COLUMN - Als je in het verleden vaak bent gekwetst, is het logisch dat je een muur om je heen bouwt. Tenminste, zo werkt het voor Daniëla. Ze zegt alles wat ze denkt en houdt daardoor mensen op een afstand. Zo ook vrienden en vriendinnen. Met andere woorden: die heeft ze niet. Wel veel contacten, maar daar blijft het bij.
Zoals bij iedere jongere werken we bij Daniëla aan leerdoelen. Doelen die we nastreven. Doelen waar de jongere zelf ook (al is het niet altijd met de volle overtuiging) achterstaat. We zijn immers veel meer dan een logeeradres. Een van Daniela’s leerdoelen is ‘inzicht krijgen in eigen gedrag’.
Doel één is Daniëla te leren dat ze het gedrag van haar ouders niet kan veranderen, maar wel de manier waarop zij op dat gedrag reageert. En om haar duidelijk te maken dat ze geen strafwerk krijgt op school omdat de leraren haar niet mogen, maar omdat zij bepaald gedrag niet accepteren. En om haar duidelijk te maken waarom ze destijds werd ontslagen bij de supermarkt.
Doel één loopt deels over in doel twee, het opbouwen van een sociaal netwerk.
Hoewel Daniëla het niet nodig vindt, schaffen we voor haar een boek aan dat stap voor stap de verschillende aspecten van sociale vaardigheden behandelt. Les één: ‘Hoe zie ik mezelf’ Op een schaal van 1-10 vult ze overal een 9 of een 10 in.
Natúúrlijk kan ze anderen een complimentje geven, natúúrlijk houdt ze rekening met andermans gevoelens en natúúrlijk…
Daniëla heeft niets te leren en werkt alleen maar mee ‘omdat het moet’.
Met geduld, spiegelen van gedrag, uitleggen hoe dingen overkomen, wat alternatieven zijn, enz, enz., zijn we zes weken later bij het onderwerp ‘vrienden maken’. Daniëla geeft aan genoeg vrienden te hebben, maar namen weet ze zo gauw niet.
Bij de paragraaf ‘Hoe nodig je iemand uit om een activiteit met je te doen’ lijkt haar interesse enigszins gewekt. Op de vraag: ‘Met wie zou je wel eens iets leuks willen ondernemen?’ reageert ze bijna enthousiast. ‘Oh, Pooja, die zie ik wel eens in de bus.’ Ze blijken allebei fan van One Direction en hebben het daar vaak over. Of ze luisteren op Pooja’s iPhone naar hun favoriete nummers.
‘Wat zou je met hem/haar willen doen als je hem/haar uitnodigt?’
Dat is een makkie: ‘De dvd van hun liveconcert kijken!’ Daniëla aarzelt…
‘En als ze dan niet kan?’
‘Dan vraag je wanneer ze wel kan.’
‘En als ze dan “geen zin” zegt?’
We praten net zo lang tot Daniëla het ziet zitten om Pooja eens uit te nodigen. ‘Nee heb je, ja kan je krijgen’, heeft ze van mij al zo vaak gehoord. Maar dat ze in het boek leest ‘Als je niets vraagt, heb je sowieso geen afspraak voor morgen, als je het wel vraagt, misschien wel,’ helpt haar over de drempel. ‘Oké, ik ga het morgen vragen.’ ‘Mooi, dan zorg ik voor drinken en wat lekkers,’ reageer ik.
De volgende dag regent het. Met een hoop herrie komt Daniëla binnen. Strontchaggerijnig! Ze trekt haar jas uit en gooit die in een hoek. ‘Kloteregen! Echt, ik ga de hele dag niet meer naar buiten. Enne, nog iets… Ik hoop dat je drinken en wat te eten hebt gehaald voor morgen bij de dvd, anders moet jij wél naar buiten!’
Halverwege de laatste zin begint ze te stralen, van oor tot oor.
Alle cliëntnamen zijn gefingeerd.
Roselinde van Berkel is pedagogisch medewerker bij TriviumLindenhof, een jeugdzorginstelling in Zuid-Holland. Ze is auteur van het boek Sannah! en schrijft voor Sargasso over de jeugdzorgpraktijk van binnenuit.
Reacties (22)
Eigenlijk jammer dat dit alleen voorbehouden is aan hele jonge kinderen en dat men het dan nog geweldig vindt ook.
Misschien is er bij “niet moeilijke” (jonge)mensen ook best iets te verbeteren ;-)
Daniëla zal vast haar gedrag aan moeten passen, maar door “leerdoelen” op te stellen maken de hulpverleners vooral duidelijk dat aan de jongere iets mankeert.
Dat de jongeren dan niet helemaal achter het doel staan, vind ik niet raar.
Gelukkig kon Roselinde na 6 weken wel iets vinden dat Daniëla interesseert.
Oftewel: hoe word je de perfecte burggerrobot.
@3: @2:. Zou je een betere aanpak weten? Maak jezelf dan eens nuttig en wijdt jezelf aan de jeugdzorg, neem een pleegkind in huis en besteed je tijd beter dan k-opmerkingen te maken over een instelling die tenminste probeert kinderen beter te laten functioneren.
@3: Als Daniela een beetje met anderen rekening houdt, maakt dat haar niet een robot.
Het lijkt mij handig als ze later in staat is voor zichzelf te zorgen, en de meeste mensen kunnen dat niet in hun eentje.
@3: Inderdaad, zoveel mogelijk conformeren aan de huidige maatschappelijke standaard en vooral zorgen dat je niet opvalt. #sheeple
Jeugdzorg is per definitie een rotte schimmel in onze samenleving. Hoe kun je verwachten van kinderen waarbij de thuissituatie niet functioneert, wij ze bij elkaar in een huis gooien en na 18 jaar verwachten dat ze er als maatschappelijk toedragend lid weer uit komen?
@6, en jouw voorkeur zou dus zijn dat Daniela vooral niet wordt aangezet tot het uitbouwen van vriendschap? Wat doet men hier volgens jou in dit geval precies fout?
@7: Lees mijn reactie nog een keertje aub.
@8, gedaan, en het ontgaat me nog steeds. Ik zie een heel algemene ‘weg met jeugdzorg’ en niks concreets over waarom het fout is om Daniëla aan te moedigen vriendschappen uit te bouwen.
@9: Nee dat klopt, ik heb ook niets concreets gesteld over dat het maken van vriendschappen fout zijn, vandaar dat je dat ook niet kunt vinden.
Mijn punt daarin tegen ging over dat je niet slecht functionerende gezinnen uit elkaar moet trekken, de kinderen verzamelen samen met een aantal ander emotioneel beschadigde kinderen en dan verwachten dat ze als maatschappelijk toedragend lid gaan functioneren op het moment dat ze 18 worden.
Ik heb persoonlijk veel te maken met jeugdopvang op verschillende fronten, en mijn conclusie is dat het systeem wat we nu beoefenen niet gaat en kan werken.
De kinderen die in dit huidige systeem worden opgevangen komen er per definitie slechter uit.
@10, je bevecht allerlei zaken waar het hier in dit stukje helemaal niet om gaat. Je conclusie is trouwens zeker niet waar. Lang niet iedereen die wordt opgevangen komt er slechter uit dan als ze niet waren opgevangen – in een aantal situaties zijn de alternatieven de straat, de gevangenis, of het ziekenhuis als slachtoffer van geweld, misbruik of ernstige verwaarlozing. Dan is zelfs een imperfecte jeugdzorg toch een alternatief.
Er is genoeg op jeugdzorg aan te merken, en zeker rondom het beleid van gedwongen uithuisplaatsing en ook het heen en weer gesleep met kinderen van opvang naar opvang. Maar dat doet niets af aan de noodzakelijkheid van opvang voor kinderen en jongeren die geen thuis hebben. En hoezeer ik het iedereen ook zou gunnen, een goede opvang in combinatie met kinderen die wel een veilige achtergrond hebben is praktisch gezien niet voor iedereen realiseerbaar.
@11: Ik vind jouw conclusie zeer voorbarig. In een notendop zeg jij dat: het kiezen tussen twee kwaden is, ik zeg: kies deur nummer drie waarbij de kinderen een menswaardig bestaan krijgen aangeboden, IPV het kansarme uitzichtloze bestaan waarin ze nu verkeren.
@11: Ik bevecht hier weinig hoor, het is dom en droog typen achter een veilig toetsenbord, ik sta niet op de barricades (wat ik misschien wel zou moeten doen).
Ik reageer op dit stukje omdat ik proef dat hier de jeugdzorg word geromantiseerd en goed gepraat. Iets in de trand van : kijk eens mensen, ik heb hier het leven van een klein en zielig meisje een heel klein stukje beter gemaakt. Er wordt niet genoemd van alle duizenden kinderen die kansarm door het leven moeten, maar het hele kleine stukje wat geen significante waarde toedraagt, ja dat is dan wel weer goed gegaan.
@12/13: Voor (het beleid van) jeugdzorg zijn vast wel alternatieven te bedenken. Mijn uitgangspunt is dat een gezin er niet alleen uitkomt, dus voorlichting e.d. sla ik over. Ik ben er niet zo in thuis, maar ik probeer eens wat: de zorg onderbrengen bij de gemeente, van uithuisplaatsingen kinderen naar inhuisplaatsingen van jeugdzorgmedewerkers, verplichte opvoedtrainingen, fiscaal stimuleren van goed gedrag, participatiezorg icm straffen bij onttrekking, opvoedenkelbanden. Wat had jij in gedachten als derde weg om kinderen een menswaardig bestaan te geven?
@14: Mijn uitgangspunt is dat een gezin er niet alleen uitkomt, dus voorlichting e.d. sla ik over.
Ik heb meerdere vraagtekens bij alleen deze zin al. Omdat het gezin er niet alleen uitkomt, slaan we voorlichting over? Dat is toch juist de omgekeerde wereld? Als er een situatie voordoet waarbij de ouders niet begrijpen of willen begrijpen waarom hun gedrag of het gedrag van hun kinderen ongewenst is, lijkt me toch juist de bewustmaking op zijn plaats?
Hoewel het sarcasme van jouw reactie afdruipt, denk ik wel dat je hier een aantal valide punten opsomt. Persoonlijk denk ik dat nagenoeg alle scenarios te verkiezen zijn boven een wereld buiten de maatschappij.
@15: Ha, ik dacht eerlijk gezegd dat ik die zin over ‘mijn uitgangspunt…’ had weggehaald, want die vond ik zelf toch ook al niet sterk.
Mijn punt is eenvoudigweg: roepen dat er een derde weg is zonder ook maar één suggestie te doen over het waarom of hoe, is nogal… makkelijk. Dus zie het maar als een uitnodiging om je ideeën te vertellen.
Ik zou het zelf niet weten hoe je de veiligheid van kinderen die in een ontspoorde omgeving leven kan waarborgen zonder een organisatie die de zorg korter of langer kan overnemen. En die kinderen staan niet buiten de maatschappij, maar worden uit een schadelijke situatie gehaald. En ik denk dat iedereen graag wil dat ze in stabiele en veilige gezinnen worden opgevangen, waar ze in harmonie met hun eigen familie weer kunnen werken aan een terugkeer. De werkelijkheid is helaas aan alle kanten minder mooi: tekort aan pleeg-/crisisgezinnen, ontspoorde ouders, beschadigde kinderen, meervoudige problematiek, organisatorische toestanden bij jeugdzorgbureaus, wisselende overheidseisen, enzovoorts.
@13, die kleine stukjes zijn van levensbelang. Als er IETS belangrijk is voor kinderen, is het dat er mensen zijn die maken dat kinderen zich de moeite waard voelen, waardoor ze kunnen groeien – en dat iemand het leuk vindt dat ze groeien.
Je kunt de instanties nog zo verrot vinden, maar het aanhalen van die frustratie bij juist de mooie momenten, dat werkt alleen maar averechts, dat lijkt me duidelijk.
Als je wilt dat er wat verandert, begin dan bij de juiste reactie op de juiste zaken: de positieve zaken (en wat mij betreft valt daar de menselijke aandacht onder) positief benoemen, en de negatieve emoties en oordelen bewaren voor de negatieve zaken. En daar zijn er genoeg van te vinden (mocht je gebrek aan inspiratie hebben dan zou ik zeggen: organisatorische chaos, bv bij gezinsvoogden, gebrekkige waarheidsvinding, en kafkaeske bureaucratie.)
Maar het aanmoedigen van een meisje om een eerste stap naar vriendschap te zetten, nee, dat is niet iets waar je negatief op moet reageren, want dat is nou precies iets waar we wel meer van willen hebben.
@17: Juist op dit soort gefalsificeerde geromantiseerde onterechte overwinning van jeugdzorg wil ik op reageren. Er wordt hier een situatie geschetst van kijk eens hoe goed we bezig zijn, dit terwijl de meeste trauma’s juist worden veroorzaakt door jeugdzorg.
Om maar eens met een metafoor te komen, we verzinnen een vreselijke ziekte die een proportioneel deel van de Nederlandse bevolking verziekt. Vervolgens kiezen we een enkel slachtoffer uit, die word met een zalfje bestreken waarbij de pijn iets minder wordt. Dit is toch geen noemenswaardige prestatie? Dit is toch een rechtstreeks gevolg van de ziekte die we zelf hebben gekweekt en verspreid?
Om inhoudelijk weer terug te komen op je vraag, nee ik vind dat we dit juist moeten benoemen, vooral omdat de meeste mensen denken dat de jeugdzorg niet perfect is, maar wel hun best doen. Ik wil graag dit beeld niet in stand houden, maar juist een paar ogen te openen.
@18, er is niets gefalsificeerd hoor. Voor effectieve falsificatie dien je met bewijzen te komen. Ik denk dat je een andere term bedoelt?
Dat de meeste trauma’s veroorzaakt worden door jeugdzorg lijkt me in elk geval niet houdbaar. Want ook zonder jeugdzorg heb je wel een behoorlijke verzameling schrijnende situaties: mishandeling, misbruik, verwaarlozing, overleden ouders, ouders in de gevangenis, ouders die zwaar verslaafd zijn of ernstige psychische problemen hebben… Dan heb je toch echt al een hele verzameling trauma’s bij elkaar.
Dat jeugdzorg daar helaas vaak niet het antwoord op kan bieden dat zou moeten (namelijk WEL een veilige en stabiele en steunende omgeving) is schrijnend. Want inderdaad, tegenover de jongeren bij Roselinde staan de jongeren die bv van opvang naar opvang worden gesleept (en zo steeds hun basis weer kwijt zijn), of in een huis met te weinig toezicht geplaatst worden zodat ze vooral heel snel alle ‘slechte’ dingen leren van elkaar.
Evenals dat er wel degelijk flinke fouten worden gemaakt in procedures waardoor kinderen nodeloos uit huis geplaatst worden, of waar de situatie escaleert door chaos, wisselende gezinsvoogden en gebrek aan steun terwijl het op een betere manier opgelost had kunnen worden.
Maar als je denkt dat dat de meeste problemen zijn, dan zit je mis.
@19: Dat ligt dan vooral aan jou denk ik. Falsificatie is het vervalsen van gegevens of situaties. Het bewust in een ander daglicht zetten of onthouding van bepaalde gegevens valt hier ook onder.
Tot zover de Nederlandse les.
Het beeld wat hier geschetst word is dat van een zielig meisje die de spreekwoordelijke zalf heeft ontvangen.
Dit werkt kortstondig pijnverlichtend en geeft iedereen een warm en pluizig gevoel van binnen, klinkt allemaal erg mooi en vertederend.
Hoewel dit beeld wel makkelijker is om te onthouden, en lekker kortzichtig en met een goed gevoel gaat slapen, wordt de oorzaak niet aangepakt.
@20, dat zal inderdaad mijn andere interpretatie geweest zijn, ik ken het vooral vanuit wetenschappelijk oogpunt: het aantonen dat iets niet juist is. ( http://www.uu.nl/wetfilos/bijsluiter/popperenfalsificatie.html ) Dat doe je met bewijs, hetgeen jij niet hebt geleverd. Tot zover mijn filosofische les.
Verder: je leest er teveel in. Je wilt het hele systeem bekijken. Maar het gaat niet om het hele systeem, het gaat om 1 persoon en 1 moment. Voor die ene persoon is dat ene moment waardevol. Juist bij systemen als jeugdzorg moet je nooit dat individuele uit het oog verliezen.
Schrijf een goeddoortimmerd betoog met kritiek op de jeugdzorg, en ik zal van harte bijdragen met plusjes, inhoudelijke opmerkingen en waar mogelijk verspreiding. Maar dit artikel heeft niet de insteek over De Jeugdzorg te gaan, maar gaat over de menselijke maat. Niet over cijfers, maar over individuele jongeren. Je kritiek past daar niet bij. (En het geven van dergelijke kritiek leidt niet tot structurele veranderingen, maar mogelijk wel tot minder mensen die in staat zijn het kleine te zien en te doen. Dan verliezen we uiteindelijk toch.)
Filosofische les ter kennisgeving aangenomen ;-)
Ik snap waar de auteur van dit artikel op aan stuurt en snap ook wel degelijk welk doel deze probeert te behartigen. Dit is juist de reden waarom ik hier wel op reageer. Ik vind vooral de Nederlandse cultuur (andere culturen kan ik niet goed over meepraten) te kleinschalig, iedereen kijkt naar hun eigen kleien beperkte wereldje en denkt ook daadwerkelijk iets goed te doen. Om de vorige metafoor maar weer aan te halen : Wanneer je een zieke met een zalf bestrijkt is dat ansich een goede daad, de zieke heeft even minder pijn, zou je dit op een grotere schaal bekijken zijn we helemaal niet goed bezig. We moeten stoppen met het verspreiden van de ziekte.
Ergo, uit de microschaal, en naar de macroschaal.