Een van de resultaten van de laatste VN-klimaatconferentie in Sharm-el-Sheikh vorig najaar was de erkenning van de noodzaak voor rijke landen om arme landen te helpen die grote schade ondervinden van de klimaatopwarming. Er is een nieuw fonds opgericht voor landen die het meest door klimaatverandering zijn getroffen. Dat is hard nodig omdat de gevolgen van de klimaatverandering steeds vaker zichtbaar zijn in een aantal Afrikaanse en Aziatische landen: enerzijds extreme droogte, anderzijds alles verwoestende tropische stormen en overstromingen. In Glasgow, waar de voorlaatste klimaatconferentie werd gehouden, heeft de regering al eerder haar verantwoordelijkheid genomen. Het besef dat de rijkste landen door de CO2 uitstoot de grootste verantwoordelijkheid dragen voor de klimaatverandering was voor Schotland reden om extra in te zetten voor projecten die de nadelige gevolgen daarvan in een arm land als Malawi moeten beperken.
Malawi is de afgelopen weken tot twee maal toe getroffen door de cycloon Freddy. De storm is volgens de Wereld Meteorologische Organisatie de langst aanhoudende tropische cycloon ooit geregistreerd. Hevige regenval heeft geleid tot aardverschuivingen, waardoor vele huizen zijn verwoest en duizenden mensen dakloos zijn geraakt. Er zijn inmiddels honderden doden geteld. Daarbovenop komt een uitbreiding van de cholera-epidemie die al langer gaande was in het land. Van internationale hulp is nog weinig sprake, zei de arts Lisanne Glas gisteren in een van de zeldzame rapportages over de ramp in de Nederlandse media. 'Tanzania en Zambia hebben helikopters gestuurd en het Verenigd Koninkrijk een team van hulpverleners', vertelt Glas. 'Maar een massale stroom van internationale hulp, bijvoorbeeld uit Europa, daar is geen sprake van. En dat terwijl deze storm het gevolg is van klimaatverandering die juist door het Westen wordt veroorzaakt.' Deze week hebben we opnieuw gehoord dat het met de aanpak van de klimaatverandering ook nog steeds niet erg opschiet.
Klimaatrechtvaardigheidsfonds
Schotland heeft een relatie met Malawi sinds de ontdekkingsreizen van David Livingstone in de 19e eeuw, lang voordat het land als zodanig bestond. Schotse missionarissen hebben zich er gevestigd en de band met het gebied is altijd gebleven, ook na de onafhankelijkheid van Malawi in 1964. Schotland was het eerste land ter wereld dat specifiek geld beschikbaar stelde voor klimaatrechtvaardigheid, door in 2012 het Climate Justice Fund (CJF) te lanceren. Tijdens COP26 in Glasgow kondigde de regering een verdrievoudiging aan van de financiële steun aan de armste en meest kwetsbare gemeenschappen ter wereld om de gevolgen van klimaatverandering aan te pakken. In 2022 heeft het parlement £ 36 miljoen beschikbaar gesteld. Het programma besteedt ook aandacht aan jongeren in Malawi en heeft hen in de gelegenheid gesteld deel te nemen aan COP26. In Mambundungu is een deel van het geld gebruikt om waterkeringen te creëren in de nieuwe nederzetting bergopwaarts. In de dorpen bouwen mensen hun huizen met in de zon gedroogde kleistenen. Hevige regen vernietigt deze huizen. Hogerop is echter niet altijd aantrekkelijk omdat de grond daar minder vruchtbaar is. In Ngabu moest een school herbouwd worden na de tropische stormen van 2022. Het schoolterrein diende als opvangkamp voor duizenden mensen die door tropische stormen hun huis waren kwijtgeraakt. Een tijd lang was er geen ruimte om onderwijs te geven.
Noodopvang is in dergelijke omstandigheden nooit voldoende. Een medewerker van een van de hulporganisaties zegt over het Schotse fonds: 'Dit geld komt in een later stadium binnen, wanneer de gemeenschappen die onmiddellijke steun al hebben ontvangen. Maar het geeft ze wat ze nodig hebben om weer op te bouwen, om die veerkracht op te bouwen, maar ook om hun leven weer op de rails te krijgen.' Arme landen wapenen tegen de gevolgen van de klimaatopwarming vereist eigenlijk een continue steunoperatie waar de rijke landen helaas nog lang niet aan toe zijn.
