Brausebad

Concentratiekamp Dachau ligt in Alphen aan den Rijn of Zoetermeer. Zo banaal zijn de naoorlogse buitenwijkjes van het Beierse stadje, even ten noorden van München. Zo banaal, zo doodgewoon, zo alledaags. De bordjes richting de KZ-Gedenkstätte hadden ook naar Zwembad de Driesprong kunnen verwijzen. Je wilt naar binnen maar alle toeristen willen eerst een foto van het gesloten toegangshek met de beruchte leus Arbeit Macht Frei. En zo maken we allemaal dezelfde foto: ook ik ben een schaap. Binnen fotograferen we allemaal dezelfde stukjes gereconstrueerd kamphek met prikkeldraad en gracht en lampen. De foto’s vinden een plekje op onze geheugenkaartjes tussen de kathedralen, de vakwerkhuisjes en de Brauhäuser van Beieren. Het is die absurde banaliteit, of die banale absurditeit, die aangrijpt: ze is een afspiegeling van de daadwerkelijke Holocaust, die door doodgewone mensen werd bedacht en uitgevoerd om andere doodgewone mensen zo efficiënt mogelijk af te slachten.

Shoah

Ik was een puber toen de VPRO de negen-urige documentaire uitzond, in twee delen: Shoah, van Claude Lanzmann. De documentaire maakte op mij destijds een verbijsterende indruk. Tergend langzaam ontvouwde uit de monden van slachtoffers “the ultimate incomprehensible”. Het heeft mijn gevoel voor recht en onrecht mede vorm gegeven.

Dertig jaar later wordt de documentaire herdacht. In een geweldig stuk in de Guardian beschrijft Jonathan Freedland wat Shoah heeft betekent voor de Joden in Israel en het verwerken van het onbegrijpelijke. Het stuk van Freedland (10-15 minuten leestijd) is een aanrader. Het doet me de ervaringen van destijds herleven. Het dient ter herinnering waarom het uitsluiten en tot zondebok verklaren van een volk zo gevaarlijk is.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Wir haben es nicht verwoest

Vernietigingskamp Auschwitz (Foto: Wikimedia Commons/Timo Klimoff)

In de gelauwerde interviewserie Een Schitterend Ongeluk (1993) stelt journalist Wim Kayzer zijn gesprekspartners keer op keer dezelfde indringende vraag: waarom hebben de geallieerden op het moment dat ze hoorden van het bestaan van Duitse vernietigingskampen als Auschwitz, Majdanek, Chelmno, Sobibór en Treblinka niet alles op alles gezet om deze krankzinnige slachting een halt toe te roepen? Dat geldt a fortiori voor vernietigingskamp Auschwitz dat tot 27 januari 1945 volop in bedrijf was. Waar dag in dag uit duizenden de dood vonden in de gaskamers. In totaal meer dan een 1,2 miljoen mensen, veelal Joden.

Waarom werden de kwetsbare spoorverbindingen richting Auschwitz niet tot gort gebombardeerd, de gaskamers verwoest en de verbrandingsovens in een apocalyptische vuurstorm weggevaagd? Waarom kon de onbelemmerde aanvoer en slachting van honderdduizenden onschuldige mannen, vrouwen en kinderen in Auschwitz tot begin 1945 voort duren? Hoe kon het dat hoewel de Geallieerden elke Duitse stad bedekten onder hun verwoestende bommentapijten, men juist de concentratiekampen en hun moorddadige infrastructuur volledig ongemoeid liet?

Een dag nadat de wereld op Holocaust Memorial Day onder meer stilstaat bij de bevrijding door de Russen van Auschwitz, precies 66 jaar geleden, is dit ongetwijfeld een van de meest verontrustende vragen die een mens zich kan stellen. Verhalen over de vooral in Polen gesitueerde vernietigingskampen waren immers al vanaf maart 1941 bekend bij de Britse regering in Londen.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Lezen: Mohammed, door Marcel Hulspas

Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.

Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.

Lezen: De wereld vóór God, door Kees Alders

De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.

In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.