Kunst op Zondag ondergaat de grote illusie

De peuter staat te springen voor de spiegelwand. Hij wil de kat strelen en de papegaai vastpakken. Dan ziet hij de muis rennen, hij schrikt en zoekt zijn papa. Die attendeert hem op de projector. Maar daar wil het kind niets van weten. Hij heeft alleen oog voor de illusies op de wanden in het Teylers Museum. Voor Kunst op Zondag dompel ik me onder in ‘De grote illusie’. https://youtu.be/5Oq1-kdYS14?si=cz5AC_2CviJadM9J Kunnen we onze ogen nog wel geloven? Anno 2024 komen we bijna dagelijks in aanraking met kunstmatige of artificiële intelligentie (AI). Met een paar kernwoorden kunnen we onze computer een artikel laten schrijven of een beeld laten ontwerpen. Op social media komen berichten en beelden naar ons toe waarbij je soms heel goed moet kijken of wat je leest of ziet waar of niet waar is. Maar deze vragen zijn niet nieuw…! Tijdens de tentoonstelling De Grote Illusie – 200 jaar Virtual Realities (Teylers Museum Haarlem) reis je terug naar de negentiende eeuw. In die tijd groeide optische illusies uit tot massaspektakel. In het oudste museum van ons land, kun je nu terug naar de wortels van virtual reality (VR), augmented reality (AR) en deepfake. De tentoonstellingszaal is voor deze gelegenheid omgebouwd tot een spiegelpaleis. Mijn ogen moeten even wennen aan de ruimte. Vier spiegelwanden met daarin een box met spiegelwanden. Al deze spiegels versterken de illusie, kan ik mijn ogen hier nog wel geloven? [caption id="attachment_349410" align="aligncenter" width="450"] Tekening van het Kaiserpanorama met 25 kijkstations. Ontwerp van August Fuhrmann © Collectie Teylers Museum.[/caption] Het Kaiserpanorama Na de spiegelzaal gaat de grote illusie verder in de tweede schilderzaal van het Teylers. Hier kun jezelf onderdeel worden van enkele illusies. In deze interactieve familietentoonstelling kun je de negentiende-eeuwse én de hedendaagse virtual realities gelijktijdig beleven. In deze zaal kun je niet om het topstuk van deze expositie heen, het Kaiserpanorama. Deze grote ronde kijkdoos, een stereoscopisch amusementsmedium is een van de topstukken uit de eigen Teylers-collectie. Het Kaiserpanorama is een voorloper van de film. De stoelen die voor de 25 ‘kijkopeningen’ staan nodig je uit om een kijkje te nemen. Ik was blijkbaar iets te klein om goed door de bril te kunnen kijken en dat in combinatie met mijn bril, kreeg ik de beelden helaas niet altijd scherp. [caption id="attachment_349402" align="aligncenter" width="450"] Een zwevend hoofd dat praat, jij kunt het ook in de grote illusie © collage Wilma Lankhorst.[/caption] Een zwevend hoofd op een tafel Achter in deze ruimte staat een lange rij wachtende mensen voor een klein hokje. Op de lichtbak op het dak lees ik ‘zwevend hoofd’. We sluiten aan en als we aan de beurt zijn mag een van ons zijn hoofd op tafel leggen, zonder dat we de rest van zijn lichaam zien. Mijn partner lijkt hier gereduceerd tot het hoofd van Holofernes. Gelukkig stroomt er nu geen bloed, maar het effect is best luguber. Achter ons zitten mensen, niets vermoedend met een VR-bril op met hun hoofd in een andere wereld. Er staat een tafel waarop je je kennis kunt testen omtrent kunstmatige intelligentie. We kijken naar een toespraak van oud-premier Jean Luc Dehaene van België en moeten de vraag beantwoorden of dit een echte toespraak is of een deepfake-presentatie. Daarna volgen nog enkele andere beelden en ik moet steeds heel goed kijken en vraag me steeds af of ik mijn ogen wel kan geloven? [caption id="attachment_349408" align="aligncenter" width="450"] Sfeerbeeld van de spiegelzaal in de grote illusie © foto Bastiaan Van Musscher - Teylers Museum.[/caption] De Grote Illusie is nog tot en met 1 september 2024 te zien en te ondergaan in het Teylers Museum in Haarlem. Kijk hier voor alle details. Het Teylers Museum en deze tentoonstelling zijn gratis te bezoeken met de Museumkaart. [caption id="attachment_349407" align="aligncenter" width="450"] Sfeerbeeld van de iconische zaal in het Teylers Museum © foto Wilma Lankhorst.[/caption] © tekst en foto’s Wilma Lankhorst © gebruik van de foto’s met dank aan en met toestemming van het Teylers Museum, Bastiaan Van Musscher en alle bruikleengevers.

Door: Foto: Sfeerbeeld van de spiegelzaal in de grote illusie © foto Bastiaan Van Musscher, Teylers Museum.

Kunst op Zondag kijkt door David Hockney’s Eye

, door

VERSLAG - Na de grote Hockney-tentoonstelling in het Van Gogh Museum (2019) is er nu Hockney’s Eye in Haarlem. Voor Kunst op Zondag bezocht ik het Teylers Museum, een natuurwetenschappelijk en kunsthistorisch laboratorium. De Britse kunstenaar David Hockney is al heel lang gefascineerd door technische uitvindingen en het gebruik ervan door kunstenaars. In het Teylers Museum krijg je verschillende natuurwetenschappelijke objecten te zien in dialoog met bekende schilders en hun werk. Bekijk de wereld eens door Hockney’s Eye.

David Hockney Hockney's Eye collage © foto Wilma_Lankhorst

Hockney’s Eye sfeerbeelden © foto Wilma Lankhorst.

Het tweed jasje van Hockney

In de etalage van het museum zie ik een stoel staan waar het geruite tweed jasje aanhangt dat Hockney draagt op zijn meest recente zelfportret (2022) met kwast en sigaret. De Engelse kunstenaar David Hockney (1937) is een van de bekendste kunstenaars van dit moment. In de tentoonstelling Hockney’s Eye zijn werken van hem te zien in directe dialoog met tekeningen, schilderijen en natuurwetenschappelijke objecten. Maak kennis met Hockney’s theorieën over perspectief en het gebruik van optische hulpmiddelen. Ik ga ontdekken hoe Hockney hiermee experimenteert. In de expositie kijk je door zijn ogen naar het werk van oude meesters.

David Hockney Hockney's Eye de kunstenaar geeft uitleg over perspectief (still) © foto Wilma_Lankhorst

David Hockney geeft uitleg over perspectief (still) © foto Wilma Lankhorst.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: Kotomi_ (cc)

Welkom in de wereld van het Teylers Museum

, door

ACHTERGROND - Sargasso duikt deze zomer in musea in Nederland en nabije omstreken. Per aflevering van de zomerserie vertelt een lezer of redacteur over zijn of haar favoriete museum. Meer bijdragen welkom (mail naar info [at] sargasso.nl.)
Vandaag  frankw‘s  bewondering voor het Teylers Museum in Haarlem.

Als jongetje zwierf ik door de donkere zalen vol met fossielen, mineralen en vreemde grote machines. Met name in de winter tijd kon je wel eens alleen zijn in zalen die alleen door daglicht werden beschenen. Dat leverde een hele bijzondere, bijna mystieke sfeer op. Zalen en ruimtes met een eigen unieke vorm waarbij het haast wel leek of de ze om de objecten heen waren gebouwd in plaats van omgekeerd. Een wonderlijke verzameling: fossielen, mineralen en grote natuurkundige instrumenten. Maar ook schilderijen, tekeningen van onder meer Rembrandt en Michelangelo, munten en een enorme bibliotheek. Het Teylers Museum in hartje Haarlem stamt uit 1784 en is sindsdien in een aantal stappen gegroeid tot het complex dat het nu is. Tegelijk heeft ze haar klassieke karakter weten te behouden.

Het Teylers Museum is genoemd naar de Haarlemse notabele en zakenman Pieter Teyler van der Hulst (1702-1778). Teyler was een succesvol handelaar en bankier, maar vooral weldoener. Een exponent van de verlichting die tijdens zijn leven zelf verzamelde en aan liefdadigheid deed. Zijn omvangrijke erfenis was onder meer bestemd voor een hofje voor ouderen en het museum waarin zijn collecties zouden worden ondergebracht. De Ovale Zaal uit 1784 is het hart van het museum. Het was het eerste museum in Nederland dat open was voor het publiek: met schriftelijke toestemming en alleen op de dinsdag tussen tien en één. Tegenwoordig is de ovale vitrine met mineralen het hart van de Ovale Zaal. Eromheen staan gesteente tafels en kasten en natuurkundige instrumenten. Op omloop staat een deel van de bibliotheek. Aanvankelijk werden er op de centrale tafel ook experimenten uitgevoerd.