Angst

De staatsfabrieken massaproduceerden angst. Het werd verkocht voor een redelijke prijs en het was inmiddels verreweg het populairste product geworden in de consumptiemaatschappij. Dit werd door de overzeese drugsbaronnen met lede ogen aangezien. De voormalig topcriminelen waren volkomen uit de markt gedrukt, en dachten met weemoed terug aan de vette jaren dat ze elkaars kartels naar hartelust hadden uitgemoord. De leider van het grootste kartel had sinds de opkomst van de angst de banden met zijn verwaarloosde dochter aangehaald, en had zijn oude hobby internetschaak weer opgepakt. Hij vertelde nu iedere dag aan zijn vrouw dat hij van haar hield, las de krant, liet zijn Mechelse herder uit, trok een paar baantjes in zijn zwembad, en deed een aantal zetten. Het schijnt dat hij vrij aardige partijen speelde, en naar verluid is zijn favoriete opening een koningsgambiet.

Er was angst in duizenden-en-een smaken. Er was angst afwijzing, er was angst voor kometen die met duizelingwekkende snelheid door het melkwegstelsel suisden, er was existentiële angst, angst voor klimaatverandering, angst dat de begroting niet klopte, angst dat er na het 65ste levensjaar moest worden doorgewerkt, angst voor vrouwen, angst voor honden, angst voor het onbekende, angst voor ontvoering door buitenaardse wezens, angst voor oorlog, angst voor te veel keuzemogelijkheden, angst voor depressie, angst voor succes, angst voor economische stagnatie, angst voor de dode hoek, angst voor koffie zonder perfecte schuimkraag, angst voor te weinig status en aanzien, angst voor stress, en natuurlijk de klassieke angst voor de dood. De meest populaire angsten hadden gepatenteerde merknamen: Agorafobie™, Paranoia©, en natuurlijk het goedkope – door een groep chemici via internet ontwikkelde – Panic (cc).

De mensen aten het, dronken het, en injecteerden het direct in het bloed. Sommigen rookten het, anderen snoven het, er waren angst zetpillen die gedurende een langere periode zeer gelijkmatig de angst afgaven, waardoor mensen weliswaar minder schrokker, maar wel quasi-permanent bang waren.

Mijn persoonlijke favoriet was in die jaren het ongrijpbaar narcistische angst voor controleverlies, een constante toestand waarmee ik mijn neuroses meende te kunnen legitimeren. Ik had op de middelbare school een vreselijke hekel aan wiskunde, maar met een klein pilletje zag ik alras de schoonheid der getallen en loste mijn rampzalige liefdesleven op met behulp van Excel.

Het was een fantastische tijd, waarin iedereen precies van elkaar wist waar het getoonde gedrag vandaan kwam. Financiële crisis? Kwam door angst onder beleggers. Sudderend nationalisme? Angst bij een verontwaardigde blanke onderklasse die zich niet vertegenwoordigd voelden door een zittende politieke elite. Fossiele brandstoflobby? Angst voor progressie. De angst maakte van chaotische, oncontroleerbare individuen, een makke, weke en dociele massa die leiderschap zocht, en daarvoor graag hun eigenheid op wilde geven.

Het was voor iedereen beter, maar het best was het voor iedereen aan de bovenkant van een machtspyramide: de managers van Proctor and Gamble of grote oliemaatschappijen, de mediamagnaten, de opiniepeilers, de leraren, de doctoren, de rechters en de psychiaters. Angst stond toe dat systemen nog enkel zichzelf dienden, angst zorgde ervoor dat de werkelijkheid nog enkel werd benaderd vanuit financieel-economisch oogpunt, en angst ontnam ons het oog voor de menselijke maat.

Angst maakte de samenleving overzichtelijk en eendimensionaal en het was het absolute hoogtepunt in de geschiedenis van de mensheid.