Wie is er bang voor de Grieken?

ELDERS - De kiezers in een van de kleinste lidstaten van de EU confronteren Europa met de hamvraag: doen we het nu samen of niet?

Zondag gaan de Grieken naar de stembus. De polls wijzen naar een overwinning van Syriza, de links-radicale partij die een einde wil maken aan de bezuinigingen en wil onderhandelen over het aflossen van de schulden. In Noord-West Europa overheerst de angst voor Syriza. Vergeet goedkope vliegvakanties, waarschuwt de toeristenbranche. Voor de Griekse kiezer tellen andere problemen. De armoede neemt toe, de werkloosheid blijft hoog, sociale voorzieningen zijn afgebroken, er is nu een punt bereikt dat zelfs gaarkeukens moeten bezuinigen. Een keuze voor verandering ligt dus nogal voor de hand. Toch probeert ook premier Samaras van de regerende conservatieve partij Nea Dimokratia (ND) mensen voor zich te winnen door angst te zaaien voor de gevolgen van een nieuwe koers. Met Syriza krijgen we een systeem als in Noord-Korea, zei hij deze week in zijn afsluitende verkiezingsspeeches.

Bondskanselier Merkel mengde zich rechtstreeks in de Griekse verkiezingen met haar speculaties over een mogelijke ‘grexit’. Het loslaten van de euro is voor haar geen probleem meer, zei ze een paar weken geleden, wetende dat de meeste Grieken de Europese munt graag willen houden. Later ontkende ze dit weer en zei ze Griekenland graag bij de euro te houden “als er maar hervormd wordt.” Gezien de geringe populariteit van de Duitse Bondskanselier in Griekenland is een averechts effect van haar opmerkingen niet ondenkbaar. Een ‘grexit’ zou overigens ook voor Duitsland en andere rijkere lidstaten geen voordelen opleveren. De kans dat Griekenland de schulden in drachmes terug zal kunnen betalen is namelijk niet erg groot.

Er is ook steun voor de koers van Syriza. Economen uit alle delen van de wereld laten deze week in The Guardian weten dat een koerswijziging noodzakelijk is om de Griekse economie weer in het zadel te krijgen. Alleen met een gehele of gedeeltelijke kwijtschelding van schulden kan de economie weer groeien. En ze gaan nog wat verder:  This settlement should mark the beginning of a new EU-wide policy framework favouring pro-growth rather than deflationary policies. De Duitse econoom Rudolf Hickel meent ook dat het huidige beleid van EU en IMF tegenover Griekenland volkomen gefaald heeft. Hij bepleit een korting op de schulden van 80% en maakt daarbij de vergelijking met de hulp die Duitsland zelf na de oorlog heeft ontvangen. Sven Giegold, Europarlementariër voor de Groenen, wil zo ver niet gaan, al is hij ook voor een herschikking van de schulden.

Kille economische berekeningen en speculaties over markt en munt kunnen niet verhullen dat het hier in wezen gaat om de morele vraag of EU-lidstaten elkaar willen helpen of  niet. Oud-ECB voorzitter Trichet noemde de eurolanden dinsdag bij Nieuwsuur met nadruk ‘vrienden’. Als het zo uitkomt spreken alle regeringsleiders, inclusief Merkel en Rutte, hem na (ik twijfel over Cameron, blijft toch een apart geval). Maar de vraag is natuurlijk hoe zij zich opstellen als het minder goed uitkomt. Hoe ver ga je  bij een vriend in nood?

Peter Kramer, hoofdredacteur van European Business Review en President van de Press Club Brussels-Europe noemt de houding van Duitsland tegenover Griekenland immoreel. In een interview met ThePostOnline zegt hij dat het Duitse Wirtschaftswunder na de oorlog alleen mogelijk is geweest doordat twintig Europese landen, waaronder Griekenland, een streep trokken door bijna de helft van alle openstaande Duitse leningen. De rest kon op een koopje worden afbetaald.

De angst in het rijke Noordwesten van Europa voor de Griekse kiezers die zondag Syriza aan de macht kunnen helpen is een angst voor het eigen geweten. Als Merkel c.s. straks Samaras, huidig premier en leider van de rechtse Nieuwe Democraten, niet meer hebben als uitvoerder van een kil bezuinigingsbeleid. Als Syriza’s leider Alexander Tsipras zijn ‘vrienden’ nieuwe onderhandelingen over afbetaling van de schulden voorstelt (waarbij hij naar verwachting gematigde voorstellen zal doen), dan zullen de Europese regeringsleiders moeten getuigen van hun moraal. Wat betekent nu eigenlijk de Europese samenwerking waar ze zo hoog over opgeven? De Grieken boeten al, meer dan genoeg zou ik zeggen, moeten we hen nog meer vragen of kunnen we iets regelen? De sterke leider strijkt de hand over het hart en kan dat ook uit te leggen aan de eigen achterban. Durven Merkel en Rutte dat aan?