Voort met de nieuwe Tweede Kamer

Gisteren: dat waren dus de verkiezingen. Vandaag: er worden zetels gevierd en katers verwerkt. Morgen: en nu is het wachten op de definitieve samenstelling van de Tweede Kamer. Het spoorboekje ziet er zo uit: 6 en 7 november: de commissie voor het Onderzoek van de Geloofsbrieven controleert de processen-verbaal van de stembureaus. 7 november: Kiesraad stelt definitieve verkiezingsuitslag vast. 10 november: de commissie voor het Onderzoek van de Geloofsbrieven controleert de geloofsbrieven van alle gekozen Kamerleden. 11 november: afscheid van vertrekkende Kamerleden. 12 november: installatie nieuwe Tweede Kamer en tijdelijke Kamervoorzitter. Het verkiezingsreces is formeel voorbij, toch beperkt de huidige Tweede Kamer zich tot commissievergaderingen. De plenaire vergaderingen beginnen pas bij de beëdiging van de nieuwe Tweede Kamer (12 november). Met een zetelverdeling op basis van de exitpoll [1], zal de nieuwe Tweede Kamer hoogstwaarschijnlijk verlost zijn van de tamelijk grote hoeveelheid hoofdelijke stemmingen en hinderlijk oponthoud bij de besluitvorming achterwege blijven. Als er bij het reguliere stemmen (bij handopsteken, ofwel fractiegewijs) 75 voor- en 75 tegenstemmen blijken te zijn, gaat men over tot hoofdelijke stemming. Dat kan in dezelfde vergadering of, in een van de volgende vergaderingen. De huidige Tweede Kamer telde gemiddeld zo’n 5 hoofdelijke stemmingen per maand. Dat lijkt weinig, maar ze nemen wel veel tijd in beslag. Er moet eerst twee keer bij handopsteken worden gestemd. Bij de dan volgende hoofdelijke stemmingen moesten er 137 tot maximaal 150 namen [2] worden opgelezen. De besluitvorming in de Tweede Kamer is daar, naast de gebruikelijke vliegenvangerij, beslist een stuk stroperiger van geworden. De cijfers vanaf 6 december 2022 (toen de huidige Tweede Kamer werd geïnstalleerd) tot en met de laatste plenaire vergadering (16 oktober jl.) Aantal 75 - 75 stemmingen per maand Aantal hoofdelijke stemmingen naar reden nv = hoofdelijke stemming omdat bij handopsteken de uitslag niet kon worden vastgesteld ev = hoofdelijke stemming op eigen verzoek van indiener(s) motie of amendement vk = hoofdelijke stemming op verzoek van een Kamerlid (anders dan de indiener) In een eerder onderzoekje bleek dat een patstelling ontstond als een volledig rechts blok van PVV, VVD,  BBB, FvD, SGP en Ja21 tegenover de rest van de Kamer stond. Zes fracties tegen negen andere fracties resulteerde in 75 voor- en 75 tegenstemmen. Zelfs bij een verhouding van 11 tegen  4 fracties (PVV, VVD, CDA, D66) betekende het een patstelling van 75 – 75. Met de exitpoll in gedachten zal dat niet zo snel meer voorkomen. Een eensgezind rechterblok heeft meer zetels dan een aaneengesloten linkerblok. Hoe groot de meerderheid ter linker- of rechterzijde zal zijn,  hangt vooral af van het CDA. Buigen de christendemocraten naar links, en 50PLUS naar rechts, dan hoeven slechts  drie zetels uit het linkerfront over te hellen naar rechts en dan zijn er weer hoofdelijke stemmingen nodig. Maar zoals we al geschreven: dat zien we niet zo snel gebeuren en komt dat een wat vlottere besluitvorming ten goede. Dus hop, voort met die nieuwe Tweede Kamer! Noten: [1] Op moment van dit schrijven was alleen nog de exitpoll bekend. Hoeveel de uiteindelijke uitslag daar van verschilt was dus nog niet bekend. [2] We hebben het aantal aanwezige Kamerleden geteld in plenaire vergaderingen waarin hoofdelijke stemmingen werden gehouden, in de periode vanaf de beëdiging van de huidige Kamer tot heden.

Door: Foto: Plenaire zaal Tweede Kamer, foto Dassenman, CC BY 4.0 via Wikimedia Commons.
Foto: Schermafbeelding Tweede Kamer stemmingen 16 april 2024

Een motie voor een rechts kabinet

, door

Het PVV, VVD, NSC, BBB kabinet lijkt een feit te worden. Lijkt, want premier, ministers en staatssecretarissen moeten nog gezocht worden. Maar goed, daar gaat dit artikel niet over. Dit artikel is een nabrander, met saillant detail, van ons artikel over patstellingen en hoe men in de Tweede Kamer daar weer uit kwam.

We lichten één motie er nog uit, ofwel wat ging er óók vooraf aan het nieuwe kabinet? Joost Eerdmans (JA21) dramde er een motie doorheen waarmee werd opgeroepen werk te maken van een rechts kabinet.

14 februari werd nr. 27 Motie van het lid Eerdmans ingediend. In de tekst van de motie stelt  Eerdmans:
– dat de kiezer de Kamer een groot rechts mandaat heeft gegeven
– dat een kabinet zonder duidelijke rechtse signatuur geen recht doet aan de verkiezingsuitslag
– dat er werk moet worden gemaakt van een rechts (minder-heids)kabinet,

Nog diezelfde vergadering wijzigt Eerdmans de motie en wordt het nr. 28 Gewijzigde motie met één wijziging waardoor de boodschap nu luidt:
– dat er werk moet worden gemaakt van een rechts kabinet

De motie komt in dezelfde vergadering ter stemming (bij handopsteken). De uitslag: 75 voor, 75 tegen. Alleen VVD, SGP, BBB, JA21, FVD en PVV waren voor. Het NSC was tegen.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Schermafbeelding Debat gemist Tweede Kamer stemmingen 16 april 2024

Patstelling in Tweede Kamer leidt tot hoofdelijke stemmingen

, door

In de nu vijf maanden oude Tweede Kamer is het zestien keer voorgekomen dat bij stemmingen een uitslag “niet kon worden vastgesteld”.  Die terminologie bezigt de voorzitter als bij stemmen met handopsteken (fractiegewijs stemmen) er 75 voor- en 75 tegenstemmen zijn.

In zulke gevallen kan er worden overgegaan tot hoofdelijk stemmen. In drie gevallen leidde dat opnieuw tot een patstelling (73 voor en 73 tegenstemmen). Uiteindelijk viel er bij dertien casussen toch een meerderheidsbesluit. Drie moties moeten nog in een herstemming aan de orde komen. Het maakt duidelijk dat de verhoudingen in de Tweede Kamer zomaar vaker tot patstellingen kunnen leiden.

In de helft van deze gevallen stond een volledig rechts blok van PVV, VVD,  BBB, FvD, SGP en Ja21 tegenover de rest van de Kamer. Zes fracties tegen negen andere fracties resulteerde in 75 voor- en 75 tegenstemmen. Zelfs bij een verhouding van 11 tegen  4 fracties (PVV, VVD, CDA, D66) betekende het een patstelling van 75 – 75.

Zestien stemmingen die resulteerden in patstelling van 75 – 75 in beeld.

Figuur 1 Verdeling fracties bij 75 – 75

Dat de kersverse coalitiepartners PVV, VVD, NSC en BBB zich in de Kamer jegens elkaar nog nergens toe verplicht voelden, zien we terug als we deze vier er even uitlichten. Waren we bij Rutte IV gewend dat de fracties van de coalitiepartners bij de meeste stemmingen elkaar steunden, lag dat nu even anders. Zonder regeerakkoord is er grotere vrijheid een eigen koers te varen. Nu er een ‘onderhandelaarsakkoord’ is zal dat ongetwijfeld wijzigen.