Trias errorum

Waarschijnlijk is bovenstaande kreet potjes latijn. En het drukt ook niet helemaal uit waar dit stukje over gaat. Maar de term zat nou eenmaal in mijn hoofd. Meer correct zal waarschijnlijk Quinque Dominion of Quinque Potentia zijn.
Maar goed, dit stuk gaat eigenlijk over de scheiding der machten.
Door de recente gebeurtenissen rondom de EU grondwet en het berichtje vandaag over de beinvloeding van Exxon van het Witte Huis, kwam een oud gedachtenspinsel weer bovendrijven over een nieuwe inrichting van de verdeling van de machten. Dat wil ik graag even hier neergooien zodat er tegenaan getrapt kan worden.

De eerbiedwaardige Charles Montesquieu heeft met zijn werk “De l’esprit des lois” (1748) de aanzet gegeven voor de discussie over de scheiding der machten. Zijn opzet om de macht van de “staat” op te knippen zodat geen van de partijen zou kunnen domineren, later de Trias Politica genoemd, is de basis geworden voor het democratisch bestel in veel landen.
Heel kort komt het er op neer dat er drie machten zijn, de wetgevende (parlement), de uitvoerende (regering) en de rechtelijke. En de machten zouden elkaar in evenwicht moeten houden (afspraken over reikwijdte bevoegdheid en afkeuren voorstellen andere machten).

Deze principes zijn inmiddels al tweeenhalve eeuw oud. In die tijd is er veel gebeurd.
In mijn ogen zijn er twee grote “machten” bijgekomen, de economische macht en de media macht. Uiteraard kan je er nog meer noemen (religieuse macht, ambtelijke macht) maar deze zie ik als belangrijk op dit moment.
Het is in ieder geval duidelijk dat de invloed van twee genoemde machten op de traditionele machten inmiddels erg groot is geworden. Maar er zijn eigenlijk geen duidelijke regels om die machten van elkaar te scheiden.
Met name in Amerika is de macht van het bedrijfsleven inmiddels zo groot dat het zowel de politiek als de media kan domineren. Om nog maar niet te spreken over de rechtsgang (geld koopt goede advocaten). Het is natuurlijk een beetje raar dat een rechter zich niet mag uitspreken over het functioneren van een gekozen volksvertegenwoordiger, maar dat een bedrijf wel degelijk met geld of andersoortige beloning dezelfde volksvertegenwoordiger op andere gedachten mag brengen. En de media spelen in veel landen een hele grote rol in het publieke debat. Zij zijn in staat een thema te maken of te breken. Zonder de media lukt het vrijwel geen politicus om een echt voorstel erdoor te krijgen. Sterker nog, de media kunnen ervoor zorgen dat politici uberhaupt niet meer kunnen functioneren, bijvoorbeeld door prive zaken in de publiciteit te brengen. En ze kunnen ervoor zorgen dat bepaalde thema’s alsnog op de politieke agenda komen te staan.