Ook al vinden er op 9 juni landelijke verkiezingen plaats, Nederland zal voor 2011 geen nieuwe regering krijgen. Dat kan eigenlijk niet, maar toch zal het er niet van komen.
Het Nederlandse politieke landschap ziet er na de gemeenteraadsverkiezingen versplinterd uit. Er is geen aanleiding om te veronderstellen dat die versplintering op korte termijn zal verdwijnen. Verkettering van de politieke tegenstanders lijkt vooralsnog de succesvolste manier om campagne te voeren. Geert Wilders is hier natuurlijk de duidelijkste exponent van, maar hij staat hier niet alleen in. De PvdA heeft vlak voor de gemeenteraadsverkiezingen met het CDA gebroken en heeft de vrije val in de polls weten om te zetten in een stijging. De oude regel ‘wie breekt betaalt’ lijkt deze keer niet te gelden. Waarom zouden partijen dan midden in de landelijke verkiezingscampagne stoppen met verkettering van de tegenstander?
Het effect voor alle Nederlanders tezamen is dat er meer versplintering zal komen. In een vrome opiniërende beschouwing in de Volkskrant stelt Femke Halsema van Groen Links: ‘De enige manier waarop politici het gevaar van verlamming kunnen keren, is door bereid te zijn in hun opvattingen, toon en stijl een cultuurbreuk te forceren.’ Heel goed, maar dit zal een vrome wens blijven.
De persoonlijke vetes, het opkloppen van de inhoudelijke verschillen, het zal allemaal gewoon doorgaan. En dus zal het na de verkiezingen nog weer moeilijker worden om een regering te vormen. Te meer nu het er op lijkt dat er zelfs geen meerderheid met drie partijen kan komen en er een regering van op zijn minst vier partijen geformeerd zal moeten worden. Dus: 2011.
Reacties (32)
Ik ben het er wel mee eens, maar ik zou de ‘schuld’ bij de kiezer neer willen leggen. Noem het ‘de paradox van de vrije keus’: Je kunt in Nederland voor ieder meninkje zo’n beetje op een aparte partij stemmen. En die partijen moeten zich daarom wel een beetje van elkaar afzetten (ook al verschillen ze helemaal niet zo veel van elkaar).
En zie daar: een versplinterd politiek landschap en een verziekt politiek klimaat. Maar dat tweede is wel het gevolg van het eerste.
Daarom zeg ik: laten we terug gaan naar 4, of misschien 5 partijen: een Christen democratische, een sociaal democatatische, een links-liberale en een rechts-conservatieve. Misschien nog een Groene, Nationalistische of een Socialistische partij. Maar dan weet de kiezer tenminste waarop hij kan en moet stemmen. Nu huppen mensen van de SP naar de VVD en van het CDA naar GL en heeft de uitkomst van de stemwijzer de grootste invloed op wat mensen stemmen. En waarom? Omdat men niet meer weet waar een bepaalde partij in grondbeginselen voor staat, en dat er ook niet meer toe doet omdat men of door onmogelijke coalities of door profileringsdrang maar wat roept.
@prometeus; d’r is geen enkele manier waarop je dit soort dingen kan afdwingen. Een kiesdrempel van tientallen procenten ? Ondemocratisch. Nee, laten ze gewoon inzien dat het vormen van een minderheidsregering iets is, waar je keihard garen bij kan spinnen ! Het is veel democratischer, en als het fout gaat – tja – we waren een minderheidsregering, nietwaar ?
@1: Wat een onzin. Al heb je maar twee partijen, dan zullen ze nog inhoudelijk zo dicht mogelijk op elkaar schurken (nog veel meer dan met meer partijen het geval is) en nog harder op elkaar vuilspuiten. Ook met veel partijen hoeft er geen verziekt politiek klimaat te zijn (zie terug in de geschiedenis, tot de jaren tachtig waren regeringen met minder dan vier partijen eerder uitzondering en zaten er meestal meer fracties in de Kamer dan nu).
Is dat inclusief de 100-dagen tour?
@2 5% zou al een begin kunnen zijn.
@3 “Al heb je maar twee partijen, dan zullen ze nog inhoudelijk zo dicht mogelijk op elkaar schurken (nog veel meer dan met meer partijen het geval is) en nog harder op elkaar vuilspuiten.”
1. Waar baseer je dat op? Zoals het er nu in de VS aan toegaat, hoeft het niet te gaan.
2. Ik zeg ook niet dat het er twee moeten zijn. Alleen zou het fijn zijn als partijen zich minder druk om allerlei extremistische versies van zichzelf hoeven te maken. Wil je een extremistischer standpunt? Verander je partij ipv er wéér een op te richten.
“(zie terug in de geschiedenis, tot de jaren tachtig waren regeringen met minder dan vier partijen eerder uitzondering en zaten er meestal meer fracties in de Kamer dan nu).”
Ja, maar toen was van ieder partijtje wel duidelijk waar ze ideologisch stonden. Bovendien was dit nog een nawee van de verzuiling en zaten partijen al dicht tegen elkaar aan.
@5 Dus dan leg je de schuld toch uiteindelijk alsnog bij de partijen neer ipv de kiezers zoals in je eerste post. Het verdwijnen van ideologische beginselen in de partij levert dus meerdere partijen op, dat lijkt me toch niet echt aan de kiezer liggen alswel aan de partijen en hun leden.
Zakenkabinet anyone? Ministers zonder partij door de Tweede Kamer laten kiezen. Soort super-topambtenaren, maar wel weg te sturen door het parlement. Ze voeren beleid uit waarvan ze inschatten dat er een meerderheid voor is te vinden in de Tweede Kamer. Lekker stabiel, kan niet vallen, want er is geen relatie tussen volksvertegenwoordigers en bestuurders. Teken de petitie hiervoor!
@6 Nee; ik leg de schuld bij de kiezer neer omdat die uiteindelijk ingaan op de ‘voorstellen’ tot versplintering. En veelal omdat de nieuwe splinter goed in soundbites is, een one-issue partij is, omdat ze een charismatisch leider hebben of gewoon omdat ze nieuw zijn. En niet omdat ze een nieuw perspectief of een nieuwe ideologische stroming vertegenwoordigen. Ik zeg tegen ‘de kiezer’: bedenk waar je staat, wat je wilt en zoek daar een partij -of liever nog- een plaats op het politieke spectrum bij. Als je dan nog twijfelt, ga dan pas voor het poppetje of die ene issue. Nu kiest men andersom en dat werkt versplintering en geschreeuw in de hand.
@5: VS, VK, overal waar ze een (min of meer) tweepartijenstelsel hebben gebeurt dat zo. Logisch ook, je doel is om te regeren, bij een tweepartijenstelsel betekent dat meer stemmen halen dan je (enige) tegenstander. Dus ga je zo dicht mogelijk op zijn standpunten zitten en tegelijk die standpunten zo hard mogelijk afbranden. Paradoxaal betekent meer partijen juist meer verschillen tussen de programma’s. Als kiezer heb ik graag wat te kiezen en dan is 10 partijen daadwerkelijk te prefereren boven 4. Voor je het weet zit je met Duitse toestanden (oftewel effectief nog steeds een tweepartijenstelsel).
het is ook behoorlijk bull dat het voor partijen onduidelijk zou zijn waarvoor ze ideologisch staan (is mij iig wel helder voor de huidige in de Kamer vertegenwoordigde partijen).
Als de formatie trouwens meer dan een half jaar duurt, is dat puur te wijten aan de politieke top. We hebben momenteel niet bijzonder capabele politici, die bovendien weigeren het veld te ruimen als blijkt dat ze niet met elkaar overweg kunnen. Verder mogen we het probleem ook best wel uitspreken: We zitten straks met Wilders met 20-30 zetels, die dus al kwijt zijn voor een normale meerderheid en met Balkenende, die met 30-40 zetels moeilijk te omzeilen is, maar ook eigenlijk onhoudbaar als premier. Ja, dat maakt een regering vormen best wel moeizaam.
@9 Voor jou, voor mij, maar niet voor de rest van NL – en voor de partijen zelf ook niet. VVD liberaal? laat me niet lachen.
En ik ben er nog steeds niet uit wat nou de meerwaarde van de PvdD boven GL is, om maar een concreet voorbeeld te noemen. Of van de PVV boven de VVD (anders dan dat Wilders harder schreeuwt). Zelfs het onderscheid tussen SP en PvdA begint te vervagen zodra die laatste niet meer hoeft te regeren en nu de eerste uit zijn ‘Nee!’-fase begint te komen.
@5: in een tweepartijenstelsel kom je in het midden uit: http://books.google.nl/books?id=HIjsF0XONF8C&lpg=PA282&ots=wqrfOHjc3d&dq=location%20linear%20city%20game%20theory&pg=PA279#v=onepage&q=&f=false
Danny, Je gaat voorbij aan het belangrijkste punt dat gemaakt wordt in de Volkskrant opinie.
Voor elke realistische toekomstige meerderheid in de Tweede Kamer, er is geen meerderheid voor te vinden in de Eerste Kamer. Vooral DAT maakt het land onbestuurbaar. In juni 2011 wordt de Eerste Kamer pas gekozen.
11: Dan wil je de verschillen ook niet zien. VVD (conservatief seculier) en PVV (nationaal socialistisch) zijn goed uit elkaar te houden, GL (links liberaal ecologisch) en PvdD (dierenrechten) lukt ook best. PvdA (geen ideologie, tenzij iedereen tevreden houden) en SP (socialisme met nationalistische trekjes) gaat ook best. Moeilijker zou TON (conservatief nationalistisch) met VVD zijn, maar TON zie ik ook geen lang leven beschoren (de kiezer wordt duidelijk niet vastgehouden). Zodra Rita het opgeeft sluiten de vertegenwoordigers zich straks respectievelijk bij VVD of PVV aan. Als er werkelijk geen basis voor de partij is, dan regelt zich dat soort dingen wel vanzelf.
@5 Met een kiesdrempel van 5% zouden precies die partijen afvallen die heel duidelijk wel een eigen niché hebben, stabiel blijven en niet met alle winden meewaaien: Groenlinks, SGP, PvdD, ChristenUnie.
@14 Ik zeg ook niet dat de verschillen er niet zijn, maar dat het pielen in de marge is en dat de kiezer het de partijen die coalities moeten vormen, etc. wel steeds moeilijker maakt.
Ook dat is niet erg, maar zeik dan niet over lange formaties, achterkamertjes politiek en dat partijen hun ideologische lijn verlaten zodra ze in een regering zitten; want dat zijn juist bijwerkingen daarvan. Alleen dat wil het electoraat zich ook niet realiseren. Men denkt: “Ik heb op Henkie gestemd. En nu zit Henkie in de regering, dus gebeurt er precies wat ik wil”. Niet dus. En dan heet het ‘draaien’ ‘verkiezingsbedrog’ of weet-ik-veel-wat.
Daarnaast: het verschil tussen ‘links liberaal ecologisch’ en ‘dierenrechten’ ontgaat mij inderdaad. Of tenminste: Volgens mij is dat laatste een onderdeel van het eerste.
@15 Alleen de SGP is een uitzondering (maar dat zijn ze in alles, ook hun ‘way out there’-factor), maar voor de rest zie ik niet hoe die partijen ook niet met anderen zouden kunnen opereren en daarmee een sterker machtsblok voor hun eigen ideologie zouden kunnen vormen.
@14: op zich vind ik “iedereen tevreden houden” zo’n slechte drijfveer nog niet hoor, voor een politieke partij.
@16: “de kiezer het de partijen die coalities moeten vormen, etc. wel steeds moeilijker maakt.”
Dat vind ik nou niet. Het zijn de partijleiders die coalities vormen erg moeilijk maken, niet de kiezer. Ze moeten gewoon wat makkelijker over hun ideologische verschillen en eventuele persoonlijke vetes heen kunnen stappen, of opstappen.
“Volgens mij is dat laatste een onderdeel van het eerste.”
Niet noodzakelijk. Een dierenrechtenactivist die vlees eet is hypocriet, een ecologisch links liberaal niet.
@17: Ja kan best, maar om dat een ideologie te noemen? Wat ik vooral wilde aangeven is dat de PvdA niets (maar dan ook werkelijk niets) meer met socialisme te maken heeft en dat verwarring met het CDA waarschijnlijker is dan met de SP (zoals iemand hier betoogt).
Een dierenrechtenactivist die vlees eet is hypocriet, een ecologisch links liberaal niet.
Bovendien zijn er ook rechtse dierenrechtactivisten, die waarschijnlijk niet snel op GL zouden stemmen (“hippies”).
@18 Als je alleen bio-vlees eet, dan kun je volgens mij prima ook dierenrechtenactivist zijn (al denken ze daar vast zelf anders over).
Maar goed. Zoals gezegd: het wordt pielen in de marge.
@7: jaja, je bedoelt een setje CEO’s voor de B.V. Nederland. De verzamelde Hollandse dispuuts-reünisten loopt het water al in de mond.
Waar is de stelling op gebaseerd dan? CDA-PVV-VVD staan nu al dicht bij de 76 zetels, en dat is nog vóór het campagne voeren. Rechts is wat beter in campagne voeren dan links (want minder op inhoud maar meer op angst gebaseerd), dus de (nipte) meerderheid voor die coalitie komt er wel. En inhoudelijk staan ze ook best dicht bij elkaar, dus de kabinetsformatie hoeft ook niet zo lang te duren. In september hebben we een CDA-PVV-VVD kabinet.
@23: 76 zetels is wel een erg nipte meerderheid. Hoe komen ze aan minmaal 80, of meer?
En gesteld dat zo’n kabinet er komt: hoe lang denk je dat het overeind blijft?
@Danny Jouw: gemist wat Eberhard van der Laan zei in Buitenhof zondag? Duidelijke correctie op faux pas van Wouter Bos deze week.
En Femkse strategie met 3 gouden regels is niet vroom maar oerslim.
@23, zoals ik in #13 al schreef; de Tweede Kamer is het probleem niet, maar de Eerste Kamer. Daar zit de PVV niet in, en de verkiezingen ervoor zijn pas een jaar later; juni 2011.
@OBB: De PVV is voorstander van het opheffen van de 1e Kamer. Mochten ze in een kabinet komen, dan kunnen ze daar hun eerste wapenfeit van proberen te maken.
CDA en VVD zullen tegen zijn, maar D66, SP en GroenLinks zagen, meen ik, ook wel wat in opheffing van de Senaat. Zullen ze dan een wetsvoorstel van de PVV steunen?
@Peter: zie je in de 1e Kamer dan een meerderheid voor het zichzelf opheffen?
Daarnaast is dat een grondswetwijziging; daar zitten nog wat extra haken en ogen aan, zie http://nl.wikipedia.org/wiki/Nederlandse_Grondwet#Procedure_voor_wijziging
Kijk gewoon naar Amerika. Zo zal het hier ook zijn. A simple but safe bet.
Vraag me inderdaad af, nog afgezien van de grondwettelijke problemen, of de 1ste kamer ooit een wetsvoorstel goedkeurd waarmee ze zichzelf afschaffen.
december 2010, kabinet Verhagen,Wilders,Rutten
september 2011, val kabinet V.W.R
november 2011, vervoroegde verkiezingen
december 2011, kabinet Halsema,Bos, Roemer
december 2015, verkiezingen
Daar droom ik van
Xavio, verwacht je echt dat een kabinet met Wilders langer dan een jaar zou volhouden?