Geen bal op tv | Verveling

COLUMN - Tijdens mijn vakantie in het verre Spanje, las ik het bijzonder leesbare, ja bij vlagen briljante boekje Encyclopedie van op het nippertje geredde kennis van Hans Vervoort (verkrijgbaar in diverse winkels maar ook gratis te downloaden als PDF op zijn site). Op pagina 30 beweert hij dat de televisie ervoor heeft gezorgd dat er geen verveling meer bestaat. “Alleen gegijzelden lukt het nog, geblinddoekt vastgebonden aan een beddenstijl.” Verveling omschrijft hij als ‘het gevoel dat je kreeg als je iets wilde doen, bij voorkeur iets leuk, maar er domweg niets te vinden was om te doen’.

Het lijkt mij wat ver gaan om te beweren dat televisie ervoor gezorgd heeft dat dat gevoel niet meer bestaat behalve bij geblinddoekte gegijzelden. Sterker nog, televisie kan dat gevoel zelfs versterken. En dan vooral als je 54 kanalen ter beschikking hebt waar niks op te vinden is om dat knagende gevoel te bestrijden. Dat je eindeloos blijft zappen om iets te vinden wat de honger naar wat dan ook kan stillen terwijl je diep van binnen weet dat het tevergeefs is. En toch lukt het je niet om de afstandsbediening weg te leggen en iets te doen waarvan je weet dat het wel een bevredigend gevoel oplevert. 

Ik moest denken aan de nachten die ik, in de tweede helft van de jaren ’90, heb doorgebracht met heen en weer zappen tussen MTV, TMF en The Box, hopend op die ene Ultieme Clip die Al Die Andere Clips Overbodig Maakte. En soms, als bijvoorbeeld Unifinished Sympathy van Massive Attack of Sabotage van The Beastie Boys langskwam, was je dichtbij, maar als dat dan afgelopen was, dan begon je weer met een schone lei en binnen een halve minuut had je datzelfde onbevredigende gevoel van zinloosheid weer te pakken. En voor je het weet lig je pas om half vijf in je bedje, de slaap niet vattend omdat dat deuntje van Rick Astley maar niet uit je hersenpan wilde verdwijnen.

Vandaag de dag, met Netflix en Uitzending Gemist en het ganse internet waar alles te vinden is wat je maar kan bedenken en je zelf kunt kiezen wat je wilt zien, zou dat gevoel van oeverloosheid definitief weg moeten zijn. Maar nu is er het oeverloos surfen langs potentieel interessante sites waar je stukken half leest en video’s voor driekwart afkijkt, omdat je tussendoor kijkt of er op de Twitter nog wat te beleven is, waar iemand een linkje onder de aandacht brengt dat jouw aandacht inderdaad lijkt te verdienen zodat je aandacht weer ergens anders op gericht is en jij je brein vult met halve waarheden totdat het tijd wordt om de boel te sluiten.

En je hebt tegenwoordig games die gemaakt zijn om jou zo lang mogelijk bezig te houden en jou blijvend te laten hunkeren naar de volgende level die moeilijk genoeg zijn om het interessant te houden en eenvoudig genoeg om ervoor te zorgen dat je slaagt voordat je afhaakt. En zo kwam het dat ik tijdens de vakantie, terwijl ik mij had voorgenomen zoveel mogelijk boeken te lezen, mijn avonden geregeld verspilde aan pogingen om de volgende level van Angry Birds Go te halen.

De aard van de klassieke verveling zat ‘m in het tergend traag voort tikken van de tijd. Het amusement dat dit soort verveling heeft doen verdwijnen, zorgt er juist voor dat je na afloop niet meer weet waar de tijd is gebleven. En het gevoel dat dit oplevert, is op een of andere manier zeer nauw verwant aan het gevoel dat de klassieke verveling opriep.