Elk jaar is het weer een nieuwsitem zo vlak na de vakantie: de drukte in de spits neemt toe, in de trein, op de weg, wat kunnen we er aan doen?
Volgens Lauk Woltring, adviseur op het gebied van opvoeding en verkeerseducatie, ligt er ook een taak bij de scholen en bedrijven. “Ook zij zitten in het circuit van 8 tot 18 uur. Het is niet altijd een persoonlijke wens van mensen om op die tijden te werken of naar school te gaan”, vertelt hij. “En op hun beurt zijn die instellingen ook weer afhankelijk van allerlei factoren.”
“Bovendien is ons hele sociale leven ingesteld op werk en studie tussen die tijden. Veel mensen hebben nauwelijks de mogelijkheid om hun tijden aan te passen”, zegt Woltring. “En als dat er wel is, heeft het vaak consequenties voor bijvoorbeeld de partner en werk- of thuissituatie.”
Maar het heeft ook te maken met ingesleten gewoontes, zegt Ilse Harms, verkeerspsycholoog aan Rijksuniversiteit Groningen. “Ritjes die we iedere dag maken, bijvoorbeeld woon-werk-ritten, zijn routines en dus automatisch gedrag”, vertelt zij. “De consequentie is dat we daar niet meer over nadenken.”
Mensen staan dus niet meer stil bij het vervoersmiddel dat ze nemen, of op welk tijdstip ze dat doen. “Want ze hebben al een ingeslepen patroon. Het kan aangepast worden, maar dat ligt ingewikkeld”, vertelt Harms. “Om gedrag te kunnen veranderen en patronen te doorbreken, moet je dat met iets groots doen, of op het juiste moment, bijvoorbeeld als men een nieuw woon- of werkadres heeft en opnieuw moet nadenken over de reis.”
Reacties (2)
Patronen doorbreken. Zoals de tijd dat kinderen op school moeten wezen. Of collega’s met wie moet worden samen gewerkt er ook zijn. Right.
Ik word moe van die ‘automatische’ routine dogma die zo overheerst in dit soort discussies. Het is een cognitieve theorie die eigenlijk alles bij de persoon zelf legt. Jij bent het domme vat met hersenen wat zich niet wil aanpassen, wat niet gezonder wil zijn, wat zichzelf weigert te ontplooien.
Arm beestje, je weet gewoon niet beter. Maar we leggen we wel alle verantwoordelijkheid bij je neer, want als westerse cultuur is ons ego te fragiel om toe te geven dat het individu beperkt is in zijn doen. Door infrastructuur, door sociale regels, door anderen. Nee, liever kijken we naar een contextloze theorie die al heel snel zijn beperkingen vindt in de echte wereld.
Als Ilse zich ook maar een beetje had verdiept, dan wist zij trouwens ook dat met smartphones je route automatisch aangepast worden aan verkeerssituaties en voorspellingen. Zeker nu het OV api ook realtime aanpassingen doorvoert is het een kwestie van tijd totdat je routes aangewezen krijgt met multimodaal vervoer. Zijn ze hard mee bezig. Mooi voorbeeld is te vinden bij Bijlmer Arena.
Maar goed, misschien dat zij dan even kan regelen dat je werk ook altijd op een andere plek is. Met andere collega’s. Wissel je kinderen voor de verandering eens af. Dat is goed voor ze want zo wennen zij ook aan een nieuwe routine. Ruil van huis!
Het probleem is niet het vinden van de meest efficiente route en zodoende is het onbehoorlijk om het individu weer de schuld te geven.