ELDERS - In Noord-Europa zijn de kerken op hun retour.
De Ateistisk Selskab voert in Denemarken een succesvolle campagne om Denen te bewegen hun kerklidmaatschap op te zeggen. Meer dan 3000 mensen hebben zich via de website van de Atheïstische vereniging afgemeld bij de Deense Folkekirken. De Denen worden tot deze stap verlokt met de belofte dat zij gemiddeld over een heel leven bijna 1800 euro besparen vanwege het vervallen van de kerkenbelasting die bij de kerk ingeschreven burgers moeten betalen. De campagne met posters op bussen lijkt vooral aan te slaan bij mensen die toch al niets met de kerk hebben maar er nog steeds geregistreerd staan omdat ze bij de geboorte in een kerk zijn gedoopt. De kerk, die voor driekwart van het inkomen afhankelijk is van de kerkenbelasting, ziet de terugloop met lede ogen aan. We mijden discussies over het geloof niet, zegt een official, maar de atheïsten maken het wel erg makkelijk voor mensen om zich met één muisklik van ons los te maken. Ze vergeten dat je als je niet bent ingeschreven ook geen recht hebt op kerkelijke trouwdiensten of begrafenissen.
Het aantal kerkleden daalt al jaren flink in Denemarken, evenals het aantal mensen dat zich ‘gelovig’ noemt. ‘Niet-gelovigen‘ vormen in Denemarken de een na grootste groep in onderzoeken naar religiositeit. In Noorwegen zien we een overeenkomstige trend. Voor het eerst is het aantal mensen dat zegt in god te geloven lager dan het aantal dat niet gelooft. Een ander onderzoek laat zien dat minder dan de helft van de geregistreerde kerkleden in Noorwegen zichzelf christelijk noemt. Een derde noemt zich zelfs atheïst.
In IJsland daalde het aantal ingeschreven leden van de Lutherse kerk sinds 2009 met 10%. Opvallend is de stijging van het aantal mensen dat zich in dat land heeft bekeerd tot een ‘heidense’ godsdienst. De ‘paganisten’ zeggen oude heidense goden te dienen. De sekte van de Zuïsten belooft zijn aanhangers dat de overheidssubsidie zal worden uitgekeerd aan de leden. Die boodschap trekt gelovigen aan, omdat een deel van de IJslanders het niet eens is met de steun van de overheid aan kerken. Het aantal niet-religieuzen in IJsland nam sinds 2011 met 700 personen toe tot 6 procent van de bevolking. In Zweden daalt het aantal leden van de Lutherse kerk ook, maar tweederde van de Zweden is nog steeds officieel lid.
In Duitsland heeft de kerk eveneens met leegloop te maken vanwege de kerkbelasting voor de leden van de grote traditionele kerken. Een verandering in de wijze van inning van deze belasting heeft er vorig jaar toe geleid dat meer dan 200.000 mensen de katholieke kerk hebben verlaten, een toename van 22%. De Duitse katholieke kerk staat bekend om zijn rijkdom. Het schandaal van de bisschop van Limburg Franz Tebartz-van Elst, die voor 31 miljoen zijn huis liet verbouwen heeft wel wat stemmen in beweging gebracht over de kerkbelasting (8 à 9 % van je belastbaar inkomen). Maar de meeste Duitsers vinden deze vermenging van kerk en staat heel normaal. Er gaan zelfs stemmen op om een kerkbelasting in te voeren voor moslims om financiële invloed op moskeeën vanuit het buitenland tegen te gaan. Het voorstel van Andreas Scheuer, algemeen secretaris van de Beierse CSU, gaat veel verder. Hij wil een Wet op de Islam naar het voorbeeld van Oostenrijk, waarin onder andere moet worden vastgelegd dat imams Duits moeten spreken. De Turkse Vereniging in Berlijn-Brandenburg heeft Scheuer aangeraden een inburgeringscursus te volgen om wat meer inzicht te krijgen in het grondwettelijke verbod van de staat zich te mengen in de godsdienstuitoefening.
Maar zou in deze geest ook niet nog eens over de kerkbelasting moeten worden nagedacht?
Reacties (12)
Blijkbaar vinden de Denen dat risico (stel nou dat er toch een god is) wel waard, €1800,– instant happiness voor een eeuwigheid branden in de hel.
@1: Leuke poging tot Pascal’s Wager. Het is natuurlijk maar de vraag of áls er een god bestaat dat wel de Lutheraanse is (want is het de katholieke, dan brand je als Lutheraanse ketter ook eeuwig in de hel) en zelfs dan is het maar de vraag of die Lutheraanse God zijn toewijzing laat bepalen door het al dan niet betalen van kerkbelasting (het lijkt me sterk, aangezien Lutheranen buiten Scandinavië en Duitsland vrijwel nergens kerkbelasting betalen).
Maar goed valse dichotomieën zijn religieuzen niet vreemd (als evolutie niet bestaat, dan moet dus de christelijke schepping kloppen, dus ik hoef alleen maar aan te tonen dat evolutie niet bestaat).
@1: Sterker nog: in de Lutheraanse tradtitie doet zo’n kerkverlater het enig juiste. Luther zou zich omdraaien in zijn graf, als hij hoorde van deze aflatenhandel in zijn eigen kerk.
Laat ik nu deze vorm van belastingontwijking van harte toejuichen ;-)
Anno 2016 zou je je inderdaad wel eens af kunnen vragen of je in Europa deze vermenging van kerk en staat nog wel moet toestaan. Laat de kerk zijn eigen contributie maar innen, net als de voetbalclub en elke andere niet overheids organisatie. Ook de kritiek op b.v. Erdogan wordt met dit soort praktijken aangetast, dus binnen de EU mag dit best eens besproken worden.
Dat je geen recht hebt op begrafenis en trouwdiensten als je geen lid meer bent lijkt me een open deur, waarom zou je overigens überhaupt in een kerk willen trouwen als je niet gelovig bent? Bovendien lijkt het mij niet zo’n probleem te regelen dat je een kerk verhuurt als trouwlocatie, als daar behoefte aan is. Zo kunnen ze ondanks de afname van het aantal gelovigen toch hun centjes binnenhalen.
Hoewel het een uitgekookt businessplan is, is het als core-business natuurlijk je reinste oplichting: Vooruitbetaling vragen voor een oncontroleerbare dienstverlening ná de dood. En ook op de bedrijfscultuur is wel wat af te dingen.
@5: Meegemaakt: Een mannenkoor nam een concert op in een dorpskerk, omdat die zo’n mooie akoestiek heeft. Met het bijplaatsen van stoelen werden zelfs de ruimste brandweervoorschriften getart en dat ene aftandse pleetje naast de sacristie was nog tot ver na de pauze bezet.
En ook als trouwlocatie loop je er tegenaan dat de bezoekers van zo’n activiteit tegenwoordig onbekend zijn met de beperkingen van de inrichting en de gebruiken. De smalle gangpaden staan dan vol met kinderwagens en blokkeren zo de communiegang en de collectant kan er met zijn platte schaal ook niet door.
De banken kunnen nogal eens voor martelwerktuig doorgaan en de geluidsinstallatie kan nog net wat gesproken woord aan.
Kortom: voor een moderne exploitatie zijn er al snel te veel fysieke hindernissen, nog los van de capaciteiten van menig lokaal kerkbestuur, dat is doorgaans geen evenementenbureau.
In Duitsland heeft de kerk een hele grote vinger in de maatschappelijke pap als eigenaar van ziekenhuizen, scholen, crèches e.d. In kleinere steden/dorpen kan het bv zo zijn dat er alleen een kerkelijke crèche is.
@7: De onvoltooide scheiding tussen kerk een staat is één punt. De discriminatie van niet- en andersgelovigen is minstens zo problematisch. Geeft te denken als er weer eens op de borst geklopt wordt in Europa over vrijheid en gelijkheid als “onze waarden”.
Ook Finland heeft een staatskerk. En ook hier loopt het aantal leden terug, al is het percentage nog steeds hoog -73% van de Finnen zijn lid.
Als atheist ervaar ik de kerk hier in Finland tot mijn eigen verbazing als positief. De kerk doet veel werk voor de maatschappij. Ze is nooit in het nieuws met berichten over zogenaamd verval in kerkelijke waarden, of gezeik over zeden en ander prekerig gedoe. Integendeel. Ze zijn de laatste tijd steeds meer vocaal om op te komen voor de zwaksten in de samenleving. Tegen polarisatie en racisme en zelfs open voor het nog maar net geïntroduceerde homehuwelijk.
Ik kom af en toe in de kerk voor een trouwerij of begrafenis en alleen die keren wordt ik geconfronteerd met wat woorden over Jezus en dergelijke. Dat kan ik wel hebben.
@9: Als ze in plaats van “wat woorden over Jezus en dergelijke” wat woorden over buitenaardsen op de achterkant van de maan zouden uiten, zou je dat ook kunnen hebben?
@10:
Er is al een kleuterschool om kinderen ontvankelijk te maken voor die religie:
http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/videozone/archief/1.490130
;-)
@10: ja, want ik denk in dat geval precies hetzelfde.