De vrijwillige glijbaan naar mondiale surveillance

Nederland lag tot en met het eind (en terecht) dwars, maar nu is de kogel dan toch door de kerk. De nieuwe EU-wet tegen online kindermisbruik introduceert een systeem waarin appmakers “vrijwillig” hun platforms kunnen laten scannen. Niet meer verplicht, zoals eerder, waardoor bijna iedereen overstag ging. Dat klinkt alsof Europa het netjes aan bedrijven laat om te bepalen of ze hun gebruikers aan algoritmische inspectie onderwerpen. Maar die vrijwilligheid is vooral een diplomatiek doekje voor het bloeden. De werkelijke consequenties liggen, behalve in Europa ook ver daarbuiten. Want zodra een grote appmaker één regio bedient met “vrijwillig” ingebouwde scanmechanismen, ontstaat er een wereldwijd precedent. En als één partij in Europa overstag gaat, dan wordt de druk op de anderen vanzelf groter: want 'wat hebben zij te verbergen?'. En 'denk aan onze kinderen!'. Als bijvoorbeeld Meta de scanner inbouwt voor Europa, dan kunnen Rusland en China precies hetzelfde eisen, maar dan zonder het gêne van een publieke rechtvaardiging, en het bestaat al! Europa heeft immers gezegd dat de technologie moreel en juridisch acceptabel is. En wat acceptabel is voor Brussel, wordt bruikbaar voor regimes die minder scrupules hebben. Vrijwillig scannen in Europa leidt tot verplicht scannen elders. Dit is het patroon waarin een liberale rechtsstaat, goedbedoeld of niet, technologie legitimeert die vervolgens in autoritaire - en misshcien in de eigen - handen verandert in een machtsmiddel. Function creep is daarbij geen risico maar een zekerheid: zodra de scanner bestaat, groeit het toepassingsgebied vanzelf. Eerst alleen beelden. Dan ook teksten. Daarna metadata. Vervolgens “verdachte patronen”, want dat klinkt als moderne veiligheid. En uiteindelijk kan elke overheid het label “bescherming” plakken op wat feitelijk gedragsanalyse is. Dat is de kern van het probleem: function creep stopt nooit bij het oorspronkelijke doel. Politie en inlichtingendiensten hebben een lange geschiedenis waarin bevoegdheden, eenmaal toegekend, meteen aan uitbreiding toe zijn. De vrijwillige optie is het startschot van die uitbreiding. Niet omdat alle overheden kwade intenties hebben, maar omdat de logica van surveillance altijd verder gaat dan de eerste versie. Alles wat gescand kán worden, zal vroeger of later gescand wórden. Buiten Europa speelt nog iets anders. Lokale activisten, journalisten en oppositieleden vertrouwen op end-to-end encryptie om niet in handen te vallen van veiligheidsdiensten die weinig grenzen kennen. Als apps wereldwijd worden gedwongen om te kiezen tussen Europese compliant-scanning of het verlies van een gigantische markt, dan is die encryptie niets meer waard. De scanner zit immers al in de app. Autoriteiten hoeven alleen nog een juridisch smoesje te verzinnen om toegang te eisen tot de output. En zo ontstaat een pervers exportmechanisme. Europa bouwt een infrastructuur met een vriendelijk sausje, andere landen nemen de rauwe variant ervan over. De EU kan dan trots verklaren dat alles “vrijwillig” gebeurt, terwijl de rest van de wereld gedwongen meebuigt. Het eindpunt is een mondiale normalisatie van controle, waarbij elk bericht standaard wordt behandeld als potentieel bewijs. Vrijwilligheid is hier dus geen bescherming maar een opstap. De scanner wordt geboren als optie en eindigt als norm, zowel binnen als buiten Europa. En tegen de tijd dat iemand zich afvraagt hoe dit zo heeft kunnen gebeuren, is het zoals gewoonlijk al te laat.

Closing Time | We are the Same, Suzanne

De Sisters of Mercy zijn een Engelse gothic rock/post punk-band uit Leeds. Ze bestaan sinds 1980 en treden nog steeds op, zij het in een radicaal andere bezetting.

Alleen frontman Andrew Eldritch bleef het vast gezicht van de formatie.

Hoewel ‘We are the Same, Suzanne’ gespeeld wordt sinds 1997, werd het nooit als studionummer uitgebracht.

Foto: Ellen26 on Pixabay

Het gelijk van de Tegenpartij

ANALYSE - In 2011 verscheen het boek Diplomademocratie van Anchrit Wille en Mark Bovens. Aan de hand van opleidingsgegevens van kiezers en gekozenen laten zij zien hoezeer het politieke bedrijf nu vrijwel volledig in handen is gekomen van academisch geschoolden.

‘Weg met de intellectuelen uit de Kamer’

Wie in deze eeuw de Nederlandse politiek wil duiden, doet er verstandig aan niet alleen te kijken naar religie of inkomen, maar ook naar opleiding. Een van de eersten die dat aankaartten waren ‘Jacobse en Van Es’, de populistische alter ego’s van Kees van Kooten en Wim de Bie. In hun TV-satire in de jaren ’80/’90 van de vorige eeuw richtten zij de fictieve ‘Tegenpartij’ op. Programmapunt nummer één van de Tegenpartij was: “Weg met de intellectuelen uit de Kamer en uit de regering.” Op de vraag van Tedje van Es: “wat er eigenlijk tegen intellectuelen is” antwoordde Jacobse:

“Ik heb er niets bijzonders tegen, alleen dat zij alleen mekaar maar begrijpen, Van Es. Dat ze zich verschuilen in commissies en werkgroepen, in triootjes van wijze mannen, en dat ze godver, de godver, tonnen vangen voor het maken van plannen voor 1985. En beleidsnota’s en rapporten voor de jaren negentig. Maar het is de stront van 1981 waar we middenin zitten nou.”

Foto: Remy Gieling on Unsplash

Het Concertgebouw en de middenweg waar niemand om vroeg

De afgelopen weken liep de spanning rond het geplande Chanukah-concert in het Concertgebouw verder op. De aangekondigde aanwezigheid van een cantor die verbonden is aan het Israëlische leger veroorzaakte protesten, bezwaren en een groeiende druk op de instelling om eindelijk kleur te bekennen. Het Concertgebouw laveerde zichtbaar. Eerst mocht de man komen, daarna werd het afgeblazen, vervolgens werd er weer geschoven met de programmering. Tegelijkertijd nam de druk toe vanuit Israël en de organisaties die nooit verlegen zitten om een telefoontje richting bestuur of directie. Uiteindelijk verscheen er een gezamenlijke verklaring waarin het Concertgebouw “nog steeds” stelt dat een vertegenwoordiger van een leger dat een genocide pleegt niet op het podium kan staan. Het compromis dat geen compromis is, kwam er toch: hij mag wél optreden, maar dan in besloten kring. Met andere woorden, het conflict is formeel opgelost, maar vooral op een manier waar de Israël-lobby geen moment wakker van ligt.

De verklaring van het Concertgebouw en de Stichting Chanukah Concert probeert een explosieve kwestie te presenteren als een kwestie van both sides. Niet de vraag of een vertegenwoordiger van een strijdkracht midden in een genocide geprogrammeerd moet worden wordt dan centraal, maar hoe je een evenement organiseert in tijden van “extreme polarisatie”. Daarmee verschuift het gesprek van inhoud naar toon, van verantwoordelijkheid naar sfeerbeheer. Het is de taal van instellingen die hopen dat iedereen ophoudt met lastige vragen. Geen woord over machtsverhoudingen. Geen woord over geweld dat niet om nuance vraagt maar om ruggengraat.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: © Ad van Denderen - Go No Go

Kunst op Zondag | Ad van Denderen – Go No Go

RECENSIE - Begin jaren 90 fotografeerde Ad van Denderen migranten en vluchtelingen die onderweg waren naar Europa, en de wegen die zij namen om een nieuw leven op te bouwen. Hij verbleef wekenlang in armoedige pensions in Istanbul, waar Pakistanen zich voorbereidde op hun doorreis naar Griekenland. En zag hoe mannen en vrouwen bij Tarifa in Spanje de branding uitliepen richting een nieuw, voor hen onbekend land.

Immigranten aan wal gezet door Marokkaanse smokkelaars. Punta Paloma, Spanje 2001.  © Ad van Denderen

Van Denderen zag in die jaren een schaduwwereld ontstaan van misbruik, maar ook veerkracht.  Migranten die bereid waren van alles te doen voor geld om verder te reizen of een leven te beginnen. Onderbetaald, zwaar veldwerk in Griekenland, in de kassen van Spanje, als prostituee langs de wegen van Italië.

Prostituee nabij Napels, Italië 1999.  © Ad van Denderen

Als documentaire fotograaf ging van Denderen deze mensen volgen in een deel van hun reis, niet om ze als slachtoffer neer te zetten maar om ze een gezicht te geven in hun vaak anoniem bestaan.

Koerdische en Afghaanse vluchtelingen bij het opvangcentrum van het Rode Kruis, Sangatte, Frankrijk 2002. © Ad van Denderen

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Closing Time | Harmony Korine

Ik ben er nog steeds niet achter wat dit liedje nu precies met Harmony Korine van doen heeft. Zelf had ik overigens slechts van die filmmaker gehoord omdat Werner Herzog meespeelt in ‘Julien Donkey Boy‘.

Daarin speelt Herzog een akelige vader, die zijn gezin emotioneel terroriseert.

Closing Time ☆ Tiwa Savage

Tiwa Savage is een Nigeriaanse zangeres, songwriter die haar carrière begon als achtergrondzangeres voor artiesten als George Michael en Mary J. Blige.

In 2012 voegde zij zich bij Mavin Records, waarna ze uitgroeide tot een prominente figuur in de muziekindustrie, vaak de Queen of Afrobeats genoemd.

 © Riverbeats

Haar muziek combineert Afrobeats met R&B, soul en hiphop. Ze heeft meerdere succesvolle albums uitgebracht, internationale  prijzen gewonnen, zoals de MTV Europe Music Award voor Best African Act. Ze heeft ook samengewerkt met artiesten als Beyoncé en Wizkid.

Quote du Jour | Coalitievorming hoeft geen probleem te zijn

Nederland is niet langer een land met veel politiek vertrouwen en een goed functionerende overheid, constateert democratie-onderzoeker Carolien van Ham in De Groene. Rond de eeuwwisseling bood de wereldkaart een aanblik van meer democratieën dan autocratieën, inmiddels is die verhouding weer omgedraaid. Onderzoekers als Van Ham wisselen internationaal gegevens uit en speuren naar verklaringen voor democratische erosie.

‘Naast een crisissituatie zijn polarisatie en vastgelopen bestuur ook een vaak terugkerende aanjager van democratische erosie. Polarisatie biedt een voedingsbodem voor wantrouwen tegen onafhankelijke instituties. Daarbij gaat het vooral om zogeheten affectieve polarisatie, oftewel de mate waarin mensen negatieve gevoelens hebben over mensen die andere politieke opvattingen hebben dan zijzelf.

Inhoudelijke polarisatie is op zichzelf niet zo’n probleem: in een democratie verschillen mensen nu eenmaal van mening en als politieke partijen inhoudelijk verschillende standpunten hebben, dan valt er tenminste wat te kiezen. Maar als affectieve polarisatie toeneemt, en mensen elkaar als tegenstander gaan zien, dan wordt het moeilijker om tot compromissen en besluiten te komen.

Het is misschien opmerkelijk, maar het valt in Nederland behoorlijk mee met de polarisatie, zeker als je kijkt naar de inhoud. Uit onderzoeken blijkt dat de inhoudelijke meningsverschillen onder burgers vele malen kleiner zijn dan die tussen politici of stemmen in de media, al is de affectieve polarisatie in Nederland wel toegenomen. Maar als Nederlandse burgers nu een coalitie moesten vormen, kwamen ze er waarschijnlijk prima uit.’

Closing Time | Enemy

Arcane is een gevierde animatieserie, die zich afspeelt in de wereld van de game League of Legends, en die speciaal gemaakt is voor Netflix. De title track is van het gezelschap Imagine Dragons in samenwerking met de rapper JID. Zowel de muziek als de serie kan ik van harte aanbevelen (al heb ik eigenlijk de schurft aan streamingdiensten).

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Volgende