ELDERS - De verkiezingen van 20 december in Spanje hebben een meerderheidsregering van één partij onmogelijk gemaakt. Een coalitieregering is nog ver weg. Nieuwe verkiezingen zijn niet uitgesloten. Die komen er vrijwel zeker voor het regionale parlement in Catalonië waar de voorstanders van afscheiding er niet in geslaagd zijn een compromis te vinden.
Volgende week woensdag moet het nieuwe Spaanse parlement zich uitspreken over de regeringsvorming. Aftredend premier Rajoy van de conservatieve volkspartij (PP), die ondanks een groot verlies toch de grootste bleef, heeft de leiders van de socialisten (PSOE) en de nieuwkomers Ciudadanos en Podemos gepolst over zijn kansen om opnieuw een regering te vormen. Hij hoopt op een regering van nationale eenheid samen met of gedoogd door PSOE en Ciudadanos. Voorlopig heeft alleen de laatste gehint op mogelijke gedoogsteun. Volgens de PP is de PSOE nu aan zet. Als ook de socialisten zich volgende week van stemming onthouden kan Rajoy nog een kans krijgen. Volgens hem zijn er meer overeenkomsten dan verschillen tussen de PP en de PSOE. Maar juist daarom heeft een groot deel van de Spaanse kiezers nu gekozen voor een van de nieuwkomers. Een samenwerking van de oude partijen lijkt dus een klap in het gezicht van de kiezers die hebben laten weten dat er verandering moet komen in de Spaanse politiek.
Die verandering is nog ver weg. Spaanse politici zijn niet gewend compromissen te sluiten, schrijft Koen Greven in de NRC. Spanje dreigt onbestuurbaar te worden. Mislukt Rajoy, dan is volgens De Morgen een coalitie van de linkse partijen PSOE en Podemos samen met een aantal nationalistische Catalaanse partijen mogelijk. Maar ook daar ligt een groot struikelblok: Podemos eist dat een referendum over Catalaanse onafhankelijkheid wordt opgenomen in een regeerakkoord, de PSOE wil daar hoegenaamd niet van weten.
In Catalonië is het niet gelukt voor de regionale regering een coalitie te vormen tussen de partij van Arturo Más, Junts pel Sí, en de linkse CUP, beide voorstanders van onafhankelijkheid. Samen beschikken deze partijen na de verkiezingen van eind september over een absolute meerderheid in het regionale parlement. In de CUP is het verzet tegen een nieuwe termijn voor Mas groter dan de bereidheid een compromis te sluiten die verdere stappen richting afscheiding van Spanje mogelijk had moeten maken. Mas wordt verantwoordelijk gehouden voor het pijnlijke bezuinigingsbeleid in Catalonië van de afgelopen jaren. Als er morgen, 9 januari, geen nieuwe regering is in Barcelona komen er in maart nieuwe regionale verkiezingen.
Dat perspectief haalt voor de PSOE op landelijk niveau enigszins de druk van de ketel. Een nationale verzoeningscoalitie, zoals Rajoy die voor ogen heeft, zou sterker staan ten opzichte van de separatisten in Catalonië. Zowel de PP als de PSOE zijn mordicus tegen een onafhankelijk Catalonië. Maar samenwerking tegen het dreigende gevaar van afscheiding lijkt nu minder noodzakelijk. En dus kan PSOE-woordvoerder Antonio Hernando een coalitie met de historische rivaal PP nu zonder risico uitsluiten. ‘Stop met dromen’, zo richtte hij zich tot Rajoy. Mocht de PSOE na de PP tot het vormen van een regering geroepen worden, dan kan Rajoy een gelijkluidende boodschap terugsturen, omdat de socialisten dan afhankelijk zullen zijn van de steun van Catalaanse afgevaardigden.
In Madrid laat Podemos het goede voorbeeld zien voor vernieuwing van de politiek door het afschaffen van allerlei privileges voor parlementsleden zoals een tegemoetkoming in de huisvesting, taxikosten en andere onkosten. De parlementsleden volgen hiermee de nieuwe, aan Podemos geliëerde, burgemeester van Madrid, Manuela Carmana die ook al diverse voordeeltjes verbonden aan haar ambt heeft opgegeven. Ze halveerde haar eigen salaris en neemt de metro naar haar werk in plaats van gebruik te maken van een auto-met-chauffeur, zoals haar voorgangster. Haar partijgenoten in de gemeenteraad hebben afgezien van gratis kaartjes voor theaters, het voetbalstadion en andere evenementen.
Helaas zal dat de nog steeds enorme aantallen werklozen voorlopig weinig opleveren. Rajoy pronkte met een geringe daling van de werkloosheid, maar de cijfers zijn nog steeds alarmerend. Spanje kent na Griekenland de hoogste werkloosheid met respectievelijk 21,4% en 24,6% in september 2015.
Reacties (5)
“Maar juist daarom heeft een groot deel van de Spaanse kiezers nu gekozen voor een van de nieuwkomers. Een samenwerking van de oude partijen lijkt dus een klap in het gezicht van de kiezers die hebben laten weten dat er verandering moet komen in de Spaanse politiek.”
Als je dat zo hard wil stellen, dan is geen samenwerking een klap in het gezicht van de meerderheid van de kiezers die voor de twee traditionele partijen heeft gekozen.
Wat het er niet makkelijker op maakt om van de PP af te komen, is dat ze in de Senaat nog wel de meerderheid hebben (dankzij het kiessysteem). De Senaat kan de regering niet afzetten en kan uiteindelijk overruled worden in de meeste gevallen, maar kan nog steeds voor veel problemen zorgen voor een regering zonder de PP.
“Maar samenwerking tegen het dreigende gevaar van afscheiding lijkt nu minder noodzakelijk. En dus kan PSOE-woordvoerder Antonio Hernando een coalitie met de historische rivaal PP nu zonder risico uitsluiten.”
Dat is dan wel heel erg gehypothekeerd op een andere uitslag bij nieuwe verkiezingen in Catalonië. Podemos en Catalanen, die voor een coalitie zonder PP noodzakelijk zijn, gaan ook hun eis mbt. een referendum niet intrekken alleen maar omdat er nieuwe verkiezingen in Catalonië komen.
@1: die meerderheid heeft toch niet voor een combinatie van PP en PSOE gestemd? Integendeel zou ik zeggen. Kan me niet voorstellen dat PSOE kiezers blij zijn als hun partij onder Rajoy aan een nieuwe regering gaat deelnemen.
@3: Nee, het is hoogstens voor de korte termijn. Vandaar mijn suggestie dat de PSOE het “Stop met dromen” t.z.t. terug kan krijgen
@4: Prima artikel, maar inmiddels op verrassende manier achterhaald. Er is wel een overeenkomst in Catalonië op het laatste moment, waardoor PSOE nu meer geneigd zal zijn met de PP samen te werken. Daar komt bij dat ik vermoed dat de PSOE perse geen nieuwe verkiezingen wil, vanwege interne problemen die steeds moeilijker te verbergen zijn en omdat niemand meer PSOE zal stemmen om op het grootste alternatief voor Rajoy te stemmen. Podemos is nu even groot.