Kunst op zondag Archives - Pagina 28 van 56

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Spuit elf

4 februari 2018 , 08:00 , door P.J. Cokema

Vorige week hadden we hier kunst alsof het stroomde. Een voorbeeld van hoe namaak echt veel beter is dan werkelijk stromend water. Zo lang waterschaarste een eerder groeiend dan afnemend verschijnsel is, moeten we uiterst zorgvuldig met water omgaan.

Dus een kunstwerk dat stromend water suggereert zonder dat er ook maar een druppel aan te pas komt, is veruit te preferen boven kunst waar wel water door of uit stroomt.

Dat zou het einde moeten zijn van de fontein. Maar die soms idyllische, soms romantische, dan weer spectaculaire spuiter lijkt onuitroeibaar. Sterker nog: er worden hier en daar hartstochtelijke pleidooien gehouden voor meer fonteinen in Nederland. En dan niet van die bedrieglijke spuitertjes waar kinderen de grootste lol mee hebben, maar die desastreus zijn voor markthandel in stad en land. Nee, fonteinen met allure, zoals we die van imposante buitenlandse voorbeelden kennen.

Het gaat helemaal niet slecht met fonteinen in Nederland. Vorig jaar telde uw redacteur de inwerkingstelling van elf nieuwe fonteinen. Dit jaar komen er ook minstens elf stuks bij, danzkij de in Friesland gevestigde Europese Culturele Hoofdstad 2018.
Die ‘spuit elf’ komen er niet zonder enig protest. Maken de Friezen bezwaar tegen waterverspilling? Nee, zeiden ze in Bolsward, geen fontein op ons plein, want het opofferen van de parkeergelegenheid gaat ten koste van de leefbaarheid. De Workumse volksmond protesteert luldieker dan ludiek, omdat men het allemaal autoritaire bespuitvorming vindt.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Maandag | Strijd om Banksy

29 januari 2018 , 12:01 , door P.J. Cokema

In de artistieke krochten van Sargasso is Banksy misschien wel de meest genoemde kunstenaar. We zouden hem dus links kunnen laten liggen, omdat herhaling verveelt. Maar dit nieuws is weer te leuk om te laten lopen.

Banksy heeft bevestigd dat een muurschildering in het Britse Hull van zijn hand is. Het trekt veel trots publiek dat, getuige de commentaren in dit BBC-item, de kennis als kunstcriticus er lustig op los laat. Op één (?) zuurpruim na.

Het werk werd een paar dagen geleden gevandaliseerd, maar weer gerestaureerd door een ramenlapper. De man werd tot held uitgeroepen.

Banksy doet, trouw aan zijn imago, geheimzinnig over wie hij is en wat de prent in Hull te betekenen heeft. Het werk staat echter stijf van interpretabele symboliek. Is het kind Ivanhoe, Robin Hood of Batman? Wat moet dat vergiet op het hoofd? Hoe moeten we de tekst ‘draw the raised bridge’ lezen?

De strijd om een Banksy: tekenend voor de tijd?

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Alsof het stroomt

28 januari 2018 , 08:00 , door P.J. Cokema

De werkelijkheid is als water: het neemt de vorm aan van het vat waarin je het giet.

Is dit een plas water? Een woest, golvend meer? Het stelt Atlantis voor. Het eiland dat geplaagd werd door vulkanische uitbarstingen en door een zondvloed ten onder ging. Het is niet volledig zeker wat daar allemaal van waar is.

Robert Smithson – Map of Broken Glass (Atlantis), 1969.

U ziet dus één werkelijkheid: een hoop glas. Met de driedubbel gelaagde titel (landkaart, glas, fictief eiland) geeft Smitshon echter aan: een hoop glas? Het is maar hoe je er naar kijkt.

Het is natuurlijk een heel doorzichtig trucje om met glas vloeibaarheid te suggereren. Een vloedgolf van gebroken autoramen symboliseert de massaconsumptie waar de wereld aan ten onder gaat.

Baptiste Debombourg – Flow, 2013.

Meer “vloeibaar” glas van Baptiste Debombourg: Accelaration Field en Dark matter.

Plastic is het ultieme nep-glas. En dat we daarmee overspoeld worden is alom bekend. Deze waterval van plastic flessen hing in 2012 aan het Tijdelijk Museum in Amsterdam en later een tijdje aan de gevel van de Metaal Kathedraal (Utrecht).

Wang Zhiyuan – Waterval, 2012.

Ander werk van Wang Zhiyuan waar het lijkt alsof afval stroomt: Thrown to the wind (2010) en Purge (2009).

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Reasons to be cheerful

21 januari 2018 , 08:00 , door P.J. Cokema

Te veel mensen laten zich in de luren leggen door het chagrijn. Dat is geen fijn bericht en dus is het nieuws. Jammer dat het nog eens gezegd moet worden, maar goed nieuws is nog steeds geen nieuws.

En dan duiken er zo nu en dan intitiatieven op om van goed nieuws wél gangbaar nieuws te maken. Om meteen de zuurspuiters voor te zijn (sinds wanneer is kritisch zijn hetzelfde als azijn morsen?): nee, dat is geen onbezonnen optimisme, geen hopeloze hoop. Het is even realistisch als dat elke dag de zon opkomt. Toegegeven: die gaat ook weer onder. Maar dat is niet het einde van de wereld.

Wie zich laat leiden door het chagrijn loopt het risico te vergeten waarom we ook vrolijk kunnen zijn. David Byrne (ex-Talking Heads, beeldend kunstenaar, muzikant) helpt een handje met het online verzamelen van “Reasons to be cheerful”.

I started collecting good news that reminded me, “Hey, there’s actually some positive stuff going on!”

Op de website zijn nog niet alle acht domeinen waar Byrne goed nieuws wil vinden gevuld, maar dat moet veranderen met hulp van een ieder die goed nieuws weet bij te dragen. David Byrne geeft zelf een voorschotje en het is niet verbazingwekkend dat hij in het domein “Culture” al wat voorbeelden heeft.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | De muur (2)

14 januari 2018 , 08:00 , door P.J. Cokema

Tot hier en niet verder. Dat is de boodschap van de muren die we vorige week lieten zien. Diezelfde muren werden door kunstenaars voorzien van geheel andere boodschappen. Wereldwijd is er zo genoeg werk voor kunstenaars, want er zijn nogal wat van dat soort muurtjes.

Van een andere orde zijn muren die ook van historische betekenis zijn, maar dan meer als geschiedkundig naslagwerk. In Los Angeles, toch al rijk aan betekenisvolle muren, is er behalve de Great Wall of Los Angeles, ook de Great Wall of Crenshaw. De eerste heet officieel “The History of California”, de laatste heet eigenlijk Our Mighty Contribution, ook bekend als The Crenshaw Wall en recentelijk gerestaureerd.

Enkele memorabele delen van de Great Wall of LA.

Ter herinnering aan de Zoot suit riots (1943). Om niet te vergeten. Niet te vergeten = als ‘nooit weer’ en niet als ‘dat gaan we vandaag nog eens doen’.

En de leukere dingen der geschiedenis.

Ook in de Crenshaw Wall zit muziek…..

…. als één van de verworvenheden die gedwongen en vrijwillige “immigranten” hebben bijgedragen aan wat “made America great” heet te zijn.

Tot nu toe hebben we het gehad over muren van behoorlijke lengte en enigerlei historische betkenis. Verdienen de talloze muren zonder die meerwaarde geen plaats in Sargasso’s virtuele galerie?

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | De muur

7 januari 2018 , 08:00 , door P.J. Cokema

Naar mate geschiedenis voortschrijdt zijn er steeds minder mensen die bij ‘de muur’ onmiddellijk denken aan het Koude Oorlog beton en prikkeldraad dat Berlijn in Oost en West verdeelde. Daarentegen zijn er duistere krachten in de wereld bezig het fenomeen ‘de muur’ levend te houden, met een retoriek die in de Koude Oorlog niet had misstaan.

In Berlijn is ‘de muur’ afgebroken en restanten zijn een toeristische bezienswaardigheid. Vooral de East Side Gallery, een stuk muur dat na de val van ‘De Muur’ door kunstenaars van ruim honderd muurschilderingen werd voorzien. Waaronder deze:

Dmitri Vrubel – My God, Help Me to Survive This Deadly Love, 1990.

U zag de ‘broederskus’ van Leonid Brezjnev (staatshoofd van de voormalige Sovjet-Unie) en Erich Honecker (staatshoofd van de voormalige DDR). Staatshoofden schudden meestal handjes, maar er wordt wel degelijk ook gekust.

Of is dit een nepkus?

De kussende Trump is op de muur gezet door de Australische street art kunstenaar @lushsux, die ook verantwoordelijk is voor de Trump afgebeeld op de Israëlische West Bankmuur. De prent refereert aan Trumps bezoek aan de Klaagmuur in Jeruzalem.

De maker van het filmpje was in de veronderstelling dat de roemruchte Banksy de maker van de prent was. Banksy heeft wel het een en ander op die grensmuur staan.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Over tijd

31 december 2017 , 08:00 , door P.J. Cokema

Er zijn minstens twee momenten in het jaar waarop we een jaartje ouder worden: de verjaardag en de jaarwisseling.

Morgen staan we ineens in de toekomst. Een gebeurtenis die zich elke dag voltrekt, maar bij de jaarwisseling extra wordt benadrukt. Bijna 9 miljoen Nederlanders hebben echter minder toekomstige tijd voor de boeg, dan hun bijna 8 miljoen medelanders.

Moeten we ons daar druk over maken? Misschien niet, maar maakt u zich dan wel druk over iets anders a.u.b.? Want wie tijd van leven heeft, dient zich druk te maken. Anders is het verspilde tijd, nietwaar?

Op de drempel van een ‘nieuwe tijd’ staan we even stil bij tijd (hetgeen we gedurende de waan van de dag ook hier en daar al eens deden).

De ‘Real Time’ klokken van Maarten Baas bevatten 12-uur durende filmpjes waarin de opgenomen ‘performance’ de wijzers van de klok in real time verplaatsen. Bij Maarten Baas lijkt tijd niets anders dan ‘opruimen en opnieuw beginnen’. Hier veegt men de tijd door.

U kent het werk van Maaten Baas misschien van de klok die hij voor Schiphol ontwierp.

Tijd, tijd en nog eens tijd. Was je er al niet door gebiologeerd, dan raak je er wel door gehypnotiseerd. ‘A million times’, ontworpen door Humans since 1982 (het Zweeds-Duitse duo Per Emanuelsson en Bastian Bischoff).

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Nep is Kunst

24 december 2017 , 08:00 , door P.J. Cokema

We hebben het hier al eens eerder betoogd: kunst is per definitie het ultieme nep. Kunst is nep omdat het niet anders kan zijn dan namaak. Dat geldt voor de bedrieglijke reproductie van een meesterwerk, voor plagiaat, kitsch en doelbewuste fake en voor feitelijkheden als soepblikjes en urinoirs.

Kunst heet kunst omdat het niets anders is dan weergave van een idee. Het is nooit het idee zelf. Het is een uitvoering er van. Die gedachte is niet nieuw, maar omdat ik vergeten ben welke grote denkers dat ooit hebben beschreven, zou ik mezelf gemakkelijk hoogst origineel kunnen vinden. Natuurlijk ben ik te lui om het even na te pluizen en er van uitgaand dat lezers ook die moeite ook niet nemen, zou de gedachte zomaar aan P.J. Cokema toegeschreven kunnen worden.

Het grote verschil tussen kunst en wat heden ten dage als nep de wereld wordt in geslingerd, zit hem in de intentie. Het hedendaagse actuele nep is bedoeld om mensen te bedonderen ter meerdere eer en glorie van een paar narcisten die louter op eigen gewin uit zijn. Kunst gaat louter om genieten of zet mensen zelf aan het denken.

Zo heeft Keith Haring zijn fake news wel bedoeld. In de tachtige jaren maakte hij collages van krantenkoppen uit de New York Post, fotokopieerde ze en verspreidde ze door New York.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Onder de brug

17 december 2017 , 08:00 , door P.J. Cokema

Hoe het werk er uit zag ben ik vergeten, maar de naam van de kunstenaar raakt nooit versleten. Zomaar een zondag rijmpje dat opborrelde na lezing van bruggen (of wat daar voor door moet gaan) die naar bekende schrijvers zijn genoemd.
We gaan er hier gemakshalve even vanuit dat schrijvers ook kunstenaars zijn, om het bruggetje te maken naar wat ik eigenlijk wil zeggen.

Kijk, kunst in de publieke ruimte is doorgaans redelijk zichtbaar. Op gevels. Soms moet je reikhalzen omdat het bovenop gebouwen staat. Verder lenen bushaltes, trafohuisjes, tunnels en bruggen zich uitstekend voor openbare galerie.

De zichtbaarheid van tunnelkunst is wat duister. Je moet er de diepte voor in en het is niet altijd ongevaarlijk om bij het kunstwerk stil te blijven staan. Dat geldt ook enigszins voor bruggen. Daar ga je over voort. Er op blijven staan leidt in veel gevallen tot verkeershinder.

In sommige plaatsen heeft men wegverkeershinder tot attractie, pardon, beleving verheven. De onderkant van ophaalbruggen als museummuur. Voor andere kunst onder de brug moet je eerst het water op. Da’s dus vrij elitiare kunst (want niet voor iedereen toegankelijk).

In veel gevallen is kunst onder de brug vooral tekst. One liners uit gedichten, hier en daar een volledig vers. Zelden beeldende kunst. Daar doe ik graffiti ernstig tekort mee. Nu behoeft dat segment amper meer publiciteit want, ook al is het veel van hetzelfde, vrijwel wekelijks is er wel ergens nieuw werk te zien.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Aantrekkelijke beleving

10 december 2017 , 08:00 , door P.J. Cokema

Zet een speel-, klim-, sluip-door-kruip-door attractie in een museum en het heet geen pretpark maar een beleving. Dat is natuurlijk veel beter geformuleerd. ‘Attractie’ suggereert toch dat het om iets aantrekkelijks gaat. Er zijn ongetwijfeld sujets die aangetrokken worden door de angst, misselijkheid en kots van het publiek dat een Sledge Hammer of een Python verlaat. Maar omdat daar ook anders over gedacht kan worden is het beter kiezen voor ‘beleving’. Daar kun je alle kanten mee op.

Dat een museum de allure van een pretpark kan hebben ontdekken we als er reusachtige interactieve installaties zien waar het publiek aan mag zitten. Wat heet ‘aan mag zitten’: er op klimmen, er af springen, er door rennen, er tegen gaan leunen.

Je zou denken dat een dergelijk kunstwerk van uiterst robuust materiaal moet zijn. Dat gaan we zien bij twee kunstenaars wiens werk je moet ‘beleven’. De één gebruikt robuust textiel, de ander juist heel tere lappen. Uiteraard ga je bij dat laatste kalm en voorzichtig er doorheen.

Eerst de Braziliaanse kunstenaar Ernesto Neto, wiens werk je wellicht in Nederland al eens hebt gezien tijdens Den Haag Sculptuur 2016 of in 2004 en 2009 in museum Boijmans van Beuningen, waar ´Célula nave´ (losjes vertaald: cel schip) werd geïnstalleerd.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Zelfafbeelding

3 december 2017 , 08:00 , door P.J. Cokema

Hoe kun je een massa kunstenaars van alle tijden en stromingen in één tentoonstelling bij elkaar zetten? Da’s makkelijk want één thema hebben ze bijna allemaal gelijk: zichzelf. En omdat er dus een schat aan zelfportretten is, pimpen musea, curatoren en recensenten de zelfafbeelding op door het van deze tijd te maken. Jawel, dankzij de ‘selfie’ zou het zelfportret razend populair zijn. Hoe je een trend met smoel maakt.

Ook de kunstenaars die in de vorige twee afleveringen (hier en hier) aan bod kwamen deden (en doen) aan zelfafbeelding.

Diego Rodríguez de Silva y Velázquez (1599 – 1660) – Zelfportret, 1645.

Het traditionele zelfportret, de ‘oerselfie’, kunnen we zowel bij Velázquez als bij Charlotte Salomon (1917 – 1943) zien als veredelde pasfoto.

Francis Bacon trekt zijn eigenaardige stijl door in zijn zelfafbeelding.

Francis Bacon (1909 – 1992) – Drie studies voor een zelfportret, 1967.

Keith Haring overdrijft het stileren dermate dat zijn zelfportret wel iedereen zou kunnen zijn. Maar stijl en kunstenaar zijn natuurlijk een en hetzelfde.

Keith Haring (1958 – 1990) – Zelfportret, 1989.

Caspar Berger (1965 – heden) vraagt zich af of niet elk kunstwerk per definitie een zelfportret van de maker is. We vroegen hem of dan elk kunstwerk als een gehele of gedeeltelijke replica van de kunstenaar zelf gezien moet worden. Ja, antwoordde Caspar Berger, het kunstwerk is een uiting van de “the back story” van de kunstenaar.

Foto: Joan (cc)

Kunst op Zondag | Tentegenovertoonstelling III

26 november 2017 , 08:00 , door P.J. Cokema

Ook deze Kunst op Zondag is geïnspireerd door een van de reacties op ‘Tentegenovertentoonstelling’, dat handelde over het naast of tegenover elkaar geëxposeerde werk van verschillende kunstenaars, uit verschillende tijden en/of stromingen.

Vorige week namen we drie keer een paus naar aanleiding van deze reactie. Nu maken we dankbaar gebruik van de de andere reactie:

Het zou misschien wel interessant zijn om het werk van Charlotte Salomon te zien naast de schilderijen van Keith Haring. Beiden leefden voor hun schilderwerk, en bij beiden kon je op hun werk zien wat hen bezig hield, allebei figuratief. En beiden stierven tragisch jong. En ze waren allebei, als ik dat woord mag gebruiken, gepassioneerd bezig met hun schilderwerk.

Tja, welke kunstenaar leeft niet voor zijn/haar werk. Bij Salomon en Haring kun je ook stellen dat hun werk een middel was de aldoor aanwezige dood te trotseren.

Charlotte Salomon kwam uit een familie waar zelfmoord erfelijk leek te zijn (haar moeder, een tante, haar oma en drie andere familieleden doodden zichzelf), ze vermoordde haar grootvader met een omelet, leefde onder de continue dreiging van de Holocaust en werd zelf op 26-jarige leeftijd in Auschwitz vergast. Ze had nu 100 kunnen zijn.

serie

Kunst op zondag