Roemenië zoekt gastarbeiders

ELDERS - De leegloop van Roemenië confronteert ondernemers, nu het economisch beter gaat, met een tekort aan arbeidskrachten. De politieke onrust houdt aan. President Iohannis is een belangrijke opponent van de regering geworden.

Roemenië heeft dringend tienduizenden nieuwe arbeidskrachten nodig, zeggen de werkgevers. Bijvoorbeeld voor de toeristenindustrie aan de Zwarte Zee. Daarvoor maken ze het emigranten naar West-Europa niet aantrekkelijker om terug te keren. In plaats van de lonen  en arbeidsvoorwaarden te verbeteren -niet onmogelijk in een groeiende economie- zoekt men elders liever goedkope arbeidskrachten om de tekorten op te vangen.

Het parlement bereidt nu een nieuwe wet voor die het makkelijker moet maken gastarbeiders uit omringende landen aan te trekken. Gedacht wordt aan met Roemenen verwante minderheden in Oekraïne, Moldavië, Servië, Bulgarije en Albanië. Zij zouden een streepje voor moeten krijgen boven andere werknemers uit niet-EU landen.

De werving van etnische Roemenen uit andere landen raakt aan allerlei gevoeligheden in de regio. Servië beschouwt bijvoorbeeld de bevolking in de regio Timocka Krajina bij de grens met Bulgarije niet als Roemeense minderheid. In Servië is het een aparte etnische groep, de Walachen. Hun taal is niet officieel erkend. Om die reden heeft Roemenië enkele jaren geleden al bezwaar gemaakt tegen het aspirant-lidmaatschap van Servië van de EU. Moldaviërs beschouwen zichzelf op de eerst plaats als Moldaviër en niet als Roemeen, alhoewel velen van de gelegenheid gebruik hebben gemaakt om zich op grond van familiebanden een Roemeens (=EU-) paspoort aan te schaffen. In Albanië leven de Aromaniërs. Die worden weliswaar beschouwd als aparte etnische groep, maar dan wel zonder erkenning van de relatie met Roemenië.

Roemenië dreigt dus op de lange tenen van de buren te gaan staan als men verwante bevolkingsgroepen zonder veel formaliteiten gaat gebruiken voor het opvullen van tekorten in Roemeense bedrijven. Het is ook interessant hoe Brussel en de lidstaten hierop gaan reageren. We kennen EU-ingezetenen die in principe in alle lidstaten kunnen werken. En we kennen werknemers van buiten de EU die onder een ander regime voor werkvergunningen vallen. Wat Roemenië nu van plan is betekent de introductie van een derde categorie werknemers op basis van etniciteit. Zou Ierland straks Britten met Ierse roots ook makkelijker tewerk kunnen stellen dan bijvoorbeeld Russen?

Politieke onrust houdt aan

Bij aanvang van het nieuwe jaar voorspelde een commentator van Balkan Insight dat er in Roemenië na alle protesten van 2017 meer politieke onrust te verwachten is als ondanks de economische groei loonsverhogingen uitblijven en er steeds meer controversiële wetten worden aangenomen. Op 20 januari trotseerden tienduizenden mensen in Boekarest een sneeuwstorm in een demonstratie tegen nieuwe juridische hervormingen die de onafhankelijkheid van de rechtspraak in gevaar brengen en het Anti-Corruptie Bureau verzwakken.

Vorige maand waarschuwde GRECO, het samenwerkingsorgaan van de Raad van Europa tegen corruptie, dat de beoogde hervormingen in strijd waren met de Europese standaarden. De nadruk op ‘misbruik van rechterlijke bevoegdheden’ is volgens GRECO de verkeerde boodschap voor de prioriteiten die nu gesteld zouden moeten worden. De aanpassing van de regels houdt ook een risico in van intimidatie van het openbaar ministerie en de rechters bij de corruptiebestrijding. De regering van sociaaldemocraten en liberalen houdt vast aan de hervormingen omdat de bestaande regels verouderd zouden zijn.

President Klaus Iohannis weigert vooralsnog de wetswijzigingen met zijn handtekening te bekrachtigen. Hij heeft ze doorgestuurd naar het Grondwettelijk Hof en erbij gezegd dat ze de tijd kunnen nemen voor een advies. Iohannis, die al vaker botste met de regering, heeft ook geweigerd de speciale anti-corruptie officier van justitie Laura Kovesi te ontslaan. Minister van Justitie Tudorel Toader had daarvoor een procedure in gang gezet omdat Kovesi, die de ene na de andere zaak voor het gerecht heeft gebracht, misbruik zou maken van haar bevoegdheden en de grondwet en het imago van Roemenië zou schaden.

‘Criminelen’

Het conflict tussen president Iohannis en de Roemeense regering liep twee weken naar een hoogtepunt toen de president premier Viorica Dancila opriep af te treden. Dancila was zonder consultatie met de president naar Israël vertrokken en kondigde daar aan dat de Roemeense ambassade, net als die van de VS, naar Jeruzalem zou worden verplaatst. Iohannis noemde Dancila niet geschikt voor haar functie. Ze is sinds eind januari premier, naar voren geschoven door Liviu Dragnea, de leider van de sociaaldemocraten, die wegens een corruptie-affaire zelf geen officiële functies kan vervullen.

Kort na haar aantreden werd Dancila aangeklaagd voor het beledigen van autisten. Ze had critici van het regeringsbeleid inzake de juridische hervormingen ‘autist’ genoemd. Mensenrechtenorganisaties dienden een klacht in bij het Antidiscriminatiebureau, maar daar vond men dat de premier de grenzen van de vrijheid van meningsuiting niet had overschreden. Een satirische website ging kort geleden wel over de schreef volgens de discriminatiebestrijders vanwege de ‘belediging’ van partijleider Dragnea in een verhaaltje over zijn nieuwe 24-jarige vriendin waarin ‘onwelvoeglijke taal met seksuele connotaties’ werd gebruikt. Boete: 3500 euro.

Discriminatieklachten en beperking van de vrije expressie maken deel uit van de huidige politieke strijd in Roemenië. Woensdag veroordeelde de Antidiscriminatieraad president Iohannis omdat hij van corruptie verdachte politici in een toespraak over het anti-corruptiebeleid ‘criminelen’ had genoemd. De president kwam er af met een boete van 500 euro.