Bij zoiets als een wereldwijde virusuitbraak is het moeilijk om het juiste moment te kiezen om hardop te zeggen dat er een crisis aanstaande is. Doe je het te vroeg, heb je mogelijk veel paniek veroorzaakt en misschien zelfs de economie voor niets op zijn gat gekregen. Doe je het te laat, heb je onvoldoende tijd om de samenleving voor te bereiden om goed met de crisis om te gaan, mogelijk met veel onnodige doden en ook weer onnodige economische schade tot gevolg.
Maar nu blijkt dat COVID-19 toch over de Chinese muur heen gesprongen is en in heel veel landen voet aan de grond krijgt, waaronder gisteren 4 nieuwe Europese landen, is het moment toch daar om met de voorbereidingen te starten. En ik vind het een beetje jammer dat het aan de kant van de regering en Brussel nog zo stil blijft. Alleen het obligate “er is een verhoogd risico en we houden het in de gaten en we praten gezellig extra veel met elkaar”.
Nu zou ik kunnen roepen: Het is bijna te laat!!! Sla NU voor een jaar voedsel en medicijnen in, bouw een bunker en sluit je familie op want straks is half Nederland een zombie en de rest dood!!!! Paniek!!!
Maar dat is niet mijn punt.
Mijn punt is dat we in een land wonen waar alles strak georganiseerd is en alle processen en logistieke ketens geoptimaliseerd zijn. We kunnen wel tegen een stootje. Een normale griepepidemie vangen we ieder jaar gewoon op. Maar dat komt ook omdat het voorspelbaar is.
Wat er nu kan gaan gebeuren hebben we waarschijnlijk niet eerder meegemaakt in deze moderne tijd, op deze schaal.
Laat me uitleggen hoe dat er uit kan zien. Hierbij gaan we even uit van de nog steeds beperkte informatie over het virus. (Neem even een r0 van 4, een CFR van 3%, een incubatietijd tot maximaal 3 weken, voor de milde gevallen 2 weken ziekbed en daarna nog 2 weken vrijwillige quarantaine en voor 30% van de getroffen gevallen drie tot vier weken ziekbed met intensieve verpleging. En als u niet snapt waar dit over ging, vergeet het gewoon weer. Samenvatting: veel mensen stevig ziek in korte tijd met aanzienlijk aantal doden).
Dat zal her en der de nodige gevolgen hebben, zoals we ook al hebben kunnen zien in China. Sowieso zal de hele zorgketen zwaar op de proef gesteld worden gedurende lange tijd (denk aan een periode van 3 tot 6 maanden). Daar zijn wel de nodige draaiboeken voor. Maar het is niet onwaarschijnlijk dat de capaciteit ontoereikend is en dat mensen thuis verzorgd moeten worden. Dan zijn dus niet alleen de mensen zelf “uit de roulatie” maar ook de familie (als dat niet gelijk al het geval zou zijn vanwege vrijwillige quarantaine).
Door de snelle verspreiding zal het virus in clusters opkomen. Een heel bedrijf kan in korte tijd besmet raken. Wanneer dan een groot deel van de mensen thuis blijft, stopt op een zeker moment het bedrijf, of organisatie, met functioneren. Of het gaat “tijdig” dicht om verdere verspreiding te voorkomen. Maar stel dat je ingehuurd bent door zo’n organisatie. Als het dicht gaat, kan je geen uren maken. Geen uren is geen factuur. Geen factuur is geen geld. Voor ZZP-ers lastig. Maar ook voor de cashflow van grote detacheringsorganisaties en adviesbureau’s gaat dit snel problemen opleveren. Hoe gaan ze dit opvangen? Hoe lang houden ze dit vol?
Maar ook op andere manieren kunnen dingen verstoord raken. Stel dat er in de just-in-time keten van groothandel en supermarkten ineens een stevig deel van de transporteurs uitvalt. Moderne winkels zijn in twee dagen helemaal leeg zonder leveringen.
Of wat te denken van de farmaceutische keten. Ook allemaal met minimale voorraad om maximale winst te behalen. Maar als het transport uit de VS stilvalt omdat de luchthaven geen capaciteit meer heeft om de vrachtstroom netjes langs de douane te krijgen, is het ook daar snel op.
Of nog een laatste voorbeeld, de meldkamers van de hulpdiensten raken onderbemand door plotselinge snelle toename van aantal uitvallers met COVID-19. Kunnen hulpverzoeken nog wel op tijd afgehandeld worden en komen ambulances dan nog wel op tijd.
Etcetera etcetera. Nu schets ik wel een worst case scenario. Mogelijk dat het geleidelijker gaat en nog wel op te vangen is.
Maar… als dit worst case scenario wel uitkomt en er zijn geen voorbereidingen getroffen, dan is het negatieve effect veel groter dan noodzakelijk.
Met een beetje sturing kunnen die voorbereidingen nu al starten. Bedrijven en organisaties kunnen hun kritische processen in kaart brengen en kijken welke mensen daarin essentieel zijn. Om dan vervolgens slimme dingen te verzinnen hoe eventuele verstoringen op te vangen (zoals andere mensen korte bijscholing te geven zodat ze bepaalde taken over kunnen nemen die kritisch zijn).
Maar we kunnen nu ook bijvoorbeeld beginnen om mensen die absoluut noodzakelijk bepaalde medicijnen nodig hebben voor langere tijd te voorzien van voldoende voorraad. Daar moet tijdelijk een uitzondering op de regels gemaakt kunnen worden.
Maar ook mensen aanzetten om, niet in paniek maar weloverwogen, een kleine extra voorraad houdbaar eten in huis te halen (plus wat bier en toiletpapier). Zodat ze zowel in geval van ziekte en vrijwillige quarantaine ze even voorzien zijn, als mede bij een korte verstoring in de aanlevering van de supermarkten niet gelijk het nabij gelegen dorp hoeven te plunderen.
En verder zou het fijn zijn als er tijdig duidelijk aangegeven wordt dat bepaalde evenementen of gewoon het reguliere sporten afgelast worden om al te snelle verspreiding tegen te gaan.
En dat mensen actief uitgelegd wordt wat ze kunnen doen om de kans op snelle verspreiding zelf wat te verminderen (zoals geen handen meer geven, handen regelmatig wassen, gezicht niet aanraken, niezen in je elleboog, knokkels ipv vingertoppen gebruiken bij indrukken knoppen, huisarts bellen bij verschijnselen ipv ziek in de wachtkamer te gaan zitten en iedereen aan te steken, etc…).
Kortom, laten we nu vast starten met de noodzakelijke voorbereidingen en actief informeren zodat we straks niet als zombie’s de boel in de soep hoeven te laten lopen. Bleek het niet nodig, dan geven we een groot feest van de extra voorraden (vooral dat bier) en halen we opgelucht adem. Was het wel terecht, hebben we onszelf waarschijnlijk een hoop extra ellende bespaard.
En als we die voorbereidingen zien als een gezamenlijk doel tegen een gemeenschappelijke vijand, kan dat zelfs nog wat meer binding in de maatschappij opleveren. In tegenstelling tot een mogelijke iedereen voor zich situatie als de boel onvoorbereid toch in elkaar blijkt te storten en het bier opraakt.
Oh, en het is niet alsof hier niet elders al lang en breed over nagedacht is, meer dan de helft van wat hierboven staat heb ik niet zelf bedacht. Laten we die kennis gebruiken.
Update 28-2-2020: De overheid heeft een speciale site geopend met meer informatie over het coronavirus en hoe te handelen.
Reacties (17)
Een paar jaar geleden had de BBC of ITV een miniserie: Gridlock. Dat begon met een explosie op een gasverdeelstation in een Baltisch staatje en vervolgens de cascade aan onheil omdat er in het overgeoptimaleseerde UK nergens meer een buffer was. Een overeenkomstig scenario, kan ik wel stellen.
Ik mis een soort scenario waarin we alle quarantaine opgeven omdat het toch niet meer tegen te houden is en de winkels weer bevoorraad moeten worden omdat anders iedereen doodgaat van de honger, dus accepteer die 3% doden maar en ziek het uit.
Misschien kunnen we de bejaarden nog een beetje afzonderen, omdat daar de meeste doden vallen, totdat een vaccin beschikbaar is.
@2: zoals vroeger, bedoel je?
@3: Nee mijnheer Verbeek, zelfs op de savanne werden zieke mensen het dorp uitgezet.
Dat is een goed punt @2: Het begint er toch sterk op te lijken dat het virus niet meer tegen te houden valt.
Maar misschien is het wel zaak om niet iedereen tegelijk ziek te laten worden.
“een CFR van 3%, … voor de milde gevallen 2 weken ziekbed en daarna nog 2 weken vrijwillige quarantaine en voor 30% van de getroffen gevallen drie tot vier weken ziekbed met intensieve verpleging.”
Ik denk dat je daarmee de ernst wel erg fors overschat. Een letaliteit van 1% is waarschijnlijker en milde gevallen zullen niet eens merken dat ze het virus hebben en dus geen 2 weken ziekbed nodig hebben (en geen 4 weken quarantaine aanhouden) en 30% gevallen intensieve verpleging lijken me ook overdreven. het lijkt me sowieso niet verstandig om voor de werkende bevolking die 4 weken quarantaine aan te houden, want (uitgaande van 2 weken ziekbed voor de ernstigere gevallen en 0 voor de milde gevallen), verlaag je de productiviteit enorm tegen bijna geen winst (ga er maar van uit dat iedereen besmet gaat raken).
Dan is trouwens een “iedereen tegelijk ziek” (nogmaals, niet iedereen gaat ziek worden van dit virus) misschien zelfs beter, dan leg je de zaak even drie weken plat, in plaats van dat je het probeert te rekken en het resultaat is dat er uitgesmeerd over twee maanden steeds mensen ziek zijn, waardoor je instelling alsnog onvoldoende draait om aan de vraag/taken te voldoen en de overgeblevenen overspannen raken van het dicht rennen van de gaten. Wie niet ziek wordt kan zich in die periode dan met de essentials bezig houden (zorg, voedselvoorziening, basisvoorzieningen draaiende houden). Toegegeven die vorige zin is veel te communistisch voor Nederland (want de zorg, dat is een marktdingetje). Verklaart wel meteen waarom overheden zo stil zijn: Ze zijn niet meer gewend zich met dit soort dingen te bemoeien, anders dan “hoe sturen we de zorg financieel bij”.
@6: Bij dat soort overheden kalken we gewoon een pestkruis op de deur.
Wat te doen daarna?
Beijing’s crackdown on civil society, freedom of expression made it impossible for people to raise the alarm about the situation, Tsinghua University professor Xu Zhangrun says in online article
https://www.scmp.com/news/china/politics/article/3049233/chinese-scholar-blames-xi-jinping-communist-party-not
@8: Ja, staat hier ook:
“[ De leiders nà Mao ] deelden niettemin het inzicht dat één man niet álle wijsheid in pacht kan hebben en daarom wat verstandige mensen moet tolereren die problemen durven benoemen.
In zeven jaar Xi Jinping hebben verstandige mensen geleerd dat het met iemand die problemen benoemt slechter kan aflopen dan met iemand die Xi als Winnie de Poeh tekent.”
“Xi heeft op zo veel terreinen alle leiding naar zich toegetrokken dat hij domweg te druk was om zich ook nog met dat virus bezig te houden.”
https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/het-is-xi-jinpings-eigen-schuld-dat-het-coronavirus-zijn-regime-bedreigt~bf30bce5/
@9: Het is niet alleen daar maar ook hier; wij hebben met de fall-out van dat soort regiems te maken. In b.v. Iran gaat het nu ook helemaal fout.
De afweging die het WHO maakt is niet alleen volksgezondheid maar ook economische belangen. Dat is tot nu toe redelijk goed verlopen (waarbij de mate van redelijk wordt bepaald door hoeveel doden je bereid bent te accepteren) maar het kan een keer helemaal fout gaan, ook nu.
In het VK houden ze al rekening met de niet waarschijnlijke mogelijkheid van een ‘reasonable worst case’ scenario waarbij 80% van de bevolking besmet raakt met 500.000 doden:
https://www.independent.co.uk/news/health/coronavirus-news-latest-deaths-uk-infection-flu-a9360271.html
Vanuit puur het volksgezondheid perspectief had na het eerste signaal van het coronavirus de grens met China hermetisch gesloten moeten worden. Dat houdt een virus uiteindelijk niet tegen maar de rest van de wereld had daar wel heel veel meer tijd mee gewonnen.
Welke prijs zijn wij bereid te betalen voor economische belangen? Hoeveel doden? Of moet het eerst echt fout gaan?
Het gevaar bij zo’n uitbraak is dat alle aandacht uitgaat naar dat virus, en dat de rest van de maatschappij vergeten wordt.
En hier komt ‘de economie’ om de hoek kijken. Want mensen hebben ‘de economie’ nodig om in leven te blijven, voor eten, voor elektriciteit, voor medicijnen, voor je salaris. Het is dus juist heel belangrijk dat je bij de maatregelen die je neemt om de virusuitbraak in te dammen je afvraagt wat de negatieve effecten zijn van die maatregel, en of die wel opwegen tegen de positieve effecten op de virusuitbraak. Voor je het weet kosten de maatregelen die het probleem moeten oplossen meer levens dan het probleem zelf. Instanties als WHO en RIVM maken die afweging, en dat vind ik erg geruststellend.
@10 voor we nu massaal naar ‘dat soort regimes’ gaan wijzen zou ik eerst even wachten hoe het hier gaat verlopen.
ons land hangt van afhankelijkheden aan elkaar, zorg draait nu al tegen de max aan. 3.5 M Nederlanders behoren tot risico groep. Als 10 % ziek wordt, en daarvan moet 20% opgenomen worden zijn dat 70.000 patiënten…
nog los van het aantal zorgverleners dat zelf ziek wordt en uitvalt.
heel onze samenleving is een grote geschakelde ketting waar bij een epidemie nu een aantal schakels zullen uitvallen. Besef dat we in een reguliere griepgolf zitten. de ketting staat al strak.
@10: [ Vanuit puur het volksgezondheid perspectief had na het eerste signaal van het coronavirus de grens met China hermetisch gesloten moeten worden. ]
Precies daarom vond ik het zo raar en disriminerend dat Europa vliegtuigladingen Europeanen uit China weghaalde, ook als ze daar gewoon woonden.
De kansen waren immers zooo klein….
https://sargasso.nl/goudlokje-en-de-pandemie/
Aardige analyse van de verspreiding van het virus in Zuid-Korea:
https://graphics.reuters.com/CHINA-HEALTH-SOUTHKOREA-CLUSTERS/0100B5G33SB/index.html
En ook wel aardig: aandacht voor de indirecte slachtoffers van het virus in China (slachtoffers dus van de maatregelen om het virus te bestrijden):
https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/coronavirus-maakt-ook-vele-indirecte-slachtoffers-in-china-ze-kunnen-mijn-schoonouders-niet-laten-rotten-in-hun-huis~b7cac744/
Zou het nu geen goed idee zijn dat dokters die de laatste 5 jaar iemand hebben behandeld voor iets dat voor complicaties kan zorgen bij een corona besmetting die mensen terug contacteren en verwittigen. En misschien de toelating vragen om hun gegevens door te geven aan een nationale organisatie?
En die organisatie zou kunnen vragen of ze hun naam en adres zouden mogen doorgeven aan vrijwilligersorganisaties die de mensen zouden helpen, bv met inkopen? Als iedereen die risicos loopt beschermd wordt kan men soepeler optreden voor de rest van de bevolking, denk ik. Later is dat de eerste groep om een vaccin te krijgen. Ik weet niet hoe efficient men zou kunnen zijn met het selecteren van diegenen die risico lopen. Als dat zo is ontlast men ook het gezondheidssysteem.
En ik weet niet of men al kan testen of men antistoffen heeft voor het virus. En dat dat betaalbaar blijft. Maar als men dat kan zou men mensen kunnen hierop testen en ook kijken dat ze niet meer besmettelijk zijn. Die mensen kan men dan selecteren voor bepaalde opdrachten. In de gezondheidssector maar ook op andere plaatsen. Al de beperkingen zoals op reizen hebben ook weinig zin voor hun zolang het virus niet muteerd.
Ik las van twee versies van het virus en weet niet of antistoffen voor 1 versie volstaan.
Ik schrok van het idee om immuniteit te organiseren. Een slecht teken was dat de populistiche Britse premier met iets gelijkaardig kwam. Ging men mensenlevens opofferen om de beurs te redden?
Ondertussen begrijp ik dat men er op terugkomt, in de UK en hier. Het leek meer op public relations. Vraag is wel waar de grens ligt. Trump, het model hoe je het niet moest aanpakken, verdedigde zijn vreselijke aanpak ook met geen paniek zaaien. Intern schijnt hij sterk op een oplossing te hebben aangedrongen. Maar specialisten moesten met boodschappen komen die hij wou horen. En zijn herverkiezing stond centraal.
Eerst en vooral er zijn veel senario’s buiten de drie die de regering noemde. Alleen ze hangen af van externe factoren. Ik noem maar het vinden van medicatie, die hopelijk de meest kwetsbare personen kan helpen, een natuurlijk opgebouwde immuniteit, een snel vaccin, andere manieren om immuniteit op te bouwen, het gebruik van antistoffen van anderen voor de ergst getroffenen (maar dat moet allemaal uitgebreid getest worden en dat duurt een jaar of meer), een vertraging van de epidemie in de warmere maanden, maar ook een terugkeer van het virus in de herfst en erger een mutatie van het virus.
Ik lees van iemand in Japan die tweemaal de ziekte kreeg. Tot verbazing van de specialisten. Maar ze kunnen dat maar grondig onderzoeken als ze een test hebben voor antistoffen. En daar zijn ze bijna. Dus nog niet. Ik las van twee versies van het virus in China maar nu van een andere versie in Italië. Ik denk dat er nog veel te weinig bekend is over immuniteit voor het virus. Het is logisch hierover na te denken maar heel voorbarig om hier al rond te plannen. Men zou al moeten weten hoe het nu zit met de immuniteit van de bevolking.
Op dit moment moet een regering werken aan twee verdedigingslinies. De verspreiding van het virus voor iedereen beperken. Ten tweede de kwetsbare mensen extra beschermen. Zie bv. mijn reactie hierboven. Ik lees ook dat veel kwetsbare mensen kwetsbaar zijn geworden door hart en longproblemen door luchtverontreiniging. Misschien daar ook naar kijken.
Dan kan er een derde linie ontstaan door verbetering van de behandeling in de gezondheidszorg. Bv met medicatie.
Als de tweede linie erg verbeterd is en er veel meer bekend is over de immuniteit voor het virus kan men daar eventueel ingrijpen.
Kennelijk is ondertussen de test op antistoffen klaar. En lees ik in artikels van vandaag dat bloeddonoren getest worden. Uitstekend. Maar misschien moet men dan, eens men zeker is van de efficientie van die antistoffen, aan grote groepen mensen de mogelijkheid geven te weten of ze antistoffen hebben. Als ze die hebben kunnen ze ingezet worden op plaatsen waar ze de kwetsbare mensen helpen beschermen.