Gedwongen prostitutie

OPINIE - ‘Als ik zinnen heb gekregen,’ zoals Rudi Kousbroek eens schijnt te hebben gezegd, ‘dan mag ik ze toch ook prikkelen?’ Het is krek zo. Niemand kan een ander verbieden van zijn of haar lichaam te genieten zoals hij of zij dat wil. Of het eigen lichaam commercieel te exploiteren. ‘It is a business doing pleasure with you,’ zoals het meisje zei voor ze de prostitutie in ging. Die keuze kun je maken, zoiets kun je willen.

Prostitutie mag dan niet ieders droombaan zijn, het is een wettelijk toegestaan beroep. Het veroorzaakt ook geen overlast. In de tijd dat mijn schooltje was gevestigd in een herenhuis op de Oudezijds Voorburgwal had ik nooit last van de prostituees in het huis naast me. Waar ik wel last van had, waren de junks die ’s morgens in het portiek stonden te pissen. Prostitutie trekt activiteiten aan die overlast veroorzaken en gezond beleid is erop gericht het een te scheiden van het ander.

De grootste misstand in de branche zelf is bekend: mensenhandel. Dat is spijkerharde criminaliteit, zoals Henk Werson beschrijft in zijn boek De fatale fuik (recensie).

Over de omvang van de gedwongen prostitutie – wat niet helemaal hetzelfde is als mensenhandel – zijn geen duidelijke cijfers: twee jaar geleden liepen de schattingen uiteen van 8% tot 90%, wat bewijst dat verschillende dingen zijn gemeten. Sindsdien is er, voor zover ik weet, één meting bijgekomen: bij de invoering van een registratiesysteem-met-intakegesprekken in Utrecht waren er signalen dat ongeveer 12% van de dames hun werk onvrijwillig deden. Hoe sterk deze verdenkingen nadien zijn gebleken, is, als ik het wel heb, niet bekendgemaakt.

Beleidsmakers zitten er lelijk mee in de maag. De meeste voorstellen om gedwongen prostitutie te bestrijden, tasten de vrijheid aan een legaal beroep uit te oefenen. Zo is gespeeld met de gedachte klanten te laten controleren of de sekswerker zich wel had laten registreren. Zolang er een enorm sociaal stigma kleeft aan het beroep, zullen de betrokkenen echter proberen de inschrijving in het beroepsregister te omzeilen, bijvoorbeeld via thuisontvangst. Registratie is zo een van de voorstellen die de prostitutie de illegaliteit indrijft.

Een andere averechtse maatregel is sluiting van de ramen, zoals in Alkmaar is voorgesteld en in Utrecht is uitgevoerd. Dat de ramen in Alkmaar nog altijd open zijn en dat men in Utrecht streeft naar heropening, is een aanwijzing dat de bestuurders hebben geleerd dat deze maatregel niet werkt. De vraag naar prostitutie is namelijk constant, en als de klanten niet legaal mogen genieten, gaan ze naar het schimmige gebied van privéontvangst.

En dat is een ramp. De politie heeft enig zicht op het legale circuit maar weet niet wat zich afspeelt in de stadswijken. Sluiting van officiële ramen en registratie zijn daarmee de beste maatregelen die je kunt nemen als je mensenhandel wil bevorderen.

De tegenwerping – onder andere geformuleerd door Maarten Asscher – is dat een prostituee, om haar klanten te vinden, zichtbaar moet zijn en zich dus nooit geheel kan onttrekken aan het overzicht van de politie. Deze tegenwerping snijdt hout. Bij de grote controle van vorige week woensdag trok de politie zo’n vijfhonderd verdachte online-advertenties na (en hield zes mensen aan, waarvan twee op verdenking van mensenhandel).

Het stukje dat u nu leest, heeft als aanleiding een soortgelijk bericht op de NU.nl: vijf minderjarige meisjes en twee volwassen vrouwen blijken online te zijn aangeboden, en waren zo voor de politie zichtbaar. Er staat echter een omineus zinnetje in het artikel: ‘Hoe de mannen precies te werk gingen, is nog niet duidelijk.’ Een woordvoerder van het OM lichtte toe ‘Dat is nog onderwerp van het onderzoek.’

Het is één van de aanwijzingen dat de politie, nu prostitutie de illegaliteit in wordt geholpen, niet langer op de hoogte is van wat speelt. Dankzij de controleactie van afgelopen woensdag weten mensenhandelaren nu dat ze het internet moeten vermijden. We mogen aannemen dat er snel een einde zal komen aan wat nog resteerde van de voor opsporingswerk noodzakelijke zichtbaarheid.

Henk Werson beschrijft een Turks café waarvan alle klanten wisten dat er prostituees waren, waarvoor dus niet hoefde te worden geadverteerd. De illegale prostitutie was onzichtbaar voor de recherche. Het lijkt me aannemelijk dat dat de toekomst zal zijn. Alle daadkracht van alleszins goedwillende politici heeft er vooral toe geleid dat de opsporing van gedwongen prostitutie binnenkort volstrekt onmogelijk zal zijn. Bravo.