Zelf drijvende eilanden maken (kerstspecial)

COLUMN - Zo rond kerst en de jaarwisseling wordt er wat af gemijmerd over wat was, wat is en hoe nu verder. We willen verder, daarom voor de natte kerstdagen als ‘kerstspecial’, een praktische handleiding “zelfredzaamheid tegen het wassende water”, u aangeboden door Oud Zeikwijf:

Zelf drijvende eilanden maken volgens de Soft Building techniek van Jasper Grootveld

De Soft Building Methode is ontwikkeld door mijn leermeester Robert Jasper Grootveld. Ver voordat er sprake was van opwarming van de aarde voorzag hij “het stijgen des waters”. Nu zijn “profetie” bewaarheid is gebleken, is het noodzakelijk zijn kennis door te geven aan de nieuwe generaties en aan mensen uit verre landen die dagelijks vechten tegen het wassen des waters, zoals bijv. in Bangladesh.

Onze Soft Building eilanden creëren een microbiotoop, is door de geschiedenis van de oudere eilanden gebleken.

1) Planten en dieren tieren er welig. Watervogels zijn gek op piepschuim eilanden omdat ze altijd lekker warm zijn (de vreselijke kou uit het water wordt tegengehouden). En omdat ze erop kunnen grazen.
2) Ook onderwater ontstaat er een microcosmos. Op de grillige structuur hecht zich veel materiaal (algen et al) waartussen visjes en andere onderwaterfauna gedijt. In Amsterdam worden kades steeds kaler en rechthoekiger, waardoor dit effect is verdwenen. Dit heeft invloed op de rest van de fauna.
3) De eilanden zuigen hemelwater op. Broodnodig in deze tijden van overstromingen.
4) De begroeiing zuivert de lucht.
5) onverwoestbaar, gaan >100 jaar mee zonder onderhoud

Tekst gaat verder onder de afbeeldingen.

–

–

_

_

Benodigdheden

– piepschuim (afval)
– steigerdoek
– visnetten
– kunststof touw

Gebruikte steigerdoek vraag je aan bouwers op bouwterreinen.
De visnetten vind je in de havens waar visserij actief is, daar wordt veel oude netten weggegooid, die prima te gebruiken zijn.
Alles moet van kunststof zijn, anders verrot het in het water.

Het inpakken

Het piepschuim wordt ingepakt in steigerdoek, en dan in visnetten.
Je maakt pakketjes die je vervolgens aan elkaar vastknoopt met kunststoftouw.

Let er wel op dat het SOFT BUILDING bouwprincipe wordt vastgehouden, want daar gaat het meestal mis met de opvolgers. Dan worden er stijve constructies gemaakt van hout, metaal, beton oid met piepschuim erin of ertussen. Dat werkt niet voor de natuur! Dat voelt altijd onnatuurlijk aan. De grootste ontdekking van Jasper = zachte eilanden. Die dobberen mee met de stroom. Dat is een cruciaal punt. Alleen dan voelen ze als LAND. Paradoxaal maar waar.

Bij de bouw moet gelet worden dat het piepschuim goed ingepakt wordt en de buitenlagen niet beschadigd worden door scherpe stenen. Als dat gaat lekken dan is het juist rampzalig voor de fauna.  Dat is één aspect die voor gebruik van blokken piepschuim pleit ipv losse stukken. Die brokkelen minder makkelijk af.
Maar ook de oerstijl kan prima (met piepschuim-afval), mits goed ingepakt in meerdere lagen steigerdoeken (het beste materiaal is gebleken) en kunststoffen visnetten, en met een dubbele proces van strak trekken (= na voltooiing laat je het eiland een paar weken liggen en trek je het daarna weer strak. Dan pas het water in).

Het eroderen van kunststof is een milieuprobleem, daarom laten we onze eilanden begroeien. Zolang de eilanden niet begroeid zijn, zijn ze kwetsbaar zijn voor zon en kades. Aan de rand steek ik zelf wilgen takken, zo in het piepschuim, diep tot het water. Ze groeien dan in het piepschuim en houden de kades op afstand. De natuur vormt een beschermingslaag tegen bijv. de zon, maar ook wrijving etc.

De mastworp

De knoop die wij gebruiken voor het strak knopen van visnetten om blokken piepschuim is de mastworp. Ook om de pakketjes aan elkaar te knopen gebruiken wij de mastworp.
De mastworp heeft een hefboomfunctie. Hij vermenigvuldigt de kracht waarmee je aan het touw trekt. Daarmee kun je stukken net die te ver uit elkaar liggen op je blok toch bij elkaar brengen. Dat is nodig omdat touw (en dus net) verslapt met de tijd. Je moet het dus veel strakker maken dan je zou denken. De mastworp bijt zichzelf ook vast, niet onbelangrijk.
Hier laat ik zien hoe je die maakt:

[verhaal] Wist je dat, ik meen, burgemeester Polak destijds geprobeerd heeft één van de oervlotten van Jasper, ik geloof de Frya, te vernietigen? Hij heeft haar weg laten slepen naar de afvaloven. Maar de Frya paste niet in de opening, moest in kleine stukken worden gehakt. Met enorme grijpers zijn ze daar een dag bezig geweest dat ding uit elkaar te trekken: lukte niet! De Frya is toen op de Diemer afvaldijk gedumpt alwaar Jasper haar gewoon weer heeft opgehaald. Leuk he?

Die 3 oudste eilanden van Jasper hebben inmiddels 3 molotovcocktails aanslagen overleefd. Ze branden tot het water, dan dooft het vuur en het onderwatergedeelte komt weer ongeschonden bovendrijven. Waarna de natuur nog harder groeit en bloeit dan voorheen. Ze zijn werkelijk onzinkbaar!
[/verhaal]

FAQ

Vraag: Hoe maken we de afzonderlijke blokken aan elkaar vast?
Op de video van het knopen van een klein vaartuigje Beautje kun je een beetje zien wat ze aan het doen zijn (focus op de blokken). Het moest varen dus onderkant bekleed met vinyl. Voor eilanden met een vaste plek is het beter van niet, het belemmert het vastgroeien van flora/fauna.

Het vastknopen van de blokken is makkelijk. Met een mastworp of 2 elke 20cm. Je neemt een eind touw dat je prettig vindt, maakt een knoop aan een uiteinde. Die knoop knoop je op zichzelf aan het net. Daar vandaan werk je de naden dicht. De mastworp maakt het mogelijk de 2 “panden” van net naar elkaar toe te trekken en vast te maken. Snap je wat ik bedoel? Probeer het maar. Één mastworp trekt dus 2 panden van net naar elkaar toe. Op mijn youtube tutorial hierboven moet je je voorstellen dat die 2 ruggen van de stoelen in feite 2 losse netten zijn.

Zo werk je door tot je de hele oppervlakte hebt gedaan. De onderkant doe je op dezelfde manier, zoveel mogelijk. Op een gegeven moment lukt dat niet meer om de gevormde oppervlaktes om te draaien. Dan moet je grijpen naar andere manieren. Bijvoorbeeld een touw aan een kant vastknopen, dan onder het gevaarte trekken en aan de andere kant enorm strak trekken en vastknopen. Kan ook met een “domme kracht”, een stuk hout die je draait om het strakker te krijgen. Hier zoals voor de rest altijd 2 weken laten liggen en dan weer strak trekken. Kunststof rekt uit namelijk.

Ikzelf ben weleens onder mijn grote eiland de 888 gedoken om de onderkant beter te knopen. Ik deed dat blind, puur op het tastgevoel. Maar dat was pas na 20 jaar of zo. Het had al 20 jaar prima gefunctionneerd, gevaren in heel Noord Holland, met een grote diesel buitenboord motor van 100kg, die ik in Antwerpen had gekocht.

Vraag: Als je 2 blokken aan elkaar vastknoopt, moet je dan het gemeenschappelijke raakvlak helemaal rondom knopen (zeg maar de vier zijden helemaal rond) of kom je er met minder knopen?

Zoveel als je kan, zoveel als nodig is om een strak geheel te maken. Het wordt na verloop van tijd altijd slapper. Jasper was van het eindeloos doorknopen, met veel touw, totdat het prachtige kunstwerken werden (zie filmpje hieronder). Maar dat hoeft natuurlijk niet! De Tuinen van Zeeburg zijn bijvoorbeeld veel kaler van struktuur. Dus veel minder touw, minder knopen. It’s your project, give it your signature!

Vraag: Doe je dat knopen met kleine afzonderlijke touwtjes, of gebruik je beter 1 lang touw voor meerdere knopen? 

1 lang touw. De lengte hangt van jou af. Wat je kan behappen zeg maar. Ikzelf gebruik wel korte zgn “starttouwtjes” om hier en daar het net vast te zetten aan het begin. Mijn andere leermeester Arie Taal (van het Yland archipel t/o de Oosterkerk te Amsterdam) gebruikt spijkers om de netten in eerste instantie op hun plaats vast te zetten in het piepschuim. Na het vastknopen zijn deze spijkers niet meer nodig. Ik hou er niet van, maar heb het wel eens gedaan, het is nu eenmaal makkelijker. Bijv. Beautje is met startspijkers gedaan. We hebben wel alle spijkers weggehaald. Ik vind het eng om te denken dat de spijkers eruit komen en iemand erin trapt oid. Maar dat zijn details.

Ontwikkel gewoon jouw eigen stijl. Dat was iets dat Jasper belangrijk vond: dat zijn leerlingen vrij waren hun eigen knoopstijl te ontwikkelen. Hij wilde niet dat wij precies deden zoals hij. Want dan zou de ontwikkeling stoppen. Hij zei: “Knoop lekker door, laat je handen geleid worden door het toeval, kijk waar je uitkomt.” dat soort dingen. Hij wilde dat de techniek organisch zou groeien, zich ontwikkelen, door allemaal mensen die creatief, langdurig knoopten. Van hem hoefde ik niet eens de mastworp te gebruiken. Noch steigerdoek. Hij liet mij vrij. Maar na 35 jaar en zoveel experimenten van mij en de andere softbuilders kan ik wel zeggen: de mastworp, steigerdoeken en visnetten, ja.

Vraag: Op andere foto’s zien we dat er touwen worden gespannen rondom het gehele eiland, alsook dwarstouwen die diagonaal over het oppervlak worden gespannen Deed u dit ook?

Whatever works. Ik heb zelf 2 diagonale verbindingen gedaan op de 888, inderdaad. Had misschien niet gehoeven. Maar hoe meer hoe beter. Bij de 888, en Beautje is er ook een heel dik stoottouw rondom. Dat is meer tegen de scherpe kades dan voor het bij elkaar houden van de struktuur. Ik vind het fijn zo’n groot stoottouw, óp de bovenkant geknoopt, zodat het de eerste lagen aarde tegen houdt.

Tot slot hier een video (35 min.) van het maken van de drijvende tuinen van Zeeburg, door Jasper en zijn laatste team:

https://www.youtube.com/watch?v=0Kqes0So9tI

Namens de redactie van Sargasso wensen wij iedereen, all inclusive, een fijne kerst.