OPINIE - Welke kant gaat onze toekomstige economie op? vraagt Hugo van Haastert zich af. Zal welvaart zich steeds verder concentreren en worden daardoor de sociale verhoudingen radicaal op scherp gezet?
Onlangs gaf president Obama zijn State of the Union-speech. Volgens hem gaat het goed met de Verenigde Staten. Er is minder werkloosheid dan voor de crisis, Amerika is minder afhankelijk van buitenlands olie en de soldaten zijn voor het merendeel teruggekeerd uit Irak en Afghanistan. En dankzij Obamacare zijn miljoenen extra mensen verzekerd tegen ziektekosten. Obama meldt trots: The State of the Union is Strong.
Vervolgens komt de president tot de kern van zijn betoog: de middenklasse van de VS moet meer profiteren van het economisch herstel. Want ook al is de crisis ten einde en zijn er veel nieuwe banen bijgekomen, toch is het Obama niet gelukt om te voorkomen dat de welvaart steeds meer bij de top terecht is gekomen. Een Democratische president die de rijken rijker heeft gemaakt en de grote middenklasse achterlaat met een steeds kleiner deel van de koek. Dat was vast niet de bedoeling.
Obama presenteert vervolgens een reeks aan sociaaldemocratische voorstellen om onderwijs goedkoper te maken en het belastingstelsel aan te passen zodat er meer nivellering tot stand komt. Maar Obama heeft sinds zijn verkiezing in 2008 nagelaten om hier actie op te ondernemen toen hij dat kon en nu is zijn agenda rijkelijk laat. De Republikeinen hebben het Huis en de Senaat stevig in handen en zullen Obama’s plannen systematisch tegenwerken.
Zwakke eenheid
De eenheid van de Verenigde Staten is dus helemaal niet zo sterk als Obama stelt. Hij heeft de kloof, ondanks alle waarschuwingen van Piketty, Oxfam en de Occupy-beweging, alleen maar groter laten worden. De Federal Reserve, de Centrale Bank van de Verenigde Staten, heeft in een recent onderzoek aangetoond dat de top 10% rijkste Amerikanen bij elkaar 75% van het Amerikaans vermogen bezit en de kloof is onder Obama alleen maar groter geworden. In Nederland zijn die verhoudingen niet heel veel minder scheef: de rijkste 10% bezit 61% van het Nederlands vermogen.
Oude wijn
Tot zover niets nieuws onder de zon. Karl Marx had lang geleden al voorspeld dat het kapitalisme een systeem is waarbij macht en geld zich concentreren bij een elite. Grote bedrijven worden steeds groter; zij weten kleine bedrijven uit te schakelen en hebben niet alleen schaalvoordelen maar profiteren ook van hun machtspositie bij overheden. Het boek Het Belastingparadijs legt pijnlijk bloot hoe grote multinationals extreem weinig belasting betalen terwijl de loonarbeider minstens een derde van zijn inkomen inlevert aan de fiscus. Geen wonder dat de kloof tussen arm en rijk bestaat en groeit.
Maar Marx’ voorspellingen zijn nooit volledig uitgekomen omdat gematigde krachten de verzorgingsstaat in het leven hebben geroepen die herverdeling bracht van rijk naar arm. Dat compenseert een groot deel van de kloof. De krachten van het kapitalisme waren daardoor afgezwakt.
Er is nog steeds veel concentratie van geld en kapitaal bij een kleine groep, maar herverdelende krachten kunnen dat terugbrengen tot een acceptabel maximum. Daardoor bleef de sociale revolutie uit die Marx had voorzien. Een politiek van ‘appeasement‘ wist het proletariaat rustig te houden.
Technologische vooruitgang
Bij de vervulling van die tactiek komt een nieuwe, complicerende factor om de hoek kijken. De technologische ontwikkelingen staan namelijk niet stil. Er zijn wetenschappers die geloven dat er een nieuw tijdperk gaat aanbreken waarbij de mens steeds minder nodig is voor het productieproces.
De arbeider wordt, volgens onderzoek van Carl Benedikt Frey en Michael Osborne, steeds meer overbodig als gevolg van voortschrijdende automatisering en robotisering.
Erik Brynjolfsson en Andrew McAfee van schetsen in hun boek Second Machine Age een vergelijkbare trend. Hierdoor zal, naast de dynamiek van het kapitalisme, ook technologische ontwikkeling zorgen voor een verdere concentratie van welvaart bij een kleine elite.
In reactie op deze nieuwe trend zijn er optimisten en pessimisten.
Brave New World
De optimisten zeggen dat de economie in het verleden ook van aard is veranderd en dat werkgelegenheid dan altijd een nieuwe invulling kreeg. Dankzij de industriële revolutie konden boeren overstappen naar werk in de industrie. De dienstenrevolutie zorgde ervoor dat fabriekswerkers naar kantoren konden verhuizen. Als kantoorbanen worden geautomatiseerd en fabriekswerk wordt overgenomen door robots, dan zal de toegenomen welvaart zorgen voor nieuwe werkgelegenheid in andere – bijvoorbeeld creatieve of kunstzinnige – sectoren, stellen zij.
Maar als de werknemer van de toekomst literatuur gaat schrijven en schilderijen gaat maken, dan moeten deze ook gekocht worden. Anders komt er geen brood op de plank en zijn het de eigenaren van de robotfabrieken die alle welvaart vergaren.
Welke kant gaat onze toekomstige economie op? Krijgen we een utopische samenleving waarin er geen schaarste meer bestaat? Of zal welvaart zich verder concentreren, zoals Marx decennia geleden voorspelde, en worden de sociale verhoudingen radicaal op scherp gezet?
Politiek leiders zoals Obama zullen het steeds moeilijker krijgen om de kloof tussen de middenklasse en de elite kleiner te maken. Want hoe bied je weerstand tegen de krachten van het kapitalisme én de technologische ‘vooruitgang’?
Doordat de elite steeds rijker wordt, zal er uiteindelijk zoveel spanning op de sociale verhoudingen komen te staan dat een politiek antwoord niet kan uitblijven. Wellicht krijgt dat de vorm van een basisinkomen voor iedereen. Dat is niet een kwestie van zwaar beladen ideologieën, maar een hele praktische kwestie: wil je een extreem rijke bovenlaag en een verpauperde massa of kan iedereen blijven meekomen en consumeren in de samenleving van morgen?
Reacties (3)
an article by Matt Stoller on Naked Capitalism:
The Source of Barack Obama’s Power to Trick Us Comes from Our Willingness to Be Tricked
Als gewone werknemers steeds meer overbodig worden, groeit de werkloosheid en kan de gemiddelde burger steeds minder luxe goederen kopen. Hierdoor zakt de economie in en worden al die mooie robots overbodig. Want alleen de elite kan zich de spullen nog verloorloven.
Met andere woorden: als dit zo doorgaat, schieten het neoliberalisme zichzelf in de voet. Economische gedijt bij herverdeling, want dan hou je een grote groep consumenten.
Tuurlijk zegt Barry Soetoro in zijn troonrede dat alles oké is, dat zij de sterkste ter wereld zijn. Je wordt geen president als niet de beste leugenaar bent.
Het 1 grote mediashow.
De werkelijkheid is dat politiek in de VS 100% onder controle staat – niet van het volk (democratie) – maar van de georganiseerde misdaad/c.q. globale ondernemingen (fascisme).
En dat zullen we weten. De VS dicteren allang onze ‘democratie’. Rutte, en collega’s, hebben geen mening, visie, ruggegraat – trekpoppen zijn het.
De VS is inmiddels in staat van burgeroorlog verwikkeld. De burgers moeten zich steeds zwaarder bewapenen tegen de staatsterreur. Met grote regelmaat schiet de politie burgers dood. De staat heeft schijt aan de grondwet. Invallen en detentie zonder aanklacht zijn aan de orde van de dag.
Economisch – moet de VS het hebben van zwendel, fraude, roof, genocide en imperialisme. Zwendel dat is het hele monetaire stelsel dat onder controle staat van de globalisten.
Met TTIP krijgen de fascisten uit naam van de VS hun natte droom: de fascistische heilstaat. (als je niet voor ons kruipt, ben je terrorist cq. onze vijand.)
“The international bankers causing the financial crisis are indeed capitalizing on it, consolidating their power in “a new global financial order” that gives them top-down global control. ”
Ellen Brown is an attorney, founder of the Public Banking Institute, and author of twelve books including the best-selling WEB OF DEBT. http://www.opednews.com/articles/Economic-9-11-Did-Lehman-by-Ellen-Brown-090907-844.html
Milton Friedman and the Rise of Monetary Fascism The Dark Age of Money by JAMES C. KNNEDY
“Free market capitalism has become a thing of the past. In truth free market capitalism has been replaced by something that is truly anti-free market and anti-capitalistic.”
“Knowing that the term ‘Fascism’ was universally unpopular; Friedman and the Chicago School of Economics masquerade these works as ‘Capitalism’ and ‘Free Market’ economics.” http://www.counterpunch.org/2012/10/24/the-dark-age-of-money/
Ons monetair systeem is met Bretton Woods van de reeële economie los gekoppeld. Sindsdien is het een instrument van imperialisme; van macht, oorlog en genocide.
Het is een systeem dat stoelt op creeëren van schulden. Het blijft alleen draaien bij alsmaar meer verstrekken van kredieten.
Een lange, maar gedegen documentaire:
97% Owned – Economic Truth documentary:
https://www.youtube.com/watch?v=XcGh1Dex4Yo
Dat is altijd tegen de muur gevlogen: Oorlog en genocide.
Kijk maar om je heen, hoe hard wordt geinvesteerd in biologische, chemische, atoomwapens, gedwongen vaccinatie, gmo’s, antidepressiva, nano-vervuiling, milieuvergiftiging (facking o.a.).
Hoe de geesten rijp worden gemaakt om je buren te haten en dood te willen.
De eeuwenoude truc om de aandacht af te leiden wie dit zo bewust creëren.
Dat allemaal is in deze documentaire samengebald:
The 3 Coming False Flag Attacks:
https://www.youtube.com/watch?v=_UbAgq3u6lQ
Of zoals de econoom Lyndon LaRouche het samenvat: De U.K. en de U.S.of A zijn vastbesloten om Rusland aan te vallen.
En natuurlijk een potje EU ‘fucken’. (ref. Nuland (Kagan))