Het Mausoleum van keizer Augustus is een van de indrukwekkendste ruïnes van Rome. Mussolini liet het oude gebouw vrij leggen en er een vierkant plein omheen bouwen. Of het mooi is, laat ik in het midden, maar het is wat het moet zijn: een etalage voor de ruïne.
En een ruimte voor fascistische propaganda. Aan de noordzijde zijn reliëfs aangebracht waarin een parallel wordt getrokken tussen de tijd van Augustus en die van het fascisme. In oktober 1982 stond ik, tijdens het gymnasiumreisje, licht geschokt te kijken naar de moderne inscriptie die er was aangebracht: weliswaar had iemand met cement geprobeerd de tekst weg te werken, maar echt succesvol was hij daarbij niet geweest, zodat de naam “Mussolini” nog duidelijk zichtbaar was.
Mijn docent, meneer Johannesma, had een leuke kwinkslag: was dit niet een mooi symbool voor het naoorlogse Italië, dat zijn fascistische verleden wel had geprobeerd weg te werken, maar daarbij nou niet bepaald het vuur uit de sloffen had gelopen? Ik heb de grap later ook door andere gidsen horen maken, ik heb me er zelf ook wel eens aan bezondigd, en ik ben niet de enige die het jammer vindt dat ergens in de jaren negentig iemand het cement heeft weggehaald. De schoongemaakte inscriptie is een tekst waarvan er in Rome dertien in een dozijn gaan, de half-weggewerkte was uniek en symbolisch, en hoorde daarom eigenlijk – ik schrijf dit zonder ironie – op de monumentenlijst.
