RECENSIE - Of het nu het cynische realisme is van The Spy Who Came in from the Cold of de romantiek van een James Bond-film, het werk van inlichtingendiensten fascineert. Ik ben wel eens wezen lunchen met een medewerker van de AIVD en maar nauwelijks minder leuk dan het gesprek was dat ik stoer kon vertellen een spion te hebben gesproken.
Men zegt dat het echte inlichtingenwerk niet zo romantisch is en dat zou best waar kunnen zijn. De medewerkers van de Israëlische inlichtingendienst die mij ooit wat vragen stelden, deden in feite bureauwerk. Als er dan ook maar weinig landen zijn met een minder romantisch karakter dan Nederland, dan moet een boekje over het werk van inlichtingendiensten in eigen land wel heel saai zijn.
Niets is minder waar. Het kleine boekje Sporen van spionage. Een speurtocht door geheim Nederland is verdraaid aardig. Auteurs Dick Engelen en Constant Hijzen beschrijven het werk van de hedendaagse inlichtingendiensten in drieënveertig zeer korte hoofdstukjes, steeds opgehangen aan een locatie. Zo ontdekte ik niet ver te wonen van het huis van de communistische leider Henk Sneevliet, die in de jaren twintig en dertig de volle aandacht van de Centrale Inlichtingendienst genoot.
Sommige voorbeelden ken je, maar maken nieuwsgierig naar meer. Over Mata Hari heb ik inmiddels al ontdekte dat ik, zonder het te weten, in haar Parijse huis ben geweest. Van het Englandspiel, dat de auteurs aanduiden als het ‘Nordpolspiel’, wist ik niet meer dan dat het een geallieerde blunder was, maar het blijkt mogelijk dat de agenten zijn opgeofferd om de Duitsers te laten geloven dat de geallieerden het Tweede Front wilden openen in Holland. Ik wist nog niet dat de beschuldiging dat King Kong operatie Market Garden had verraden, afkomstig was van generaal Montgomery.