Zomergasten | Jolande Withuis (maar vooral Jan Leyers)

Vanavond om 20.15 uur is sociologe en schrijfster Jolande Withuis de derde Zomergast van Jan Leyers, van wie het de grote vraag is of hij deze avond overleeft. Tenminste, als wij NRC-hoofdredacteur Peter Vandermeersch mogen geloven.

“Hij heeft nog vier afleveringen te gaan en die van volgende week (met schrijfster en sociologe Jolande Withuis, nvdr) wordt alles of niets. Mislukt die, dan wordt hij afgemaakt.” Aldus de Vlaamse NRC-hoofdredacteur Peter Vandermeersch afgelopen maandag tegen De Standaard in een reactie op de kritiek die zijn landgenoot Jan Leyers de avond ervoor had gekregen op de manier waarop hij Micha Wertheim aan de tand had gevoeld tijdens de tweede Zomergasten van het seizoen. Afgemaakt lijkt mij wat al te drastisch omschreven. It comes with the job.

Ooit vond ik de kritiek op Zomergastenpresentatrice Connie Palmen dusdanig te gortig worden dat ik probeerde het tij te keren met de Stichting Connie Palmen Rules op te zetten. Zomergastenpresentators doen het nooit goed. In dit twittertijdperk komt die kritiek wellicht wat rauwer binnen.

Vandermeersch zelf vond overigens dat Leyers het wel goed had gedaan: “Ik vond Jan Leyers goed, maar te bescheiden. Hij luistert veel en cijfert zichzelf weg.” Nu wil ik best geloven dat Jan Leyers luisterde, maar daar liet hij weinig van merken. Je kan nog zo vaak geïnteresseerd ‘hm-hm’ zeggen, als je keer op keer vervolgens met vragen komt die geen enkele blijk geven van enige interesse in hetgeen net gezegd was, vraag ik me af wat Peter Vandermeersch precies onder luisteren verstaat.

Aubergine
Later deze week herinnerde ik mij ineens het enige optreden dat ik ooit heb gedaan waar het voorlezen betreft. Dat was ergens in het jaar 2003, geloof ik. Ik schreef columns voor de site van de Vlaamse cartoonist Lectrr en was gevraagd om mee te doen aan een avond die in het teken stond van ‘De macht der gewoonte.’ In de dagen dat ik nadacht over wat ik zou gaan doen, schreef ik het volgende gedichtje:

Zij zei tegen mij
Is dat een aubergine
In je broek
Of ben je gewoon blij
Mij te zien?

Ja
Zei ik
Dat heb je goed gezien
Dat is een
Aubergine

Ik kwam toen op het idee om, voorafgaand aan mijn optreden, een aubergine in mijn broek te doen en deze er tijdens een halve striptease weer uit te halen. Ik baalde als een stekker dat ik dit idee had bedacht, want nu moest ik het uitvoeren. Ik wist immers dat ik het mijzelf nooit zou vergeven als ik dit idee niet ten uitvoer zou brengen.

Contactgestoord
Zo gezegd zo gedaan. Ik las drie verhalen voor. Eén over mijn verleden als seriemoordenaar. Eén waarin ik Gandhi van zijn voetstuk probeerde te halen. Eén over zuipen. Alle drie bijzonder grappige verhalen, vond ik zelf. Maar dat was de zaal niet met mij eens. Die bleef doodstil. Mijn keel werd droger en droger, mijn handpalmen natter en natter. Ik was klaar met mijn verhalen, las mijn gedicht voor en riep: “Muziek!” De violen van Jesus Etc. schalden door het zaaltje Iddergem of weet ik veel hoe het gehucht heette waar ik, na heel vaak overstappen, terecht was gekomen. Ik deed wat danspasjes, knoopte mijn broek open, haalde de aubergine eruit, gooide deze op het podium en snelde naar de kleedkamer. Een paar dagen later, wist de organisator mij via de mail te vertellen dat mijn optreden zeer goed in de smaak was gevallen bij het publiek en dat het erg grappig werd bevonden.

De Belgen zijn een bedeesd volkje. Contactgestoord, wil ik het voor de gelegenheid wel noemen. Ik mag ze graag, maar ze zijn natuurlijk niet goed bij hun hoofd, dat kunt u ongetwijfeld beamen. Zelf noemen ze zichzelf graag bescheiden. Ik zal Peter Vandermeersch nog even citeren: “Bescheidenheid hoort bij Vlamingen. Wij vinden het ongepast ons eigen persoontje op de voorgrond te plaatsen.” Ik vond het zacht gezegd enigszins ironisch deze woorden opgetekend te zien uit de mond van een man die gretig aan tafel bij De Wereld Draait Door aanschoof om geïrriteerd uit te leggen waarom hij besloten had op zijn voorpagina uit te pakken met een dubieus artikel over het brein van prins Friso. Sinds die hoofdredactionele misser heeft hij zich gedeisd gehouden. Maar dat kan ook toeval zijn.

Anyways. Vanavond om 20.15 uur dus zal de contactgestoorde Jan Leyers schrijfster en sociologe Jolande Withuis ontvangen in Zomergasten. Hopelijk heeft hij wat boeken van haar gelezen en niet enkel door zijn redactie uitgeknipte krantenknipsels. Withuis is verbonden aan het NIOD, heeft het nodige gepubliceerd over de Tweede Wereldoorlog en schrijft momenteel een biografie over koningin Juliana, u weet wel, de grootmoeder van Prins Peuter. Wij zullen Juliana ook te zien krijgen in een fragment over haar huwelijksreis. Ik neem aan dat Prins Bernard er ook in voor komt. Mocht ik ooit voor Zomergasten worden uitgenodigd, dan komt dit fragment met de prinsschavuit zeker op de shortlist te staan:

Op Twitter kunt u uw snedige opmerkingen kwijt onder hashtag #zg12. Wees een beetje lief voor Jan Leyers, zouden wij u op het hart willen drukken. Hieronder kunt u uw mening uiteraard ook kwijt. Toekomstige deelnemers aan Per Seconde Wijzer kunnen hier terecht voor het zogenaamde tweede scherm. En morgen treft u op deze plek een weloverwogen recensie aan.