Recensie Zomergasten | Claudia de Breij

COLUMN, RECENSIE - Om eerlijk te zijn: Claudia de Breij stond niet heel erg hoog op mijn lijstje van mensen die ik graag beter wilde leren kennen in een drie uur durend interview. En ook na drie uur Claudia de Breij voel ik niet de minste behoefte om een show van haar te gaan zien. Maar als Zomergast vond ik haar niet onaardig. Het was niet wereldschokkend, maar dat hoeft ook niet altijd. Het meest opzienbarende was een bewust ingelaste pijnlijke stilte. En de bekentenis dat Claudia’s moeder meer moeite had met haar coming out dan haar vader. En Judy Garland kwam nog even langs in de gedaante van een vlieg op zoek naar een slokje wijn. Het interview kabbelde rustig voort en de fragmenten gaven een aardig inkijkje in haar interesses en kijk op de wereld. Nu heeft Claudia de Breij een kijk op de wereld waarin ik me wel enigszins herken. Dat helpt ook mee in de waardering van zo’n avond.

Het allereerste fragment in deze laatste aflevering van Zomergasten ging over een vrouw die in haar leven vijfhonderd truien had gebreid die nooit waren gedragen. Dat op zich vond ik al een mooi, ontroerend gegeven. Loes heette de vrouw. We zagen haar zitten op een podium. Een bandje kwam naast haar staan en zette ‘Happy together’ van The Turtles in. Waarna de straat langzaam volstroomde met dansende mensen die de truien van Loes droegen. “Ik vind het mooi als een kunstenaar iets laat zien wat anders ongezien was gebleven”, zei De Breij hierover. Een paar fragmenten later vertelde Annie M.G. Schmidt dat ze helemaal niet van plan was om schrijver te worden, totdat een redacteur van Het Parool, waar zij als chef documentatie werkte, vroeg of ze wat voor een personeelsavondje wilde doen. Annie M.G. Schmidt opende toen een la vol met versjes. En de rest is geschiedenis. Oftewel: als we Annie M.G. Schmidt mochten geloven, dan hadden de versjes van Annie voor hetzelfde geld als de truien van Loes kunnen eindigen.

If just one person
De avond sloot ook af met de tonen van Happy Together. Claudia de Breij zat samen met presentatrice Janine Abbring op de rand van de gezonken camper. Hun benen bungelden in het water. Vlak daarvoor hadden we naar de uitvaart van Jim Henson gezien. De bedenker van Sesamstraat en The Muppets Show was onverwacht op 53-jarige leeftijd overleden. De poppenspelers waren afgesneden van hun leidsman, vochten tegen hun tranen maar waren desondanks in staat om hun poppen een liedje te laten zingen: ‘If just one person believes in you.’ Je hebt maar één iemand nodig die in je gelooft. Want als er één iemand in je gelooft, dan kunnen dat er ook twee worden. En voor je het weet, heb je er honderden. En dan ben je wellicht ook in staat om in jezelf te geloven.

Hoewel Claudia de Breij het fragment liet zien als voorbeeld van mensen die het cynisme voorbij gaan en alle ellende in de wereld opzij zetten om iets moois en troostrijks te maken, bleek het liedje ook op haarzelf van toepassing te zijn. Toen ze nog heel klein was, had het liedje grote indruk op haar gemaakt toen ze het eens in Hoog Catherijne bij een televisiewinkel op heel veel schermen tegelijk had gezien. Ik vermoed dat ze, toen ze zelf begon met optreden, hoop putte uit het liedje: jarenlang was zijzelf namelijk de enige die vond dat ze op een podium thuishoorde. Bij de Kleinkunstacademie werd ze afgewezen omdat ze niet theatraal genoeg was, ze moest zelf zaaltjes afhuren om op te kunnen treden. Pas toen de vroegere impresario van Wim Kan wel wat in haar zag, raakte de baas van de Kleine Komedie geïnteresseerd. Waarna het balletje ging rollen.

Juf Kiet en vader Fabian
Het lied van de Muppets lijkt me een soort motto, nu ik deze avond zo’n beetje overdenk. Zie ook de truien van Loes en de gedichtjes van Annie M.G. Schmidt. En zie het fragment uit ‘De kinderen van Juf Kiet’ waarin juf Kiet inpraat op een jongetje uit Syrië en hem vertelt dat hij niet meer bang hoefde te zijn. Hoe het verder zal gaan met dit jongetje, valt onmogelijk te zeggen, maar er geloofde in ieder geval één iemand in hem: juf Kiet.

Tegenover het jongetje uit Syrië plaatste Claudia de Breij een vader, uit Spijkenisse. Met zijn zoontje op de arm schreeuwt de vader tijdens een Wilders-bijeenkomst tegen demonstrerende vrouwen dat ze lelijk en vies zijn en verkracht willen worden door een ‘refugee-piemel’. Vader Fabian wordt een dag later geïnterviewd door Rutger Castricum. Op de tonen van What a wonderful world zien we hoe de vader zijn zoontje naar boven bracht en uit Nijntje voorlas. Claudia de Breij vond het oprecht een mooi fragment: ze was bang geweest voor die schreeuwende man, maar zag nu een liefhebbende vader. Het had haar weer doen beseffen dat we allemaal mensen zijn en dat we allemaal liefde nodig hebben en willen geven. En hoewel ik enigszins in die gedachte mee kon gaan, kon ik mezelf tegelijkertijd niet aan de indruk onttrekken dat De Breij dit fragment had gekozen omdat ze a) een haast pathologische behoefte heeft om alles van twee kanten te bekijken, b) niet vastgepind wil worden als Gutmensch en c) on speaking terms wil blijven met de Jan Dijkgraafjes en Annabel Nanningaatjes van deze wereld die ze had gesproken tijdens de research voor haar Eindejaarsconference.

De grootste truc van het kwaad
If just one person believes in you kan trouwens ook de andere kant op werken. Jarenlang was er ook maar één iemand die geloofde dat Donald Trump president van Amerika kon worden. Roger Stone heet deze man, hoofdpersoon uit de Netflix-documentaire Get Me Roger Stone. In de jaren ’80 zat Roger Stone bij een lobbygroep zat die bemiddelde tussen dictators en het Witte Huis. Alles voor het geld. Roger Stone vond dat hem niks te verwijten viel. Hij had het spel volgens de regels gespeeld. ‘De grootste truc van het kwaad’, parafraseerde Claudia de Breij naar aanleiding hiervan een citaat uit The Usual Suspects, ‘is mensen te laten denken dat het goede niet bestaat.’ Het leek mij dat Claudia de Breij deze avond wilde gebruik om het tegendeel te bewijzen.