat het slechts een raadgevend referendum was en doen alsof de regering en het parlement direct hebben besloten dit verdrag niet te ratificeren. Wat levert dat dan op? Oekraïne is er nog en we hebben er nog altijd banden mee. We handelen met ze, we bezoeken elkaar, we praten met elkaar en in sommige gevallen neuken we zelfs met elkaar. Over al die onderwerpen in dat verdrag zullen we toch afspraken met Oekraïne moeten blijven maken? Sommige dingen leg je vast. Andere juist niet. Dat zijn toch weer duizend keuzes en mogelijkheden waar het referendum helemaal niks over heeft gezegd?
Zo’n referendum heeft geen invloed. En al helemaal geen invloed die je vooraf kan voorzien. Als je invloed wil moet je de politiek in. Je dag in dag uit gaan bemoeien met de besluitvorming. En dan nog heb je als individu maar beperkte invloed. Zelfs als je het tot premier schopt. De richting die we nemen is een optelsom van alle inspanningen die burgers leveren om de richting the bepalen. Met een individuele stem hier en daar heb je geen invloed op de richting. En met het organiseren van een referendum wek je de verwachting dat die invloed er wel is. Daar wint niemand iets mee behalve de partijen die het moeten hebben van groeiend cynisme.
@17.
Dan ligt de oplossing toch in het artikel: op z’n Zwitsers. Dat is een bindend referendum, en met concrete maatschappelijke onderwerpen. Zolang het niet tegen de grondwet ingaat is er niets aan de hand. Discutabel blijft het altijd.
Want tegenwoordig weten mensen niet meer op welke partij ze moeten stemmen, omdat partij a is goed voor de portemonnee, maar op drie andere onderwerpen kan je het totaal niet met ze eens zijn. Ik bedoel de zwevende kiezer.
@0:
Is een volstrekt versimpelde en eurofiel gekleurde weergave van de feiten, of je Duits is gewoon slecht, maar goed.
Enfin: het onderzoekje waar je naar verwijst waarbij een onderzoekspopulatie “op dit moment tegen het volksinitiatief zou zijn” heeft een hele andere strekking: “het volk” wil namelijk niet opeens wel weer vrij personenverkeer (ze willen nog steeds de ongelimiteerde instroom van buitenlanders inperken) maar dat niet ten koste van de andere bilaterale verdragen met de EU.
Nu stonden die andere verdragen niet ter discussie en zijn de Zwitsers niet ven mening veranderd over het afschaffen van het vrije peronenverkeer, maar de EU wil niet eenzijdig sleutelen aan de “4 principes van de vrije binnenmarkt”. De Zwitsers willen dus wel onderhandelen over één verdrag, maar de EU wil niet en betrekt daar het “hele pakket” bij.
Ergo: de vraag is dus niet of het vrije personenverkeer in Zwitserland beperkt gaat worden (lees: dat gaat het, want bindend referendum), maar of de EU eenzijdig ook alle andere bilaterale verdragen gaat opzeggen. Dat de EU dat gaat doen lijkt mij niet waarschijnlijk, al gaat daar wel een grote precedentwerking vanuit. Maar goed, precedenten scheppen is de EU goed in, dus dat zullen ze ook hier (wel weer) niet nalaten.
Kort door de bocht kun je dus stellen dat het referendum (volksinitiatief) dus waarschijnlijk geslaagd is.
En tot slot:
“Seit dem am 21. Mai 2000 vom Bundesrat vorgelegten und vom Souverän mit deutlicher Mehrheit gebilligten Paket der bilateralen Verträge seien die Mehrheitsverhältnisse in fünf weiteren europapolitischen Abstimmungen im Wesentlichen stabil geblieben. Dies habe sich jedoch mit der Initiative stark verändert. Es seien insgesamt etwa 680’000 Menschen mehr zur Urne gegangen als noch im Jahr 2000. Trotz dieser um ein Drittel höheren Stimmbeteiligung habe sich das europafreundliche Lager um 50’000 verringert, während sich das europakritische Lager um 730’000 vergrössert habe. Das Nein zur Personenfreizügigkeit habe sich zwar flächendeckend verbreitet, habe aber in den bisher europafreundlichen Ballungsräumen überdurchschnittlich zugenommen. Insbesondere in den verstädterten Gemeinden des Mittellandes habe sich ein entscheidender Zuwachs von 530’000 Stimmen ergeben.[40] In einem Artikel in der Neuen Zürcher Zeitung wies Peter Moser, stellvertretender Chef des Zürcher Statistikamtes darauf hin, die Ablehnung der Freizügigkeit sei primär dort gestiegen, wo die Folgen der Zuwanderung subjektiv als besonders akut wahrgenommen worden seien, d. h. in den Agglomerationsgebieten.[41]
Ergo: de burgerparticipatie neemt alleen maar toe met dit soort referenda (dus ook het democratische gehalte van het bestuur)
https://de.wikipedia.org/wiki/Eidgen%C3%B6ssische_Volksinitiative_%C2%ABGegen_Masseneinwanderung%C2%BB
@0:
Politici vertegenwoordigen niet het volk, maar, zoals je daarna zelf zegt, hun kiezers. En nadat ze gekozen zijn zijn ze alleen maar verantwoording schuldig over de beloften die gedaan zijn.
Helaas lijkt het nu alsof alle politici zich moeten schikken naar de karikatuur van “het volk” dat de media schetsen, resulterend in partijen die een Ukraïne-referendum bindend verklaren, terwijl de eigen kiezers daar niet op zaten te wachten, want die stemden in meerderheid voor het verdrag. Heerlijk, zo’n democratie.
@19: ‘ze willen nog steeds de ongelimiteerde instroom van buitenlanders inperken) maar dat niet ten koste van de andere bilaterale verdragen met de EU’
Dit is precies waar het om gaat. De SVP heeft steeds beloofd dat eenzijdige beperking van de immigratie de bilaterale verdragen met de EU niet in gevaar zou brengen. Op basis deze belofte heeft een minieme meerderheid ja gestemd. Nu duidelijk wordt dat dit niet samengaat, kiest tweederde van de Zwitsers voor de bilaterale verdragen. Dat betekent dus ook dat zij tegen het Masseneinwanderungsinitiative zouden stemmen. Maar het klopt, deze vraag is niet gesteld, en dat is nou juist mijn punt. De SVP heeft halve waarheden verteld en dingen beloofd die niet kunnen worden waargemaakt.
Het initiatief is niet geslaagd, het heeft de immigratie niet beperkt en bedrijven in een onzekere positie gebracht. Dit is schadelijk voor de Zwitserse economie. Niemand weet hoe het nu verder moet. Het is overigens goed mogelijk dat er een nieuwe afstemming over dit onderwerp komt en dat het initiatief daarmee gewoon de prullenbak ingaat.
@21: nee, 2/3 (van de onderzoekspopulatie) wil nog steeds een stop op de import van buitenlanders, maar aan de andere kant de bilaterale verdragen niet opzeggen.
Dat de EU dat niet accepteert is ook duidelijk, maar de wens van de Zwitsers lijkt mij duidelijk toch? Waarom zou de EU daar niet aan kunnen tegemoet komen?
Verschillende EU commissarissen zeggen: “Zwitserland wil wel de lusten en niet de lasten”. Vraagje: bij wie komen de lusten terecht? En bij wie de lasten? Heb je daar wel eens over nagedacht?
Of zeg je nu dat Zwitserland zijn lokale democratie en referenda maar moet negeren/ opgeven omdat “we” inmiddels wat beters hebben (een supranationale en ondemocratische EU die niet naar de meerderheid van de Zwitsers luistert)?
Beetje enge reacties hier,
referenda zijn onzinnig, machteloos gemopper in de marge,
en stemmen op gevestigde partijen zijn ook leeg en zinloos,
men luistert niet/ hoeft niet te luisteren naar de bevolking.
Maakt het cynisme van de bevolkingen van Europa dus meer dan te begrijpen, stemmen is in principe zinloos, je krijgt toch never nooit niet wat je wenst?
Benieuwd wat het Brexit referendum gaat doen, ik mag hopen dat men binnen de unie blijft, zo niet dan is het hek van de dam en einde EU.
‘het volk’ is her en der zo ontzettend pissed off met de huidige leegte van de bestaande politiek, het marcheren van de visieloze technocraten, dat ze alles op alles zullen zetten die daverende technocratische botheid te breken, ten koste van alles.
@22,
‘wel de lusten niet de lasten’,
welke populistische hork durft dat in godsnaam te zeggen??
Een beetje Zwitser jaag je dan helemaal de boom in (de alp op)
Een Zwitser vertellen dat hij niets begrijpt van ‘democratie’ is me nogal een affront, damn…
@22 “(een supranationale en ondemocratische EU die niet naar de meerderheid van de Zwitsers luistert)?”
Daar mogen ze over klagen als ze lid zijn van de club.
@22: Ik ben niet ingelezen, maar de redenering van Elsje vind ik volstrekt logisch.
Je bent nooit kosten wat het kost ergens voor of tegen (althans ik niet). Beslissingen kunnen gevolgen hebben en die gevolgen neem je mee in je beslissing. Daarbij maakt het niet uit of die gevolgen worden veroorzaakt door een andere partij.
Het is een beetje sneu om nu hier in dit geval de EU de schuld daarvan te geven. De Zwitsers horen niet bij de EU en de EU heeft eigen belangen. En wat mij betreft gaan we in de EU geen coulance tonen voor non-solidariteit.
@22: Jouw Natie staat luistert ook niet naar de Groningers, word het misschien eens tijd dat de Oost Friezen ook maar eens de kont tegen de kribbe gooien en het mens erger je niet bord omkieperen?
Beetje hetzelfde als een kleine honderd jaar geleden tijdens de klassenrellen daar? Of mag dat weer niet van Sikbock?:)
@22: “Dat de EU dat niet accepteert is ook duidelijk, maar de wens van de Zwitsers lijkt mij duidelijk toch? Waarom zou de EU daar niet aan kunnen tegemoet komen?”
Waarom zou de EU er wél aan tegemoet komen? Er is in de EU geen referendum geweest met de vraag of men nog vrij Zwitserland in mag reizen, laat staan dat een meerderheid van de EU-burgers daar tegen is. Bovendien ligt het voor de hand dat de EU-burgers juist wel gediend zijn met vrij Zwitserland in reizen. Als zodanig behandelt de EU de belangen van haar burgers (inclusief de 1,3 miljoen van hen die in Zwitserland wonen en dus benadeeld kunnen worden door de uitwerking van deze Zwitserse keuze) het beste door de Zwitsers niet eenzijdig hun zin te geven op dit punt. Daar mag ook best wel wat druk achter, want Zwitserland heeft inderdaad enorm veel (economische) lusten van de EU, zoals men zich daar langzamerhand ook begint te realiseren.
@28:
“Er is in de EU geen referendum geweest met de vraag of men nog vrij Zwitserland in mag reizen”
Dat lijkt me ook logisch aangezien Zwitserland niet in de EU ligt. Wat is je volgende suggestie? Een EU referendum of men in Ghana de winkels zondag sluit?
“Bovendien ligt het voor de hand dat de EU-burgers juist wel gediend zijn met vrij Zwitserland in reizen. Als zodanig behandelt de EU de belangen van haar burgers (inclusief de 1,3 miljoen van hen die in Zwitserland wonen en dus benadeeld kunnen worden door de uitwerking van deze Zwitserse keuze) het beste door de Zwitsers niet eenzijdig hun zin te geven op dit punt”
Dit heeft voornamelijk betrekking op het bedrijfsleven. De EU dient nooit de belangen van haar burgers. Daarbij zou het stuitend arrogant en imperialistisch zijn als de EU denkt dat het de belangen van een deel van de Zwitsers moet dienen. Wie denken die lui wel niet wie ze zijn?
“Zwitserland heeft inderdaad enorm veel (economische) lusten van de EU, zoals men zich daar langzamerhand ook begint te realiseren.”
Do tell. Zwitserland is niet eens lid van de EU, dus vertel eens over die lusten?