Wie gaat er over de Nijl?

De Grote Ethiopische Renaissance Dam (GERD) is vorige week officieel geopend door president Abiy Ahmed Ali. De trots van het land gaat straks miljoenen huishoudens van stroom voorzien. Een deel van de opgewekte energie kan zelfs worden geëxporteerd. De bouw begon in 2011 en heeft meer dan 5 miljard dollar gekost, grotendeels opgebracht door Ethiopië zelf uit eigen middelen en via crowdsourcing, wat de trots van de president ongetwijfeld nog zal hebben verhoogd. De bouw van de dam heeft geleid tot spanningen tussen Ethiopië en de stroomafwaarts gelegen landen Egypte en Sudan. Op de achtergrond speelt een koloniale erfenis die de zeggenschap over de Nijl nog steeds beïnvloedt. Egypte heeft zich fel verzet tegen de Ethiopische dam. Het land is voor de watervoorziening vrijwel volledig afhankelijk van het water van de Nijl. Dat komt in twee stromen: van de Blauwe Nijl uit Ethiopië, en daar ligt nu de nieuwe dam, en van de Witte Nijl uit zuidelijker gelegen landen. Onderhandelingen tussen Egypte en Ethiopië over aanpassingen van de GERD hebben niets opgeleverd. Egypte heeft er een nationale veiligheidskwestie van gemaakt en zelfs gedreigd met bombardementen (met steun van Trump). Vele pogingen om via onderhandelingen de spanningen te verminderen faalden. 'Het eerste Nijlverdrag', schrijft NRC correspondent Koert Lindijer,  'dateert van 1929 en werd door de Britten namens de Oost-Afrikaanse koloniën gesloten met Egypte. Het verdrag negeerde de belangen van Oost-Afrika en het onafhankelijke Ethiopië: Egypte kreeg 87 procent van het Nijlwater toegewezen én een vetorecht over waterprojecten in landen stroomopwaarts.' Egypte baseert zich nu op een verdrag uit 1959 met Soedan, waarvan Ethiopië en andere landen opnieuw werden uitgesloten. Dat verdrag bepaalde dat Egypte jaarlijks 55,5 miljard kubieke meter water kreeg. Soedan wees zichzelf 18,5 miljard kubieke meter Nijlwater toe. Behalve Ethiopië wijzen ook Kenia, Congo, Burundi, Rwanda, Oeganda, Tanzania, Soedan en Zuid-Soedan de eenzijdige Egyptische eisen af. Een nieuw Nijlverdrag met alle betrokken landen mislukte. „Het gaat Egypte niet om water, maar om macht en politiek”, zei de Ethiopische premier Meles Zenawi. „Er zit een beetje racisme achter, evenals een koloniale erfenis.”  Elfadil Ibrahim, de commentator van The Arab Weekly betwijfelt of Egypte zijn dreigementen waar zal maken. Het land heeft andere zorgen op dit moment. Een oorlog met Ethiopië, een land met 125 miljoen inwoners, is een risico dat Caïro niet kan en wil nemen. 'Terwijl de diplomaten van het land de "unilaterale acties" van Ethiopië blijven veroordelen en strenge waarschuwingen uiten over de "existentiële dreiging", werken de Egyptische planners in stilte aan een toekomst die rekening houdt met de GERD. Het bewijs hiervoor ligt in de enorme investeringen in ontzilting (...) Met bijna 100 operationele ontziltingsinstallaties en de planning van meer in samenwerking met internationale bedrijven, herstructureert Egypte zijn waterzekerheid door zijn bijna volledige afhankelijkheid van de Nijl te verminderen. Het is een stilzwijgende erkenning dat de oude hydropolitieke orde, geschraagd door verdragen uit het koloniale tijdperk van 1929 en 1959 die het land het grootste deel van het water toekende, voorgoed verdwenen is.' En dat andere land stroomafwaarts, Soedan, is volledig gebroken door de voortdurende binnenlandse oorlog tussen het leger en de opstandige Sudanese Armed Forces (SAF). Volgens Ibrahim heeft Ethiopië gewonnen. Maar het is zeer de vraag of hiermee alle conflicten in de regio over de zeggenschap over het water van de Nijl opgelost zijn.  Ethiopië kan nu verder met de elektrificatie van het land. Volgens Trouw is het land nu al koploper elektrisch rijden.  'Waar de Europese Unie de import van benzine- en dieselauto’s over tien jaar wil verbieden, deed Ethiopië dat vorig jaar al. Het Oost-Afrikaanse land ontpopt zich daarmee onverwachts tot koploper op weg naar een elektrische toekomst. Er rijden nu zo’n 115.000 elektrische voertuigen op de Ethiopische wegen, voornamelijk van Chinese makelij.' Er is nog wel een groot gebrek aan laadpalen en er zijn regelmatig stroomstoringen. Een taxichauffeur die voorheen zo’n 120 euro per maand aan brandstof kwijt was betaalt nu voor de oplaadkosten voor zijn elektrische auto bedragen nog geen 18 euro. “Soms zijn er stroomstoringen”, zegt hij, “maar we redden het wel”. Maar voor de meeste inwoners van het land is een auto voorlopig nog onbetaalbaar.

Foto: Feed My Starving Children (FMSC) (cc)

Klimaatverandering hoofdoorzaak van droogte in Hoorn van Afrika

Temperatuurverloop in Mogadishu, Somalië. Bron: Ed Hawkins showyourstripes.info.

Sinds het najaar van 2020 heeft de Hoorn van Afrika te kampen met ernstige droogte. Dat leidt tot onder meer misoogsten en veesterfte, ondervoeding, vluchtelingenstromen en oplopende conflicten. De regio is een van de armste ter wereld en bijzonder kwetsbaar voor extreem weer en klimaatverandering, onder meer omdat een aanzienlijk deel van de bevolking leeft als kleinschalige boer of als nomadische veehouder. Eind april publiceerde World Weather Attribution (WWA) een attributie-onderzoek naar de droogte. Negentien onderzoekers uit zeven landen werkten mee aan dit onderzoek. Vanuit Nederland waren er bijdragen van het KNMI, de universiteiten van Utrecht en Twente en het Rode Kruis Klimaatcentrum in Den Haag. WWA is in 2014 opgericht met als doel om relatief snel uitspraken te kunnen doen over een eventuele menselijke invloed op klimaatgerelateerde rampen. Er is een vaste procedure ontwikkeld om dit soort onderzoek uit te voeren.

Het resultaat van de studie is schokkend: de extreme droogte is grotendeels toe te schrijven aan de opwarming van het klimaat. De kans op een droogte van deze omvang is door de opwarming zeker honderd keer zo groot geworden. Met daarbij wel de kanttekening dat dit de conclusie is van het klimatologische deel van het verhaal. Want het rapport gaat ook uitgebreid in op de context waarin de droogte zich afspeelt. Die context heeft veel invloed op de kwetsbaarheid van de bevolking en de economie en dus op de uiteindelijke gevolgen.

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Quote du Jour | Tigray

“There have been reports of intense conscription of young Eritreans and of troops’ movements inside Eritrea, close to the border with Tigray. Some commentators anticipated a coordinated operation against Tigray with Ethiopians attacking from the south and Eritreans from the north. So far this does not appear to have taken place.”

Nederlandse kranten hebben het over een mogelijke burgeroorlog in Ethiopië, maar BBC-journalist Martin Plaut ziet ook Eritrea erbij betrokken raakt, als de Ethiopische regering de aanval inzet op de opstandige provincie Tigray.

Foto: Nina R (cc)

Een wolkenkrabber op de savanne

RECENSIE - De ooit hechte band tussen Europa en Afrika staat onder druk. Europese landen hebben het op dit continent lang voor het zeggen gehad. Ook na de dekolonisatie in de tweede helft van de vorige eeuw bleven Afrikaanse landen nog afhankelijk van de oude koloniale machten. Sommigen spreken van rekolonialisatie door het westen. Maar sinds de eeuwwisseling zien we de aandacht van Afrikaanse landen verschuiven naar Azië. De steun van westerse regeringen voor mensenrechten en persvrijheid werd door sommige machthebbers ervaren als politieke inmenging en cultureel imperialisme, schrijft Koert Lindijer. ‘Zij vlogen voor prijzige infrastructurele projecten voortaan naar Bejing’.

Lindijer woont en werkt sinds 1983 als Afrika-correspondent voor de NRC en de NOS in Nairobi, Kenia. De huidige miljoenenstad (foto) was ooit een gehucht langs de nieuwe, vanaf de kust aangelegde spoorweg die het land moest ontsluiten. De plek was begin vorige eeuw vanwege de hoogte aantrekkelijk genoeg voor een nederzetting van blanke kolonisten. Veertig jaar berichtte Lindijer over Kenia en omringende landen zoals Ethiopië, Eritrea, Soedan, Oeganda, Congo en Rwanda. Hij legde zijn ervaringen onlangs vast in Een wolkenkrabber op de Savanne.

Over een buurland van Kenia lezen we weinig: Tanzania. Veertig jaar geleden was er een groot verschil tussen Kenia en Tanzania. Kenia was onder leiding van de corrupte president Daniel arap Moi een dictatuur. Tanzania ontwikkelde zich onder Julius Nyerere in socialistische richting. Op de NRC redactie kreeg Lindijer van zijn hoofdredacteur te horen dat de krant ‘nooit positief over socialisme’ schrijft. ‘Mijn hoofdredacteur kende de wereld vanuit Europees perspectief, en dat was in die tijd de context van de Koude Oorlog. Hij plakte witte plakkaten op niet-witte werelddelen en plaatste Tanzania achter een ijzeren gordijn.’ Het is jammer dat Lindijer de vergelijking tussen Kenia en Tanzania later niet meer maakt en in zijn boek vooral schrijft over de meest oproerige en gewelddadige buren zoals Ethiopië en Congo.

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-02-2022

De heetste plek op aarde

Poelen met limoengroen water liggen tussen een oranje en roestkleurige aardkorsten, bezaaid met vreemde bergjes bleek blauw zout. Het is een palet van verschillende tinten dat bij het paardijs zou suggereren, ware het niet dat de zon genadeloos schijnt op de gebarsten aarde, terwijl de prachtige kleur van de vloeistof niet verraadt hoe extreem zuur ze is.

De Danakil laagvlakte in Ethiopië is een werkelijk uitdagende plek om te bezoeken. Het terrein is lastig, veel ervan lijkt alsof het thuishoort op een verre, onherbergzame planeet. De temperatuur is drukkend: een gemiddelde van 34°C over het hele jaar maakt het de heetste plek op aarde.

Foto: Wikimedia

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Quote du Jour | Massagraf

‘De machthebbers waren trots op de hoeveelheid mensen die ze doodden. Ik herinner me dat ze het meldden op radio en tv. Toen ik die dag een vriend opzocht in de gevangenis, liet hij me een massagraf op de binnenplaats zien. Zij hadden de kuil voor die groep moeten graven.’

De Ethiopiër Wondem Asres Degu gaf twintig jaar geleden een interview aan Vrij Nederland. Tien jaar later pikte de Openbaar Ministerie het op, omdat een van de daders van de Rode Terreur inmiddels hier woonde. Vandaag begint de rechtszaak tegen hem.

Closing Time | Getatchew Mekuria

Getatchew Mekuria was een Ethiopische saxofonist die in het eerste decennium van deze eeuw de samenwerking opzocht met het Nederlandse anarchistische ex-punk-gezelschap The Ex. Het resultaat was een bijzonder bruisende mix waarin de freejazz van Mekuria subliem ingebed werd in de strakke ritmiek van The Ex. Mekuria is ten tijde van deze opname al over de 70, maar de muziek heeft desondanks een enorme energie. Ze zouden samen meer dan 100 concerten geven.

Doneer!

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Volgende