Weer onzincijfers asielzoekers Teeven

ANALYSE - Met dank aan de journalistiek.

Staatssecretaris Teeven kwam afgelopen zaterdag in Met het Oog op Morgen met cijfers over asielzoekers. Het gesprek en de berichtgeving daarover was weer slecht. Ondanks een kwartier praten, is Teeven niet gevraagd hoeveel asielzoekers er dit jaar naar ons land komen noch hoeveel volgend jaar. Niettemin berichten veel media daarover, inclusief de eigen NOS. Teeven heeft het echter niet over de komst van asielzoekers gehad, wel over de opvang.

CDA’er Haersma Buma zei in Buitenhof een paar weken geleden dat de huidige instroom hem deed denken aan de jaren negentig. Mooie gelegenheid om wat dieper in te gaan op die cijfers.

De aantallen asielzoekers.

Bij het kijken naar de aantallen asielzoekers moet je twee dingen onderscheiden: de opvangcapaciteit van COA – Centrale Opvang Asielzoekers – in hun asielzoekerscentra (AZC’s) en het aantal asielzoekers komende uit het buitenland die een verblijfsvergunning asiel aanvragen – de zogenaamde eerste aanvragen.

Dit zijn cijfers die maar al te vaak door elkaar worden gehaald. Asielzoekers komen in de opvang en stromen uit bij afwijzing van de aanvraag of bij toekenning. Ook is er een gedeelte – ik meen 2.000 – dat bij afwijzing wordt opgevangen omdat er minderjarige kinderen bij zijn. Aan het aantal mensen in de opvang kan je niet het aantal asielzoekers afleiden dat naar Nederland komt.

Figuur 1, hieronder, gaat over de cijfers vanaf 1980. Het zal u misschien verbazen, maar we weten niet precies hoeveel asielzoekers er naar ons land zijn gekomen. We telden namelijk voor het belangrijkste deel geen mensen maar het aantal ingevulde formuliertjes. Eén asielzoeker kan meer dan één aanvraag indienen. De voorwaarden waaronder dat eventueel mag gebeuren, zijn in de loop der tijden verscherpt, maar bijvoorbeeld in 2012 was het aantal ingevulde formuliertjes maar liefst een derde hoger dan het aantal mensen.

Dat totaal aantal aanvragen heet in ambtenarentaal de asielinstroom en dat aantal wordt gepresenteerd door de IND en onmiddellijk door pers en politiek vertaald als het aantal asielzoekers dat naar ons land komt. Zeer misleidend, maar ik moet zeggen dat de IND haar leven dit jaar wat lijkt te hebben verbeterd en nu vaker eerste aanvragen als cijfer noemt. Eerste aanvragen kan het best vertaald worden als aantal mensen dat naar ons land komt. Althans dat was zo tot 1 april, maar daarover straks.

De cijfers in figuur 1 zijn inclusief de zgn. nareis. Dat zijn familieleden van asielzoekers die naar ons land mogen komen nadat de referent in Nederland een verblijfsvergunning heeft gekregen.

 
Het is een beetje gefriemel op het eind van de periode, maar het is minder erg dan het lijkt.

Totaal aanvragen – dus eerste aanvragen plus tweede en vervolgaanvragen – is de blauwe (stippel)lijn. Daarvan zijn er cijfers vanaf 1980. In 1994 kwam hun aantal uit op 52.575. Het is het enige jaar dat het totaal aantal formulieren boven de 50.000 uitkwam, maar het is onwaarschijnlijk dat het aantal mensen – ondanks wat vaak wordt geroepen – ook kwam. In 2013 kwam het totaal aantal aanvragen uit op 17.190.

Pas sinds 2007 wordt in Nederland het aantal eerste aanvragen geregistreerd – oranje lijn – en dat was alleen maar omdat de EU dat wilde. Die oranje lijn komt uit op 14.395 formulieren voor 2013. Dat scheelt maar liefst 2.800 met het totale aantal formulieren.

De groene lijn is een schatting eerste aanvragen 2000 tot en met 2006 die de IND heeft gemaakt.

Er zijn cijfers tot en met september van dit jaar en gedeeltelijk van oktober. Op grond daarvan heb ik een schatting gemaakt van het totaal aantal aanvragen voor dit jaar en het aantal mensen en kom op 33.000 aanvragen, waarvan 29.500 eerste aanvragen. Dat is inclusief nareis. De laatste mij bekende schatting van de IND is die van mei en toen er 65.000 mensen naar ons land zouden komen.

U heeft het goed begrepen: in ieder geval voorafgaand aan 2007 weten we niet goed hoeveel asielzoekers naar ons land zijn gekomen. Hoeveel mensen er naar ons land komen, is wel het eerste dat we willen weten, zou je zo zeggen. En dan natuurlijk ook hoeveel daarvan weer een verblijfsvergunning hebben gekregen, maar ook dat weten we niet.

Ook het CBS met behulp van de registraties van het GBA (bevolkingsregister) en de IND helpt ons daarbij niet. Wat we wel bijvoorbeeld weten, is hoeveel mensen afkomstig uit een bepaald land op 1 januari van een jaar officieel in ons land wonen, maar dan ook maar vanaf 1995.

Systeemverandering. De nareis.

Een asielzoeker die een verblijfsvergunning heeft gekregen, mag zijn partner en kinderen laten overkomen. Daarvoor moet een zogenaamde machtiging voor voorlopig verblijf (MVV) worden aangevraagd, een soort visum. Voordat deze wordt afgegeven, wordt uitvoerig getoetst of de nareis in aanmerking komt voor een verblijfsvergunning.

Nadat de MVV is afgegeven, mag de nareis naar Nederland komen en tot 1 april van dit jaar werd dan een aanvraag voor een verblijfsvergunning ingediend. Dat was dus dubbel werk. Nu hoeft er geen verblijfsvergunning meer te worden aangevraagd, maar wordt die op grond van de MVV direct afgegeven. Minder bureaucratie is natuurlijk prima, maar de consequentie is dat er minder eerste aanvragen zijn dan dat er mensen naar ons land komen. Eerst zijn de aantallen dus te hoog en nu te laag.

Nu ben ik blij dat de nareis duidelijk is afgesplitst, want die aantallen waren volstrekt onduidelijk en dat was een belemmering bij analyse. Er was echter niets op tegen geweest om voorlopig afgegeven verblijfsvergunningen van nareis te tellen bij eerste aanvragen zodat er een eenduidig cijfer vanaf 2007 zou zijn. Midden in een jaar een andere telling invoeren, vind ik echt idioot. Dat had dus best anders gekund. Diep in de krochten van de IND zijn er wel cijfers van die nareis te vinden en ik gebruik die dan ook om het aantal eerste aanvragen van de IND (CBS) daarmee op te hogen zodat er geen trendbreuk ontstaat.

Wat kunnen we in de toekomst verwachten?

In april en mei van dit jaar kwam er onverwacht een flink aantal Eritreeërs naar ons land. Teeven sloeg groot alarm: ‘er was sprake van een ombuiging van de asielstroom binnen Europa.’ Dat op het moment dat Teeven op 13 mei begon te roepen er al een kentering zichtbaar was, verzweeg hij. Hij liet een getal van 65.000 asielzoekers vallen die dit jaar naar ons land zouden komen. Ik heb al uitvoerig over de onzin van dat cijfer geschreven.

Het volgende figuur laat het aantal eerste aanvragen (inclusief nareis) zien:

 
Alle maanden zijn inclusief nareis. Voor de maand oktober heb ik die geschat. De maanden november, december zijn het gemiddelde van het derde kwartaal.

Duidelijk is een piek te zien in april, mei en een constant hoog niveau in de maanden daarna. Hoog in ieder geval voor wat we de afgelopen jaren gewend zijn.

Om instroom beter de te kunnen analyseren heb ik 2014 gesplitst in figuur 3.

 
Ik heb voor dit jaar drie groepen gemaakt: Eritreeërs, Syriërs en overig. Een rode lijn bij overig inclusief Syrië gemaakt, want daar hebben we in de toekomst mee te maken. Ik heb tevens de nareis meegenomen in de cijfers (oktober geschat).

De groep ‘overig’ groeit in het geheel niet. Dat is een belangrijke constatering. De situatie is, in tegenstelling tot wat bijvoorbeeld Buma beweert, toch wel anders dan in de jaren negentig. Nu komt uit maar één land, Syrië, de belangrijkste toestroom. Tijdens de jaren negentig waren dat meer landen. Het land waarvandaan de meeste asielzoekers vandaan kwamen in 1994 was Joegoslavië en hun aandeel was toen 25%. Het aandeel Syriërs nu is 60-70 procent.

Nederland had sinds begin van deze eeuw maar weinig asielzoekers in verhouding tot de rest van Noordwest-Europa. Dat kwam door het strenge beleid waardoor ons land niet aantrekkelijk is voor mensen die geen sterk vluchtverhaal hebben. Daardoor is ons toekenningspercentage, paradoxaal genoeg, hoog. Ik heb daarvan een analyse gemaakt die dat bewijst.

Politici en media hebben dat hoge toegangspercentage aangegrepen om ons land aan te prijzen als het land waar je zo asiel kan krijgen. Zie bijvoorbeeld deze onzin van CDA’er Gualthérie van Weezel. Ook de PVV bij monde van Fritsma roept constant dat het in Nederland een makkie is. Dat ondanks die enorme reclame voor Nederland als bestemmingsland voor asielzoekers er geen toename is van buiten Syria, is dan ook een klein wonder.

Vervolgens moet Teeven in de Tweede Kamer gaan uitleggen dat Nederland helemaal niet soft is en dat je de cijfers helemaal niet zo moet uitleggen, want landen binnen de EU zijn moeilijk te vergelijken. Dat is ook een van mijn conclusies, maar waarom komt de IND dan zelf met die onzincijfers? Dus aan de ene kant heb je de IND die onzincijfers produceert en aan de andere kant Teeven die dat weer ontkracht. Het zijn spelletjes.

Mijn grootste bezwaar tegen wat Buma zegt, is dat je het aantal asielzoekers gedurende een paar maanden gaat vergelijken met een instroom van een heel decennium. Dat is echt te kort.

Het is duidelijk dat de toevloed uit Eritrea een eenmalig iets was en niet heeft geleid tot een structurele toestroom. Dat blijkt helemaal als je de cijfers van Eurostat analyseert. Syrië is een ander verhaal. Het is daar natuurlijk een puinhoop. De opvang, bijvoorbeeld in Turkije, is voor een beperkte groep goed, maar voor het grootste deel bijzonder slecht. Nederland kan dan wel roepen dat het veel beter is dat asielzoekers in de regio worden opgevangen, maar dan zal ze en de rest van Europa toch echt meer moeten doen aan de mogelijkheden tot opvang aldaar.

Wat het betekent voor de aantallen volgend jaar? Geen idee.

Teeven bij de NOS

De NOS schrijft een uur na de uitzending (28 min) met Teeven: ‘Het aantal asielzoekers in Nederland stijgt volgend jaar opnieuw fors.’

Teeven spreekt zich daar echter niet over uit. Het wordt hem ook niet gevraagd. Een kwartier uitzending, maar de vraag hoeveel asielzoekers dit jaar naar Nederland zullen komen en hoeveel volgend jaar, werd niet gesteld. Wel zei Teeven dat er 29.000 in de opvang zitten. Dat is merkwaardig want volgens COA was het aantal vorige week 24.500 en dat dat zou gaan stijgen met 4.500 tot eind volgende maand is wel uiterst onwaarschijnlijk. Temeer omdat de week daarvoor het aantal in de opvang voor het eerst sinds april is gedaald.

Volgens Teeven zou het aantal in de opvang volgend jaar – wetenschappelijk berekend volgens Teeven – 33.000 worden. Dat is dus een stijging met 4.000, maar het zegt dus helemaal niets over hoeveel asielzoekers naar ons land zouden komen. Andere berekeningen, volgens Teeven, gaan uit van 40.000. Nogmaals dat is dus opvang. In mei kwam Teeven met 65.000 nieuwe asielzoekers aanzetten voor dit jaar. De NOS vroeg niet of die 33.000 opvang door dezelfde mensen is berekend of komen die nu op 40.000? Het kan dus zo zijn dat als er nul mensen uitstromen uit de AZC’s dat dan het aantal nieuwe asielzoekers volgend jaar 4.000 is.

Hoe de NOS er nu bij komt dat volgend jaar het aantal asielzoekers gaat stijgen is mij dan ook een raadsel. Nu is de berichtgeving van de NOS over de aantallen asielzoekers zo ongeveer de allerslechtste van Nederland en dan ben je heel slecht. Ze kunnen zich beter uitsluitend met voetballen bezighouden.

In oktober halveerde bijna het aantal eerste aanvragen van Syriërs naar 860. Dat zie je ook gedeeltelijk terug in figuur 3. Gedeeltelijk omdat ik dus nareis meetel. In mei was een paar weken genoeg om tot een voorspelling van 65.000 te komen en nu wordt een halvering nog geeneens besproken.

Joop.nl komt aanzetten met ‘Het aantal vluchtelingen dat naar Nederland komt, gaat behoorlijk toenemen het komende jaar.’ Maar één reaguurder heeft het door dat opvang niet hetzelfde is als instroom.

Teeven klaagt in de uitzending er ook over dat Nederland op de zesde plaats staat qua aantal opvang asielzoekers uit Syrië in de EU. Klopt, maar Nederland is ook het op vijf na rijkste land.

Saldo opvangcijfers COA

Ik heb met behulp van tweets van COA berekend hoe groot de wekelijkse verandering is in het aantal mensen dat door de COA wordt opgevangen.

 
Saldo opvang CO was gemiddeld, sinds week 16 in april, 284 mensen. Wat opvalt, is dat twee weken geleden het aantal mensen in de opvang voor het eerst is afgenomen met 150. Dat heeft COA vorige week woensdag getweet. Zou een mooie vraag zijn geweest voor de NOS nietwaar?

Het AD kwam twee maanden geleden met dit verhaal: ‘De laatste tijd komen wekelijks 800 vluchtelingen, vooral uit Syrië, de asielzoekerscentra in. Er gaan er zo’n 300 uit.’

In vier maanden tijd waren er slechts twee weken die een toename van meer dan 500 lieten zien. Voorts schrijft het AD dat er eind dit jaar 30.000 in de opvang zullen zitten. Volgend jaar zijn het er 48.000! Volgens Teeven zijn het er 29.000 en 33.000 (40.000?). Aanzienlijk minder dus. Voor een beetje journalist groot nieuws toch?

Die 48.000 is typisch een IND’tje: trends zien over een veel te korte periode. Ze zijn helaas wel gehandicapt want ze zien alleen lijnen omhoog gaan.

Conclusie

Het is niet te geloven hoe makkelijk het de staatssecretaris wordt gemaakt. Dat zal deze week wel niet anders zijn bij de behandeling van de begroting. Ondertussen stijgt de aversie in Nederland tegen vluchtelingen. De kwalitatief slechte berichtgeving is daar natuurlijk in belangrijke mate debet aan. Het slinkend aantal mensen – de christenen van het CDA ben je ook al kwijt – dat asielzoekers een goed hart toedraagt, zou eens na moeten denken over hun strategie.

En de Nederlandse journalistiek? Ach, laat maar.

Bronnen

Asielverzoeken; vanaf 1980 naar nationaliteit
Asielverzoeken; nationaliteit, geslacht en leeftijd
Asielverzoeken; nationaliteit, geslacht en leeftijd
Asielverzoeken; nationaliteit, geslacht en leeftijd
Asielverzoeken; nationaliteit, geslacht en leeftijd
Bevolkingsontwikkeling; herkomstgroepering en generatie
De Nederlandse migratiekaart tabel b6.1
Asylum Trends p. 8

Via flipvandyke.nl