Net in de week van de democratie lees ik dat een grondwetswijziging waarschijnlijk zeer eenvoudig door de tweede ronde gaat komen. De grondwetswijziging bestaat uit het schrappen van lid b uit artikel 54.2:
Artikel 54
2. Van kiesrecht is uitgesloten:
…..
b. hij die krachtens onherroepelijke rechterlijke uitspraak wegens geestelijke stoornis onbekwaam is rechtshandelingen te verrichten.
Oftewel, het land is weer wat democratischer geworden. Deze specifieke groep is niet langer in zijn algemeenheid uitgesloten van het kiesrecht. Lees het oorspronkelijke memorie van toelichting voor de achterliggende redenen.
Na alles gelezen te hebben, worstel ik er toch wel mee. Ja het is eerlijker dat ook die groep kiesrecht heeft en zich daarmee kan laten vertegenwoordigen in dit land. Maar kan je spreken van de reële mogelijkheid van een afgewogen keuze? Waar ligt de grens? Wie bepaalt dan dan? Moeilijk.
Vind het in ieder geval wel een goede zaak dat dit niet langer op het niveau van de grondwet wordt geregeld straks.
En ik ga weer over tot de orde van de dag.
KSTn = Selectie uit recente KamerSTukken.
Reacties (24)
Steeph, is de memorie van toelichting waarnaar je nu doorlinkt degene die je bedoelt? Dan ben ik bang dat ik de achterliggende redenen wat mager vind….
Ter zake: of je dat nu in de grondwet regelt of ergens anders, dat doet er voor mij niet zo heel veel toe (kan mer er wel iets bij voorstellen dat het in de grondwet staat). Maar het lijkt me verstandig dat mensen die handelingsonbekwaam zijn ook niet stemmen. Let wel: de rechter heeft vastgesteld dat zo iemand niet in staat is om een redelijke afweging te maken bij bijvoorbeeld de aanschaf van een auto. Het uitbrengen van een stem gaat een stapje verder.
Minderjarigen hebben tenslotte ook geen stemrecht.
Niet verstandig dit artikel te schrappen. Ik werk met verstandelijk gehandicapten en daar wordt soms door ouders en verzorgers gebruik gemaakt van het stemrecht van hun zoon of dochter. Ik heb het zelf ook meegemaakt tijdens de vorige 2e kamerverkiezingen dat de vader van een van de clienten opbelde met de mededeling dat we met zijn zoon moesten gaan stemmen op een bepaalde partij. Besuist hebben we dat wel gedaan, maar toen ook voor de provinciale staten het dringende verzoek kwam te gaan stemmen, heeft het hoofd van de woonvoorziening toch maar eens contact opgenomen met de vader.
De jongen/man woont in een instelling voor verstandelijke beperkte mensen, hij kan niet lezen, niet schrijven, kijkt buiten zijn werk om enkel Ernst, Bobbie en de Rest en zou dan wat moeten snappen van stemmen. Ik dacht het niet. (Alhoewel je je soms ook vragen kunt stellen over de geestelijke gesteldheid van sommige volksvertegenwoordigers, maar dat is een andere discussie.
@Sir Humphrey: De memorie van toelichting geeft in ieder geval aan dat het arbitraire verschil tussen iemand met een geestelijke stoornis die door de rechter onder curatele is gesteld (vaak door familie) en iemand met een geestelijke stoornis waar dat niet zo is (omdat deze persoon misschien gewoon bij de familie is blijven wonen en mogelijk ook niet in staat is een auto te kopen) opgeheven wordt.
Op het moment dat je dat verschil weghaald, moet je gaan discussieren over welke mate van geestelijke stoornis bepalend is of iemand nog in staat is te stemmen of niet. En dan wordt het lastig.
@ZniV: Dank voor deze inbreng vanuit de praktijk. Dat geeft goed weer waarom het zo’n lastig punt is.
Er past een zekere relativering. De bepaling is vermodelijk nog afkomstig uit de tijd dat we een stemplicht hadden. Het strafbaar stellen van deze groep was hiermee uitgesloten. Nu is het de verantwoordelijkheid van de ouder / verzorger aan te voelen of betrokkene op verantwoorde wijze van zijn democratische rechten gebruik kan maken. Dat raakt ook direct de integriteit van de ouder / verzoeger. De handelwijze van de bovengenoemde vader acht ik niet integer, maar de door de rechter gelegde grens is ook arbitrair. Zo kan ik mij voorstellen dat de verzorger van een oude AR-stemmer met korsakov namens de patiënt nog een stem uitbrengt, maar dat niet doet voor de bewoner van de naastgelegen kamer die van kind af aan reeds over onvoldoende geestelijke bagage beschikte.
Waarom niet het censuskiesrecht van weleer terug introduceren?
moet er geen verschil gemaakt worden tussen
gestelijk gestoord en personen met een psychische of mentale handicap
bijvoorbeeld: Een pedofiel versus een persoon met downsyndrome.
Steeph: als ik op je memorie van toelichting-link klik krijg ik 1 velletje waarop verwezen wordt naar de discussie die gevoerd is. Dat is niet zo heel veel.
@Sir Humphrey: Ah, sorry. Had de verkeerde memorie van toelichting gekoppeld. De oude hoorde bij de huidige goedkeuringscyclus en verwijst naar de oude. Die link staat er nu bij. Direct:
http://www.geencommentaar.nl/parlando/index.php?action=doc&filename=KST95317.pdf
@steeph
Ah, duidelijk.
Vooral deze passage (idem @ZniV):
ff oftopic Steeph: ik ben zo langzamerhand wel eens benieuwd hoe jouw ‘orde van de dag’ er uit ziet. Je verwijst er regelmatig naar, maar je schrijft ook regelmatig blogjes. Is dat niet onderdeel van de orde van de dag? Of is het een retorisch aardigheidje? Dan heb ik natuurlijk niets gezegd… ;)
@10: Probeer eens te ontdekken wanneer Steeph over gaat tot de orde van de dag (en wanneer niet). Dat zou het moeten kunnen verklaren.
@Gezellig: Bij mij bestaat er eigenlijk geen orde van de dag. Dat lijkt me wel duidelijk.
Maar die zin staat standaard onder moties en dergelijke. Dus ik vond het wel passend om als vaste sluitzin te gebruiken.
Dus inderdaad retorisch.
“Maar die zin staat standaard onder moties en dergelijke.”
oh ja, nu je het zegt. Dat zat wel ergens in een achterkamertje van mijn hoofd, maar ik was al lang vergeten dat het daar zat. Danku!
@9: Zou dan de oplossing van de ongelijke behandeling niet moeten zijn dat alle handelingsonbekwamen hun stemrecht, voor de duur van hun handelingsonbekwaamheid, verliezen?
@Sir Humphrey: Maar wie bepaald dan wie handelingsonbekwaam is? En ga je dat ergens vastleggen?
En wat is handelingsonbekwaam precies? Volgens mijn emotionele overtuiging is de helft van de automobilisten dat ook.
Interessant, dank voor het stukje. Uit de toelichting:
Dit tzsamen met de informatie wie precies onder curatele wordt gesteld — juist de niet zware gevallen en specifiek ook niet de gevallen waar ZniV het in #2 over heeft (en zie ook #9) — lijkt te betekenen dat het schrappen van de bepaling tot categorische uitsluiting ongedeeld verstandig is. Het maakt immers een individuele beslissing mogelijk.
Het meest interessante aan het geheel is wat mij betreft wel dit stukje uit de toelichting echter:
Vind ik dit een toe te juichen overgang van abstracties naar realiteiten of een te betreuren vervlakking van principes?
You tell me…
@Rene: Tja, niet zozeer vervlakking van principes alsweg een andere weging van verschillende principes.
Het is ook een beetje een overweging tussen het beschermen van het recht van een individu en dat van de groep (niet zozeer de staat). Het beschermen van het individu (voor iedereen kiesrecht in dit geval) kan voor de groep ongewenste gevolgen hebben.
Even voor de duidelijkheid, ik ben voor het uit de grondwet halen van dit stukje. Maar ik vraag me gewoon af hoe je met die specifieke groep moet omgaan in relatie tot het kiesrecht.
Als iemand bijvoorbeeld door de rechter (op basis van adviezen van deskundigen) handelingsonbekwaam wordt verklaard, lijkt mij dat een aardige indicatie. (De meerderheid van de automobilisten is handelingsbekwaam, hoe vervelend je dat soms ook vindt Steeph.)
Je zou dan wel moeten zeggen dat iemand voor bepaalde tijd handelingsonbekwaam wordt verklaard, maar ik neem aan dat dat nu ook al zo is.
@Sir Humprey: mensen worden, zie de toelichting, voornamelijk handelingsonbekwaam verklaard op vermogensgronden — om ze te beschermen tegen het doen van onverantwoorde aankopen.
Specifiek gaat het hier dus niet om (erg) ernstig geestelijk gehandicapten. Die hebben kiesrecht. De huidige paradoxale situatie is dat meer bekwamen (voor een passende definitie die je zelf mag opstellen) dat recht niet hebben via een categorische uitsluiting in de grondwet.
Dat ten eerste is uiteraard al een uitermate ontsierende pukkel op de rechtsgelijkheid (of ongelijkheid in dit geval).
Ten tweede is er bij deze groep wat mij betreft alle reden om een rechter de mogelijkheid te geven om van geval tot geval te beslissen of een onvermogen om te gaan met de eigen financien ook betekent dat de persoon in kwestie geen overwogen keuze kan maken tussen de SP en Wilders.
Als je staat op het bijvoeglijk naamwoord “weloverwogen” voor keuze hoop ik dat we het vrij snel eens zullen zijn dat we eerst een definitie van “wel” nodig hebben die ons niet in de knoop gaat brengen met huidige electoraat — en succes met het vinden daarvan.
@Rene: Mijn punt is dat het alleszins redelijk is om aan bepaalde mensen (zoals verstandelijk gehandicapten, minderjarigen) het kiesrecht te onthouden. Als de wetgever dan ontdekt dat in het huidige systeem een groep zeer onbekwamen toch mag stemmen, terwijl een groep minder onbekwamen niet mag stemmen, moet je die ongelijkheid inderdaad aanpakken.
Maar ga dan terug naar de reden van het grondwetsartikel, en als je die reden nog steeds onderschrijft, zorg dan dat de groep zeer onbekwamen het kiesrecht verliest. Nu wordt het kind met het badwater weggegooid.
@Sir Humprey: Ik begrijp je punt, en dat teruggaan naar de reden is exact wat is gedaan. Zie beide gequote stukjes in mijn bijdrage #16 — men onderschrijft die reden expliciet niet meer.
Niet voor handelings onbekwaam verklaarden, en zelfs niet algemeen. Zie ook 3.2 in de toelichting:
Ja, de leeftijdsgrens wordt uiteraard hierdoor ook steeds arbitrairder maar in ieder geval is het een hanteerbare grens.
Het hebben van een verstandelijke handicap is een schaal, geen eindpunt. Om de “alleszins redelijke” uitsluitingen te bewerkstelligen zul je ergens weer een grens moeten trekken maar één die in dit geval beduidend arbitrairder zal moeten zijn.
Behalve als hij dermate laag gesteld wordt dat in de praktijk slechts een paar kasplantjes er onder terecht komen heb je op dat moment weer het probleem dat in voorkomende gevallen de beslissing discutabel zal zijn en dat je dus mensen onrecht kan doen.
En waarvoor? Voor het maatschappelijk belang dat gediend wordt door die 2 of 3 “ernstig” geestelijk gehandicapten die dat wel graag willen niet te laten stemmen? Of die paar irritante vaders met ernstig gehandicapte kinderen (zie #2) dwars te zitten? Niet proportioneel.
De idioot in het stemhok.
Met schokkende schouders, warrig haar,
zombie-ogen, huid schilferend schraal,
gaat zo eens in elke vier jaar
de idioot naar het stemlokaal.
De zuster die hem begeleidt,
gaat met hem achter het gordijn
en vraagt hem met meelevendheid,
weet je nu wat je stem zal zijn?
Met een zacht en vaag gelispel,
onbeholpen graaiend in zijn tas,
zoekt hij nu het fotoknipsel
van de man die op de televisie was.
Weet je zeker, vraagt de zuster voor de 12e keer,
vertel eens, waarom kies je hem?
De idioot zegt: het is een lieve heer
en daarom krijgt hij nu mijn stem.
Kijk, deze man zei gister op teevee:
een gek hoeft nog niet achterlijk te zijn.
Het stemde mij wel zeer tevree,
hij kent de tweespalt van mijn pijn.
Terwijl zijn schurftige handen ongenadig trillen,
reikt hij sidderend naar het stempotlood.
En hij doet wat “gewone mensen” ook wel zouden willen,
verstandsverbijsterd kleurt hij alle vakjes rood.
Maar jongen, roept de zuster zeer ontdaan,
Kijk nou, dat is toch geen gezicht,
Jij kan die vrijheid echt niet aan
en sleurt de idioot weer in ’t gesticht.
(Heel erg vrij naar “De idioot in bad” van M. Vasalis)
Fraai!
Die idioot heeft een mooie opvatting over democratie, werkelijk uit het boekje. WIJ hebben die gecorrumpeerd door er op het stembiljet stiekum zelluf eentje aan te wijzen die Hem mag zijn.