Nederlandse overheid exporteert steeds meer mediwiet

NIEUWS - De export van medicinale wiet is flink toegenomen de laatste jaren. Is het einde in zicht, of kunnen we meer groei verwachten?

De Nederlandse overheid exporteerde de laatste jaren ruim honderd kilo medicinale cannabis. Sinds 2006 hebben met name Italië, Finland en Duitsland grote hoeveelheden medicinale cannabis afgenomen. Dat blijkt uit gegevens die Sargasso via de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) heeft verkregen. Cannabis wordt als medicijn voorgeschreven aan patiënten van bijvoorbeeld MS, Gilles de la Tourette, glaucoom, anorexia en terminale kanker.

Het meeste van de export ging naar Italië, ruim 56 kilo. Finland volgt op de voet met 51 kilo, en Duitsland is met name de laatste jaren aan het opkomen. In totaal namen één Duitse apotheek en twee Duitse groothandels bijna zestien kilo af sinds 2006, waarvan ruim tien kilo in 2012. In Italië gaat het om één groothandel en tien apotheken. In Finland namen één groothandel en twee apotheken medicinale cannabis af: één apotheek in Turku nam 39 kilo af sinds 2006.

Het is opmerkelijk dat de export zo gestegen is, want in 2005 (pdf) draaide het Bureau Medicinale Cannabis (BMC), het overheidsbureau dat onder het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) valt en de im- en export van mediwiet regelt, nog niet kostendekkend. Sindsdien is zowel de binnenlandse verkoop als de export flink gestegen, waardoor de inkomsten uit de verkoop van mediwiet nu wel de uitgaven matchen. De omzet van BMC is voor 2013 op twee miljoen euro geschat.  Het bureau wil dat de export verder stijgt: ‘Was het maar veel meer,’ zegt het hoofd van BMC, ‘wij zijn de enigen die het kunnen leveren.’

In Duitsland denken ze nogal conservatief

Hoe kan het dat de export in recente jaren zo gestegen is? ‘Wij maken daar geen reclame voor, en het is ook niet zo dat we artsen benaderen,’ zegt een medewerker van BMC. ‘Maar er zijn steeds meer wetenschappelijke publicaties die de werkzaamheid van cannabis als medicijn onderstrepen.’ Dat zorgt voor toenemende interesse in binnen- en buitenland.

Een deel van de verklaring voor de toenemende export ligt volgens Peer Neeleman, anesthesioloog in het UMC Groningen, in het feit dat Nederland al een overheidsbureau met de benodigde kennis en kunde had. ‘Toen andere landen iets met medicinale cannabis wilden gaan doen, was het logischer gebruik te maken van het Nederlandse overheidsbureau dat al bestond,’ zegt Neeleman, ‘gewoon een kwestie van gezond boerenverstand.’

Naast Nederland hebben alleen Canada en de Verenigde Staten overheidsbureaus voor medicinale cannabis, waarbij die in de VS zich uitsluitend toelegt op de verslavingszorg. Naar de VS en Canada is de afgelopen jaren geen cannabis geëxporteerd, omdat zij hun eigen telers hebben. Import door het BMC uit die landen is nooit gebeurd, zegt het hoofd van het bureau, ‘want onze kwaliteit is vele malen hoger.’

Apotheken of groothandels uit het buitenland die medicinale cannabis uit Nederland willen importeren, doen een aanvraag bij BMC. Daarin leggen ze uit hoeveel cannabis ze nodig hebben en waar ze dat voor gaan gebruiken. Daarnaast moeten ze twee originele importvergunningen, afgegeven door de lokale autoriteiten, overleggen. Pas dan neemt BMC een aanvraag in behandeling.

Maar in een aantal landen ligt het gebruik van medicinale cannabis nog zeer gevoelig. ‘Naar Frankrijk exporteren we bijvoorbeeld niet, omdat de autoriteiten daar geen importvergunning willen afgeven,’ zegt het hoofd van BMC. Zelfs in Finland en Duitsland, die de laatste jaren steeds meer medische marihuana uit Nederland importeren, willen de apothekers die de cannabis verkopen niet ingaan op een interviewverzoek van Sargasso. ‘In Duitsland denken ze nogal conservatief, dat cannabis een puur recreatieve drug is,’ zegt hij. ‘En ze zijn bang dat de wiet in criminele handen valt.’

Maar er vindt wel verandering plaats. Een Zwitsers bedrijf heeft recent informatie aangevraagd bij BMC, hoewel de Zwitserse autoriteiten nog geen importvergunning hebben afgegeven. En in Tsjechië is in januari van dit jaar een wet aangenomen die het gebruik van medicinale cannabis toestaat.

De teler van de medicinale cannabis, het voormalig tuinbouwbedrijf Bedrocan BV in Veendam, is er klaar voor. ‘Wij hebben recent onze capaciteit uitgebreid, en kunnen nu zo’n 450 kilo cannabis per jaar produceren,’ zegt Tjalling Erkelens, directeur van het bedrijf. Hij is positief over de ontwikkeling van de export. ‘Je ziet wereldwijd de belangstelling voor het product toenemen, gestuurd door steeds meer wetenschappelijk onderzoek dat de werkzaamheid van cannabis als medicijn aantoont.’

Wetenschappelijk onderzoek neemt toe

In Nederland zijn er op dit moment tussen de 750 en 1000 patiënten die medicinale cannabis gebruiken, die bij elkaar ongeveer 150 kilo per jaar consumeren. Dat is opvallend weinig. Volgens het BMC zijn er potentieel zo’n 30.000 patiënten. Dat komt, anders dan je misschien verwacht, niet door een verschil in prijs met recreatieve wiet. ‘Vroeger was medicinale cannabis wel duurder dan wat je in de coffeeshop haalt,’ zegt een medewerker van BMC, ‘maar wij zijn al die tijd in prijs gelijk gebleven, terwijl de prijs in de coffeeshops steeg.’ Nu is een gram medicinale cannabis ongeveer even duur als een gram wiet in de coffeeshop.

Verder was jarenlang een probleem dat artsen zelden cannabis voorschreven, en zorgverzekeraars het maar mondjesmaat vergoedden. In 2003, vlak nadat het BMC begon met de verkoop van medicinale cannabis, gaf het College van Zorgverzekeringen het advies (pdf) om cannabis niet uit het basispakket te vergoeden, omdat de werking onvoldoende was aangetoond. Daarbij komt dat wiet als product in Nederland natuurlijk vrij gemakkelijk voor handen is. ‘Als je dan wiet wilt gebruiken als medicijn, maar je zit tegenover een arts die daar niet zo positief over is, maar er zit om de hoek wel een coffeeshop, dan is de overstap makkelijk gemaakt,’ zegt de medewerker van BMC.

Maar de wiet die je overal kan krijgen, verschilt wel van het product dat Erkelens teelt. ‘Onze cannabis rook je niet om stoned te worden. Bovendien is ons product van farmaceutische kwaliteit. Dat betekent dat het reproduceerbaar is. Wij garanderen dat elke gram cannabis dezelfde samenstelling heeft als de volgende.’ Ook is medicinale cannabis vrij van schimmels en chemicaliën, die je in coffeeshopwiet mogelijk wel zou vinden.

Inmiddels draaien zowel artsen als zorgverzekeraars bij, onder andere omdat er steeds meer wetenschappelijk bewijs beschikbaar is die de werking van cannabis bij bepaalde ziektebeelden en –klachten aantoont.

Sinds 2006 zijn er 31 instanties geweest in Nederland die een ontheffing op de Opiumwet kregen om wetenschappelijk onderzoek te doen met medicinale cannabis. Dat waren veelal bedrijven, die cannabis mogelijk wilden gebruiken voor de ontwikkeling van een nieuw geneesmiddel. Er was één overheidsinstelling bij, drie ziekenhuizen en acht universiteiten. Sindsdien zijn er ook weer drie ontheffingen vervallen. Maar het aantal verleende ontheffingen stijgt elk jaar, wat aangeeft dat de interesse in onderzoek naar mediwiet toeneemt.

Geen geregistreerd product

Ook in het buitenland wordt er steeds meer onderzoek gedaan naar medicinale cannabis. Bovendien zorgt het gebruik door meer patiënten voor meer informatie die artsen kunnen gebruiken. ‘Dat is wat mij betreft het grootste voordeel van de export,’ zegt Neeleman. ‘We krijgen veel meer feedback over de werking, ik heb contact met artsen in die landen over hoe de cannabis hun patiënten helpt.’

De toegenomen belangstelling in het buitenland is ook goed nieuws voor teler Bedrocan. Het bedrijf is één van de vier telers ter wereld die volledig volgens VN-maatstaven werkt, en het is de enige leverancier van BMC in Nederland. ‘In het verleden was er nog een teler, maar die kreeg problemen met zijn product. En er waren in het verleden zo nu en dan wel concurrenten in de aanbesteding, maar die maakten steeds weinig kans,’ zegt Erkelens. ‘Wij hebben nu eenmaal de expertise en de capaciteit om gestandaardiseerde cannabisproducten te leveren.’ Maar hij verwelkomt concurrentie, en denkt dat die er in de toekomst ook gaat komen. ‘Het product medicinale cannabis is enorm aan het groeien, dus dat is slechts een kwestie van tijd. Maar concurrentie is welkom hoor, het houdt ons scherp.’

Het BMC verwacht de komende jaren een gestage groei van de afzet op de Nederlandse markt en de export. ‘Maar het blijft een gevoelig onderwerp, ook in Nederland,’ zegt de medewerker van het bureau. ‘Cannabis is nog altijd geen geregistreerd product.’