“Geen enkele maatschappij kan natuurlijk voortbestaan zonder de werking van gezaghebbende instellingen ter handhaving van de orde en sociale coördinatie waarbinnen individuen hun doelen kunnen nastreven. Maar bij gebrek aan een positief gezagsverhaal proberen we het gezagsvraagstuk te omzeilen door het te compenseren met behulp van regelgeving, nieuwe procedures en microbeheer van het persoonlijke leven. Dit leidt tot pogingen om het dagelijks leven te formaliseren door middel van een kunstmatige productie van regels en conventies.”
In het NRC (sorry, betaalde toegang vooralsnog) beschrijft hoogleraar sociologie Frank Furedi waarom het afbrokkelen van het gezag een probleem is voor de maatschappij. Daar waar het eerst hielp de vrijheid te vergroten en de ontwikkelingen te versnellen, kan nu de omgekeerde situatie ontstaan.
Hij biedt echter geen oplossing, wel veel gerelateerde problemen.
Reacties (48)
Als je het gevoel hebt dat je je werknemers niet meer kunt vertrouwen op het gebied van doelen halen in zelf ingedeelde tijd, dan ga je micro-managen. Zoiets ?
Yup. Start je een kwaliteitsafdeling of zo :-)
Je mag wel vrij zijn, maar alleen op de baas zijn manier, dus.
“Geen enkele maatschappij kan natuurlijk voortbestaan zonder de werking van gezaghebbende instellingen ter handhaving van de orde en sociale coördinatie waarbinnen individuen hun doelen kunnen nastreven.”
Dat woordje natuurlijk maakt bijna dat het een drogreden is. Op de manier van: iedereen weet dat en dat hoeven we niet ter discussie te stellen. Het is echter maar de vraag of een maatschappij ondenkbaar zou zijn waarbinnen mensen door instituties in het gareel gehouden worden. Mijn, misschien ietwat naïeve, stelling is dat dat prima kan. De instituties zorgen er juist voor dat mensen niet meer buiten de vastomlijnde kaders kunnen en mogen denken. Dit doodt creativiteit en het vermogen van mensen dingen voor zichzelf te doen. Als we instituties weghalen die mensen dwingen min of meer binnen vastgestelde kaders te leven, zal dit mijns inziens leiden tot een hoop diversiteit, creativiteit etc. Natuurlijk komen we dan niet in Utopia terecht, maar het is mijns inziens een verbetering. Ons huidige wereldsysteem, waarbij heel simpel gezegd een kleine groep mensen een zeer hoge levensstandaard aan kan houden ten koste van een grote hoop van mensen die in bittere armoede leven, is ook zeker niet perfect.
@su: Maar daar zit toch ook het dilemma. Even los van het bedrijvenperspectief. Als niemand “de baas” speelt, wie hakt dan de knopen door? Oftewel, hoe voorkom je chaos of regeltjescultuur als je niemand wat macht toevertrouwd?
@5: Maar dat doen we toch dagelijks op alle lagen in een bedrijf? Ik zie het probleem niet.
@steeph: Jammer. Mooi geval van een best aardig artikel, maar met een enkele uit z’n verband gerukte quote en reaguurders die hun stokpaardjes van stal halen (#4) gaat het al snel helemaal nergens over.
@su
Zolang hij jouw salaris betaalt lijkt me dat geen slechte deal.
Furedi heeft hier een website: http://www.frankfuredi.com, waar toch wat zinnige teksten tussen staan (en dat voor een ‘recovering’ communist).
Hierbij een oplossing:
We moeten streven naar een echt liberale, libertarische cq anarchokapitalistische samenleving. Zonder opgelegd gezag. Dan ben je meteen af van de tijd die je kwijt bent met lobby’s richting gezagsdragers etc, fraude bij de overheid, corruptie. Het lost zoveel problemen op. Mensen zijn vrij om zich bij welke stroming en sociaal stelsel etc aan te sluiten en je bent vrij om over te stappen. Concurrentie tussen politieke modellen dus. Want het is een raamwerk voor meerdere deelovertuigingen, feitelijk is de overheid een groot kartel zelf een monopolie met opgelegde ideeën door een zeer kleine groep. Dat werkt niet. Als je zo overtuigd bent van de werking van je systeem kan je niet tegen concurrentie tussen gezagsdragers zijn. Solved!.
ik zie geen gezagscrisis bij de groepen die Furedi noemt, alleen bij de politiek. We hebben een politieke crisis omdat een aantal partijen op een ideologisch dood spoor zitten en niet luisteren naar de bevolking. Al decennia niet. De opkomst van Wilders wordt vervolgens door de politiek en hun vriendjes in de wetenschap als ondermijning van de democratie gezien. Met andere woorden: als de standaard smaken in de politieke winkel je niet bevallen, en je kiest voor een nieuwe smaak, dan ben je fout want de democratie aan het ondermijnen. Waarmee de mensen die dit roepen alleen maar bevestigen waarom we een gezagscrisis hebben en een deel van de bevolking de politiek niet vertrouwt.
Daarom dat termen als links of rechts ook niet echt kloppen, want na liberaal, komt libertarisch en daarna anarchokapitalisme en de laatste 2 zeker zijn anti autoritair, dus links rechts is eerder een cirkel waarbij links en rechts elkaar boven raken en voor pro vrijheid zijn.
Ik zat even achter mijn ideeën te googlen, maar ik zie dat mijn idee van een circel door iemand anders in ingekleurd als een ruit. Briljant.
http://nl.wikipedia.org/wiki/Politiek_spectrum#De_vrijheden_van_Nolan
‘ik zie geen gezagscrisis’ / ‘We moeten streven naar een echt liberale, libertarische cq anarchokapitalistische samenleving. Zonder opgelegd gezag. ‘
‘We moeten streven naar de mogelijkheid om te kunnen autorijden zonder verkeersregels, want dan zijn we pas echt vrij.’
@13 Yeah ;)
Serieus nu, de wegen zijn dan geen eigendom van de staat maar van een stichting, vereniging, coöperatie, particulier of groep, of een commerciële aanbieder zoals een anwb (zoals het ooit was volgens mij). Die natuurlijk een paar voorwaarden heeft voor gebruik daarvan. Het gaat erom dat je meerdere aanbieders hebt en dat er geen staatsmonopolie is. Dus het is geen chaos oid, sinds de kpn niet meer van de staat is kan je immers nog steeds bellen en nog flink voordeliger ook met meer keuze.
Zie het als een virtuele staat, nu moet je verhuizen naar betere oorden als je het gezag van een staat slecht is, dan kan je gewoon kiezen welke vorm het beste bij je past, per onderdeel, of eventueel zelfs met grote pakketten zoals verzekering of politieke partijen zouden kunnen aanbieden.
De essentiële vraag is al gesteld in #5: hoe voorkom je chaos of regeltjescultuur als je niemand wat macht toevertrouwd?
Overigens impliceert de woordkeuze dat er iemand is die een ander macht toevertrouwt. Of: macht is weggeven aan een ander, die het dan weer mag “toevertrouwen” aan een ander.
De hele ellende is natuurlijk de opvatting geen macht te hebben. Terwijl zelfs in de meest ondergeschikte rol er altijd iets van macht is.
@16 Autoriteit hoor je niet te krijgen dat verdien je automatisch door continue kwaliteit te leveren. Juist macht zorgt voor een (overbodige) regeltjescultuur. Terugkomend, denk bv aan aanbieders op andere markten. Je koopt het liefst bij een bakker die een goede naam heeft.
ps @12 de exacte plek waar partijen worden geplaatst is natuurlijk deels afhankelijk van de maker van dit plaatje op wikipedia. Het eerste plaatje met alleen stromingen is ihmo wel redelijk juist en dat ook de VVD (en D66) meer richting libertarisme gaat dan de socialisten lijkt me ook wel te kloppen. Ik denk dat bij oudere partijen de plaatsing het makkelijkst is te bepalen, andere nieuwe partijen geven soms een veranderlijk beeld af omdat ze nog een weg zoeken. Pas na enige tijd kan je met meer zekerheid zeggen waar ze staan.
@14 Hoe kom je er bij dat wegen geen eigendom zijn van de staat? (ref)
@19 Dat is nu zo ja, maar vroeger toch echt niet. Zo hadden mijn ouders vroeger een weg in bezit die ze later voor 1 gulden hebben overgedragen aan de gemeente. En de eerste wegen waren toch echt verharde karrensporen en bestrating in steden toen er amper een staat was. Ook de ANWB begon zonder staatsinvloed met bewegwijzering, als er ergens behoefte aan is, is er geen staat nodig om het tot uitvoering te laten komen. Heb wat meer vertrouwen in zelfredzaamheid van de mens als geheel.
Denk niet dat dit de A4 was ofzo … landweggetje ligt in deze meer voor de hand – zeg maar een uit de kluiten gewassen oprijlaan ;)
@21 Veel wegen zijn aangelegd door agrariërs, om met steeds zwaardere machines verder gelegen land gemakkelijk te bereiken. Deze wegen zijn zonder staatsbemoeienis ontstaan en aan elkaar geknoopt. Ook in steden zal het niet veel anders zijn gegaan, de grachten zijn volgens mij ook een idee vanuit de commerciële behoefte om met schepen lading te kunnen vervoeren naar de pakhuizen in A’dam. In Frankrijk heb je ook private snelwegen..
Archief 1997 “Rekening rijden is de eerste stap op weg naar de privatisering van een deel van het Nederlandse snelwegennet.
Die privatisering kan, net als het rekening rijden, op verschillende manieren worden vormgegeven. Paul Nouwen, de directeur van de ANWB ” http://www.volkskrant.nl/archief_gratis/article728082.ece/De_privatisering_van_de_snelweg
*Zou Camiel dat eerste onderdeel nog weten, of lenen ze alleen het ene deel en laten het staatsmonopolie zeker bestaan om zo de schatkist te spekken..*
Kijk bv ook naar de infrastructuur van vele internationale luchthavens en airliners, dat groeit zowel in de lucht als op de grond vrijwel zonder staatsplanning. Regels komen vanzelf door niet staatsorganisaties en als het eenmaal werkt daarna pas gaat de overheid zich er pas mee bemoeien omdat het “belangrijk” wordt.
Rijkssnelwegen heten vanaf het begin al zo, ventweggetjes zijn wel wat anders …
We dwalen af, wat is je punt? 14 en verder
@25 Die snelwegen waren er ook gekomen, en misschien wel beter zonder overheidsgezag.
Snelwegen ala Route à péage heten ook vanaf het begin zo.
Het internet, ook een vorm van infrastructuur, is in alle landen snel gegroeid zonder overheid. Pas later is de overheid er met controle en belastingen en heffingen bij gekomen. Later zullen mensen denken dat het bedacht is door Al Gore, omdat hij dat ooit gezegd heeft. De eerste aanbieders zoals XS4All was toch een een privaat bedrijf en toen waren ze ook geen eigendom van KPN. Omdat het internet nog jong is kan je je wellicht nog wel herinneren dat het (ondanks dat delen uitvloeisels zijn van militaire en wetenschappelijke onderzoeken, maar er waren ook andere vormen naast die vormen die anders gegroeid waren.) publieke internet totaal zonder overheid tot stand is gekomen.
Volgens mij was die geschiedenis als volgt: ontstaan door militair onderzoek en wens (overheid), daarna voor research binnen academica (overheid). Ik heb internet sinds 1993 – destijds via een stichting verbonden aan een ziekenhuis. Kan geen touw vastknopen je redenatie.
Gore? ga fietsen … beter voor het milieu
@seven: Best knap hoezeer je kan afdwalen op een punt te kunnen maken.
Zoals DJ zegt, internet was er niet gekomen zonder overheid. En xs4all (toen nog hack tic, ik was een van de eerste “prive” abonnee’s) zou het experiment niet aangegaan zijn als niet eerst heel veel (overheids)universiteiten en andere overheidsinstellingen online waren gegaan. Om nog maar niet te spreken over de rol van Surfnet e.d.
Verder is dat niet het punt van bovenstaande discussie. Het gaat hier over gezag. Ook internet kent gezag, neem bijvoorbeeld icann.
De vraag is of het afnemende respect voor gezag (of de afnemende wil gezaghebbend op te treden) verdere ontwikkeling in de weg staat.
Beetje in lijn met jouw statement. Het is alsof je nu roept “Ach, die berners lee, dat is ook maar een wetenschapper met een mening. Dat hele hypertekst idee is toch alleen maar een natte droom van een overgesubsidieerde ijdele wetenschapper”.
@29 Wetenschappers bestaan ook buiten de overheid. En universiteiten kunnen heel goed privaat zijn. Dus dat voorbeeld is niet echt raak. En iets als html is een logisch gevolg van ontwikkeling van de technologie zelf. Het internet zijn feitelijk een verzameling routers en servers.
ps je kijkt specifiek naar de nl situatie, maar internet is overal wereldwijd en draait eigenlijk op private dataverbindingen.
Het punt heb ik @9 al duidelijk weergegeven. De rest is ondersteunend voor dat punt oa nav vragen.
Seven, koop gvd een NRC en lees dat stuk eerst eens voor je hier de libertarische langspeelplaat opzet.
@30, het punt blijft dat de meesten universiteiten niet privaat zijn in de zin dat Unilever (bv) dat is.
Maar je voorstel in 9 komt neer op 3 versies van de A4, dat is gewoon te duur en niet pragmatisch – maar theoretisch mogelijk. Game theory fail …
@33 Je stelt feitelijk dat er natuurlijke monopolies zijn. Het artikel van de Volkskrant @23 geeft aan dat het beleid van NL is om dat monopolie te breken (iig in woord)
@29 Ter verduidelijking gezag zelf staat ontwikkeling in de weg. Autoritaire omgevingen zijn zeer slecht voor de vooruitgang, onderzoek, creativiteit.
Nee dat zeg ik niet, maar vind ik wel. Geweldsmonopolie is zo’n voorbeeld waar ook kroes met haar vingers af blijft. Was jou de publicatie datum ook opgevallen? Gepubliceerd op 19 juli ’97, idee slaat vlgs mij niet bijster aan.
35, chaos is dat ook …
@36 Kilometerheffing is toch echt het gevolg daarvan. Slechts een kwestie van tijd dat de overheid daarna de grote infra gaat verkopen. Wellicht vergeten ze concurrentie mogelijk te maken zodat de opbrengt hoger is voor de overheid. De luxe wensen van de babyboomgeneratie moet immers betaald kunnen blijven worden en veel meer lenen dan we nu doen kan bijna niet meer. Dat sluit aan bij eerdere tendensen zoals stroomnetten, kabelnetten die geprivatiseerd zijn en zelfs verkocht worden aan buitenlandse bedrijven. De overheid verkoopt het tafelzilver als het ware. De fout is dat ze het geld daarna gebruiken voor consumptie. En als een te groot deel in buitenlandse landen zit en wij als NL hebben zelf geen bezittingen daar dat dan netto geld uit de NL economie wegvloeit.
Valt er wat te kiezen dan? Wegenbelasting/bpm – kmheffing – lood om oud ijzer … maar misschien ben ik niet slim genoeg om de relatie met 9 te zien …
@38 Lees het VK artikel, dan snap je het. Het hele verhaal KM heffing is bedacht om de wegen te kunnen privatiseren. De kop is ook:
“De privatisering van de snelweg”
Hahaha, ik maar denken dat dit bedacht is om de grootverbruikers meer te laten betalen en dus niet het bezit maar het gebruik te belasten en om een prijspenalty te kunnen invoeren om de spitsdruk te spreiden (stuk is 12 jaar oud en een column, geen kabinetsbesluit en heeft niets te maken met wat je in 9 voorstelt) …
@DJ Heffing heeft nog steeds dingen afkomstig uit de wegenbelasting. Zo betaalt je met een redelijke middenklasse auto 9 cent per kilometer aan basistarief en een iets kleinere auto 6 cent. Daarbij betaalde hiervoor iedereen al naar rato van gebruik. Benzineaccijns. (En eigenlijk betaalde mensen ook al extra bij het gebruik tijdens de spits op filegevoelige plekken, want bij file verbruikt je auto meer brandstof. Volgens mij heeft het systeem meer te maken met het feit dat NL de accijns niet veel meer kan verhogen tov Duitsland en daarom een nieuwe manier heeft gevonden om dat toch te doen. Afschaffing BPM en WB is wat stroop, maar dit tarief is nu al veel hoger. Reken maar mee. Stel je koopt een 2de hands auto en rijdt met gemak 25k per jaar. 25k x 9 cent. = 2250 per jaar. Heel wat (1500 euro)meer dan de wegenbelasting. En dan heb je nog geen kilometer op de snelweg gereden op tijdens de spits, dan komt er nog tot 50 cent per km bij…
“Duurder parkeren is efficiënter”
Extra benzineverbruik in de spits is een druppel op een gloeiende plaat – a’dam utrecht in de spits, anyone? Verder is privatiseren geloof ik tijdelijk uit de mode … anyhow, wat heeft dit met gezag te maken?
Volgens mij zijn mensen net als honden gewend in een hiërarchie te functioneren. Organisaties zijn platter geworden (voor mijn tijd), veel verwachten dat ook van de overheid. Begrijpelijk, maar niet altijd mogelijk. Het is gewoon de weerzin te accepteren dat iemand anders iets bepaalt. Dat is precies hoe we het democratisch geregeld hebben en ik zou niet weten hoe het beter moet, ja het heeft zijn nukken. Golven of stromingen, daar gaat het om. Het gaat om de vraag of uitingsvrijheid tot absolute waarde te verheffen en onmachtig zijn te voelen wanneer wij ons zelf zouden moeten beperken – voor het ‘grote goed’ of gezichtsverlies (ego schade).
OP: “Daar waar het eerst hielp de vrijheid te vergroten en de ontwikkelingen te versnellen, kan nu de omgekeerde situatie ontstaan.”
Roos Vonk zei deze week ook zoiets; noemde het “We zijn ‘emotioneel incontinent'”. Die golf, daar gaat het over denk ik. (heb nrc ook niet meer, te veel papier in de bus)
“Iedereen slingert alles er maar uit en denkt dat dat goed is. Ik vind dat primitief en kinderlijk.”
“Iedere leidinggevende zal zeggen dat hij niets van slijmerds moet hebben. Maar in werkelijkheid laat iedereen zich graag beslijmen.” (bron)
Als je de overheid slanker maakt wordt een organisatie al vanzelf wat platter. Want je kan dan tussenlagen in managment die puur door de omvang komen weghalen. Een organisatie met 10 mensen heeft maar een chef nodig. Een organisatie met 100 personen heeft weer een chef nodig om alles chefs aan te sturen. Daarbij is de noodzaak voor hiërarchie ook veel minder. Mensen zijn door opleiding zelfstandiger en verantwoordelijker. In kennisinstituten is een platte organisatie eigenlijk de norm.
gezag …
@44 platte organisaties zonder duidelijke gezagsdragers.
De aanname in de quote is gewoon fout. Het is een gezochte rechtvaardiging door de schrijver voor een grote overheid en (ongekozen) instituten.
je wilt het niet lezen en snappen he …
ctrl-f overheid: post 9
@DJ Wat wil je zeggen DJ? @9 is mijn eigen post. Posts van anderen heb ik allemaal gelezen, ook die van jouw. Zelfs degene die linkte naar het rtl verhaal. (Hoe oud ben je eigenlijk?)
Hier nog wat meer tekst:
http://www.denaaktemens.nl/2009/11/14/geen-vrijheid-zonder-gezag/