Sla vaker een kraker!

Van de week was ik getuige van de ontruiming van een kraakpand. Het betrof een pand in Almagro, een centrale, wat verarmde wijk van Buenos Aires. Kraken en ontruimen, ze waren wa van mijn netvlies verdwenen, deel geworden van een ver verleden. De televisiebeelden van de jaren tachtig staan me bij: die brandende tram (lijn 10), eindeloze rijen blauwe busjes, ronde rieten schilden, barricades en waterkanons.
“ME, weg ermee!” schreeuwden de krakers en hun sympathisanten. Als weerwoord zat op een aantal ME-busjes een sticker met de tekst “sla vaker een kraker”. De ongeregeldheden kregen de geuzennaam krakersrellen. Als er iets of iemand was dat de verzuilde, vastgeroeste en onrechtvaardige samenleving zou gaan veranderen, dan was het de kraakbeweging. En mocht dat doel te hoog gegrepen zijn, dan hielp het in elk geval tegen de woningnood. Kraakpanden werden broedplaatsen voor activisme, kunst, cultuur en theater. Een beetje kraakpand had een drukkerijtje, een podium, ateliers en een bar. Krakers waren jonge, hoger opgeleide, kansrijke en bevlogen mensen.

Het enige kraakpand van enige omvang dat ik ooit bezocht heb, was het Utrechtse pand “De Bruelende Aap” gevestigd in een kloostercomplex in het centrum van de stad. Sinds 1998 prijkt er Grand Hotel Karel V op de gevel en is het een luxe hotel. Het heeft wel wat, een kraakpand op een A-locatie. Zo voelt het immer vertrouwd op de spuistraat langs Vrankrijk te lopen en is het pand ‘Ubica’ aan de Ganzenmarkt in Utrecht misschien wel het toppunt van vrij Nederland: een vredig, dorps aandoend pleintje met de vaste ingrediënten gemeentehuis, brandweerkazerne, kroeg en … kraakpand.

Inmiddels woon ik in een minder idyllische en veel onrechtvaardigere samenleving, waar armoede nog echte armoede is. Iedere dag, als het duister valt, storten tienduizenden armen, de zogenaamde ‘cartoneros’ zich op het huisvuil van de stad om alles wat nog bruikbaar is er uit te vissen. Langs de kant van de straat staan ze met het hele gezin vuilniszakken te doorzoeken. Velen van hen wonen in kolossale, oude panden. Deze panden zijn gekraakt en worden soms door honderden gezinnen bewoond. Laag opgeleid, kansarm, knokkend om te overleven. Als ze ontruimd worden is het drama niet te overzien. Huilende baby’s worden de straat op gesjouwd, huisraad van complete families verdwijnt in handkarren en krakkemikkige vrachtautootjes. Na de ontruiming spoeden cameraploegen van de sensatie-TV zich het pand in om te laten zien onder welke erbarmelijke omstandigheden er geleefd werd.

Wat ik meekrijg van het kraken in Nederland is dat nu veel jonge Spanjaarden naar Amsterdam komen. Het wonen in een kraakpand is een deel van de ‘experience’ net zozeer als het blowen, het om leren gaan met een diabolo, vuurvreten of handgemaakte sierraden verkopen. Stereotypen, ongetwijfeld, maar kraken is Nederland ontegenzeggelijk meer een lifestyle, dan een bittere noodzaak. De idealen van de kraakbeweging worden door oud-krakers in twijfel getrokken.

“Anders wonen, anders leven”, schrijft Omslag, werkplaats voor duurzame ontwikkeling op haar website. Kraken als ideaal. Ik denk niet dat iemand dat aan de bewoners van de kraakpanden hier uitgelegd krijg.