In de bijbel wordt verteld over Abraham die zijn zoon Isaak in opdracht van God moest offeren. Als devoot man volgt Abraham het bevel van God op. Zoals menigeen waarschijnlijk bekend is stopt God Abraham net op tijd. Hij had zijn geloof en zijn trouw bewezen. Hij had de test doorstaan. Of toch niet?
De bijbel probeerde in die tijd met dit verhaal aan te tonen dat we hier met een barmhartige god te maken hadden. Een die geen offers verwacht, behalve dan de absolute gehoorzaamheid. Maar het toont ook nog iets anders; dat het in orde is om tegen je principes te handelen als een hogere macht je daartoe opdracht geeft, de verantwoordelijkheid van je afneemt.
Ik denk dat Abraham de test van God niet doorstaan heeft. Hij had moeten weigeren. Je kan verantwoordelijkheid niet uit handen geven. Abraham had weerstand tegen God moeten bieden, het onschuldige leven moeten beschermen. Ook tegen een hogere macht. De echte test is dat je staat voor wat juist is en opkomt voor een onschuldig leven. Dat geen enkele macht, belofte of vrees je kan verleiden daar afstand van te doen.
To sacrifice these children,
You must not do it anymore.
A scheme is not a vision
And you never have been tempted
By a demon or a god.
You who stand above them now,
Your hatchets blunt and bloody,
You were not there before,
When I lay upon a mountain
And my father?s hand was trembling
With the beauty of the word.”
– Leonard Cohen ‘The story of Isaac’
Reacties (14)
Dit verhaal was al eens eerder onderwerp van een bijbelquote v/d dag.
Kierkegaard heeft geprobeerd al dit soort maffe dingen in het Christendom te verklaren met de “leap of faith”.
Een andere verklaring is dat dit gewoon een verhaaltechnische truc was om spanning op te bouwen. En heel duidelijk te maken wat offeren precies voor vreselijks inhoudt.
De interessantste delen van de bijbel zijn die delen waarvoor veel interpretaties mogelijk zijn, en dit is een der interessantste. Vooral omdat het morele dilemma’s betreft.
aah, the good old bijbelquote v/d dag. Ik mis die eigenlijk wel! Wat mij gewoon zo aan het verhaal verbaast is niet zozeer wat ik denk dat de bijbel ermee heeft proberen te vertellen (Deze god vraagt niet extreme offers van je, zolang je maar trouw bent), maar het feit dat het daarmee tegelijk zegt dat het okay is om totaal immorele zaken te doen als een hogere macht het maar van je vraagt of de verantwoordelijkheid van je afneemt.
Dat laatste blijkt trouwens een redelijk menselijk trekje te zijn. Via, onderzoek na de tweede wereld oorlog om uit te vinden of de Duitsers nu zo wreed waren of dat het een globaal menselijk trekje was dat mensen zo wreed konden zijn in concentratiekampen bleek het globaal. Als er maar iemand hoger verantwoordelijkheid voor je acties neemt zijn de meeste mensen bereid te moorden (stroomschokjes toedienen aan iemand anders tot hij “dood gaat” onder bemoediging van iemand met een witte jas aan die “weet wat hij doet”).
Misschien begin ik weer es met die serie als mijn proefschrift af is ;-)
De uitleg van Kierkegaard is dat het Geloof irrationeel is. Geloof is geloof in het absurde. Vanuit die absurde verwachting kon Abraham erop rekenen dat de dood van Isaac niet zijn echte “dood” zou betekenen. God zou em wel weer terugbrengen, zorgen dat alles goed komt, etcetera.
In hoeverre K’s standpunt ook als rechtvaardiging voor andere morele keuzen gebruikt mocht worden weet ik niet. Het lijkt me logisch te veronderstellen dat wanneer er geen God achter steekt, dood ook echt dood is, dus dat de concentratiekampen niet te rechtvaardigen vielen met K’s criterium.
Enneh, de vraag is natuurlijk of de Bijbel echt wilde zeggen dat allerlei immorele daden hiermee gerechtvaardigd zijn, of dat het maar een verhaal was.
Ik vermoed dat het voor gelovigen uitmaakt of je je principes opzij zet voor _een_ hogere macht of _de_ hogere macht. Als je werkelijk gelooft in die absolute autoriteit, dan is er niet eens een keuze. Daaraan kun je namelijk wel de verantwoordelijkheid uit handen geven, dat moet je dan zelfs.
@3/4 Het punt dat Abraham dacht dat dood niet dood zou zijn was ook bij mij te binnen geschoten. Het is echter een vertrouwen dat dit zo zou zijn. Gebaseerd op een geloof. Het is inderdaad irrationeel. Maar het is dus ook een vertrouwenskwestie in een hogere macht. Die weet wel wat goed voor je is en om die reden schakel je eigenlijk tijdelijk even je eigen moraliteit uit. Je denkt even zelf niet meer na omdat iemand anders voor jouw nadenkt. De ultieme beproeving is volgens mij meer dat je alsnog je eigen moraliteit behoud. Maar ik zelf stel dan ook je eigen moraliteit boven een zogenaamde “leap of faith”.
Ik denk trouwens niet dat de bijbel wilde zeggen dat allemaal immorele daden ermee gerechtvaardigd zijn, maar dat dit er wel uit te halen is. Of het nu simpelweg ondoordacht is door de auteurs, meer een gevolg van is (mensen zijn volgzaam aan autoriteit) of dat dit invloed heeft gehad later door verkeerde interpretaties kan ik niet zeggen echter.
@5, Ik vind dat eigenlijk best wel een essentiële vraag. Moet je je eigen verantwoordelijkheid uit handen geven aan een absolute autoriteit of toch staan voor je eigen moraliteit en verantwoordelijkheid?
Ik heb namelijk toch moeite met dat eerste. Al was het maar waarop je berust dat iets de absolute autoriteit is.
Ik pleit overigens niet voor anarchie. Maar meer zoals dat een militair tegenwoordig hoort normaal bevelen op te volgen, tenzij deze volledig in strijd zijn met de moraal (bijv. de opdracht een burger dorp uit te moorden). Moet er geen omslagpunt zijn waarop je je absolute autoriteit’s wijsheid in twijfel trekt?
Je kunt dit verhaal ook in zijn tijd lezen. Toen Abraham leefde (en zelfs toen het verhaal werd opgeschreven in de zesde eeuw voor christus) was het brengen van mensenoffers nog heel normaal. Mensen meenden de stem van hun God te horen en offerden dan inderdaad hun zoon. Wat dit verhaal zegt is dat, zelfs als je een opdracht van God hebt gehoord, het niet de bedoeling is dat je je zoon werkelijk offert, maar dat het slechts een beproeving is, dat je alleen de bereidheid hoeft te tonen. Het verhaal van Abraham en Isaak markeert de afschaffing van het mensenoffer, waarmee het jodendom een van de eerste godsdiensten was.
@8, Is dat niet wat ik zei in de tweede paragraaf van het artikel? :D
Gasten, lees de bijbelleessessies van Max Molovich gewoon.
Wie zegt dat we dat niet al doen ;-)
Of heb ik de sessie over Isaak gemist?
Uit het verhaal blijkt vooral dat de oudtestamentische god een gruwelijke schurk is, want zoiets (iemand in de waan laten dat hij zijn eigen kind moet doden) is een schurkenstreek en marteling en niets anders.
Mensenoffers in naam van een godsdienst worden ook vandaag de dag nog gebracht, de offers worden dan aangeduid met hetzij martelaren (gelovigen) hetzij “vijanden” (de ongelovigen onder de slachtoffers).
Zoveel is er dus niet veranderd.
@12: Zoveel is er dus niet veranderd.
Ja. Maar lees dan het nieuwe testament ook even. Die waarin aan God gerefereerd wordt als “de vader”. Zo vis je een beetje de krenten uit de goddelijke pap.
“Sorry Heer, ik geloof dat u een almachtig wezen bent dat me heeft geschapen en een plan met me heeft. Maar vis eten op vrijdag gaat tegen m’n principes in, dus no dealio.”
Dan zegt IE ook: “loop maar naar de hel dan.”
Dus als je echt gelooft, dan is dat je belangrijkste principe en zijn alle andere principes ondergeschikt, ook je persoonlijke afkeer van mensenoffers. Dat heeft niets met het uit handen geven van verantwoordelijkheid te maken. Eigen principes zijn sowieso een beetje egoïstische trekjes.