“We krijgen een wonderbaarlijke lectuur van Marx. Hij is niet bruikbaar en nooit bruikbaar geweest. Marx heeft geleerd dat de basisverhouding in de maatschappij de verhouding tussen tussen arbeid en kapitaal was. Dat is absoluut vals.
Wat wij nu in de iedere dag in de kranten lezen, is dat de basale verhouding in de maatschappij die is tussen schuldeisers en schuldhebbers, tussen kredietgevers en kredietnemers. De arbeid is afhankelijk geworden van de kredietgevers. Als er geen krediet gegeven wordt, kan de zogenaamde reële economie niet meer functioneren. Mensen betalen hun krediet met arbeid.”
Geregeld slaat de Duitse cultuurfilosoof Peter Sloterdijk de bal volkomen mis, af en toe raak. Bovenstaande uitspraak uit Knack is aan de verstandige kant van het spectrum, en maakt komaf met de achilleshiel van Marx’ analyse – maar raakt via de uitspraak evenzeer de achilleshiel van de huidige economische samenleving. Ikzelf heb een al even ambigue gevoel bij het nemen van krediet, en zowel de eerste als de vierde wereld maken nogal gretig gebruik van de Goldplasticcard danwel de Voordeelactie bij de Skailederen Prijzenbreker. Spreiden die aankoop naar je toekomst toe en de ketens zelf rond je nek legen, of wachten en houtje bijten tot de met een broodzak cashbriefjes die Picasso kan kopen?
Ik kom er niet eens op microniveau uit…
Reacties (46)
Kapitaal verschaft krediet en arbeid lost de schulden af. Ik weet niet, maar volgens mij hebben Peter en Marx het over dezelfde verhoudingen.
Eens @su.
En verder @Crachat Ikzelf heb een al even ambigue gevoel…. Probeer dat geld eens te zien als religie. De gekte van b.v. rond het jaar 1000 doet toch echt denken aan de plastic geld gekte van nu. En het draait allemaal om het geloof dat je met een kaartje echt geld in handen hebt. En het gaat ook om hetzelfde: hoe gek krijg je de havenots om hun hebben en houden af te staan aan een kleine groep haves.
En telkens als iemand als Marx probeert de havenots te wijzen op wat er gebeurt ontstaat er een offensief om zo iemand weg te propaganderen.
Misschien willen mensen nu eenmaal fundamenteel belazerd worden. Het is daarom dat kunsten – met name theater – zich bezig houdt met de illusie. Goochelaars zijn ook zo’n gewaardeerde beroepsgroep. Een goede oplichter wordt soms ook nog gewaardeerd.
De ambiguïteit zit hem in de waardering van de illusie en de verkettering van de armoede die er het gevolg van is.
@su; het punt is natuurlijk, dat in de tijd van Marx, de hele risico-indicatie-samenleving niet bestond. Kapitaal was destijds gewoon liggend kapitaal – familiekapitaal, en arbeiders kregen helemaal geen lening. Tegenwoordig is er altijd een bigger dog, zelfs voor ‘kapitalistische’ banken. Tenzij die er niet is, en het blijkt dat een land ergens garant voor is gaan staan, ooit, waar het helemaal niet garant voor kan staan. En er is ook altijd een smaller dog; werknemers in landen hier ver vandaan, waarvan de regeringen maar al te bereid zijn om onze obligaties op te kopen.
Als ik Marx lees, dan krijg ook een dubbel gevoel: Aan de ene kant hele scherpe observaties, en aan de andere kant zulke domme conclusies. Marx zag sociale mobiliteit over het hoofd. Marx had er nooit bij stil gestaan dan arbeid wel eens schaars zou kunnen worden. Dat geschoolde arbeid duurder zou worden dan een advocaat of dokter (zie de IT). Dat arbeiders die veel geld verdienen zelf micro-kapitalisten worden (zie de pensioenfondsen). In dit verband moest ik ook denken aan een artikel dat ik een tijdje terug gelezen heb. A tale of two prophets, Marx vs de Mormonen. Hoe kan het dat de aanhangers van Marx voor zoveel ellende hebben gezocht, terwijl zijn theorien wetenschappelijk zijn, en dat de Mormonen zo succesvol zijn terwijl de oorsprong van hun religie op zijn zachtst gezegd een beetje dubieus is (zie de hilarische South Park aflevering). http://www.lee-harris.org/2436/a-tale-of-two-prophets
@KJ: en arbeiders kregen helemaal geen lening.
Saint Peter, don’t you call me, ‘cos I can’t go
I sold my soul to the company store
@KJ
Kapitaal was destijds gewoon liggend kapitaal – familiekapitaal
Kapitaal is kapitaal.
Geloof in verschillende vormen maakt of is de illusie.
Vormgeving is de verpakking van de winst.
En niets anders.
@Rick
…dat de aanhangers van Marx voor zoveel ellende hebben gezocht…
Dat zal wel gezorgd moeten zijn maar verder: als de Franse revolutie de halve adel en geestelijkheid om zeep heeft geholpen, heeft dan de revolutie voor ellende gezorgd of heeft de geestelijkheid en de adel wellicht iets niet goed gedaan? Anders: wat is de oorzaak van de Franse revolutie?
NB: bovenstaande vraag is geen poging om acties van Stalin of Mao goed te praten maar een poging iets verder te kijken. Naar oorzaak en gevolg.
En verder: zijn de conclusies van Marx werkelijk dom of gewoon een goede eerste stap. Marx voor dom verslijten is pas echt dom.
@HansR; als je kapitaal verliest, wordt er altijd wel iemand boos. Alleen als jij de head-honcho van de famiglia bent, dan niet zozeer.
@su; slimmerik. Ik had het natuurlijk over leningen waarvan het risico extern lag.
@over het algemeen; ik weet natuurlijk ook wel dat ik een beetje uit mijn nek lul, maar toch niet helemaal. Wat dat betreft, verwoordt Rick het misschien beter dan ik: wij, Nederlandse werknemers zijn, in een globale economie, eigenlijk beter ‘geborgd’ dan onze banken; zelfs de armste pauper hier in het land is een royale middenklasser in vergelijking met zijn wereldwijde counterparts. En wereldwijd is hoe zo iemand tegenwoordig met zijn arbeid concurreert. Het ironische is dat de internationale context datgene is, wat Marx hier, naar mijn mening, invalideert.
#6bis…de hele risico-indicatie-samenleving niet bestond.
Zo ten tijde van Marx – 1850 of iets dergelijks – waren banken al gemeengoed, investering werden wel degelijk op waarde geschat (dwz risico’s werden ingeschat) en eigenlijk bestond het hele moderne systeem van geld al. Een aardig voorbeeld lijkt me toch Lloyds.
@KJ#9
Het ironische is dat de internationale context datgene is, wat Marx hier, naar mijn mening, invalideert.
Misschien moet je wat over de bewegingen uit die tijd lezen. De wereld is altijd internationaal geweest. Al sinds de Egyptenaren, Grieken, Romeinen, RK kerk en vervolgens de verschillende landjes in Europa.
Marx denkt echt niet lokaal.
De internationale context is evident.
Ook in zijn tijd.
Ik lees hier goeie dingen (had ik eerlijk gezegd, niet verwacht).
Dat de tekst van de internationale nu, voor ons hier in het ‘rijke’ westen achterhaald is, betekend niet dat ie toen-der-tijd geen goede afspiegeling van de realiteit was, of heden ten dagen voor voor vele zogenaamde derde-wereld-landen achterhaald zou zijn.
Zo is het ook met ‘Das kapitaal’ van Marx.
“Aliënatie” zijn toch ook veel mensen zoet mee geweest.
Ik denk dat we gewoon moeten accepteren dat deze planeet maar een bepaald volume economisch verkeer heeft, en dat dit volume niet genoeg is / blijkt om een “reëele” economie te ondersteunen die iedereen voorziet van werk.
Er was een tijd dat – zeg – 90% van de bevolking van een Westers land emplooi had, op basis van de reëele economie. Maar een flink deel van wat die economie maakte, de maakindustrie, is verkast naar Azië. Wat ervoor terug in de plaats kwam, was van een kleinere omvang dan vertrok — en richt zich ook meer op hoger opgeleiden dan de lager opgeleiden die in de fabrieken werkten die vertrokken.
Maar dat was een voor politici onverkoopbaar verhaal. Want globalisering was een positief iets, wat juist meer mensen aan een goede baan zou helpen.
Dus moest de illusie in stand worden gehouden. De economische ballon, die vol zat met solide water en dat het fundament van de reëele economie vormde, liep gedeeltelijk leeg en besloten werd om de ballon weer wat op te blazen door er hete lucht in de spuiten.
Terwijl er steeds meer water uitstroomde, werd er meer hete lucht ingepompt.
En zo kon het gebeuren dat in heel de Westerse wereld de schulden het eigen individuele inkomen inmiddels vele malen overtreffen.
Dat was een onhoudbare situatie. We hebben onszelf jarenlang voor de gek gehouden, gaten gevuld met gaten, om de illusie dat het allemaal super ging in stand te houden.
Het ging zover dat in de VS mensen niet eens meer opkeken dat ze zelf inmiddels 12 creditcards in hun portefeuilles hadden. Dat Nederlanders niet eens meer opkeken van de schuldstatistieken in eigen land. Dat de doorgaans sobere Duitsers gingen negeren dat ze zichzelf meer en meer in de schulden staken om de illusie van hun eens zo sterke levensstandaard in stand te houden.
Sloterdijk zit ernaast. Marx heeft wel degelijk gelijk gekregen op het punt dat Sloterdijk aansnijdt. Alleen hebben we het toegedekt, geveegd onder een immens schuldentapijt.
Want het systeem kon, mocht niet falen.
@7: Ehm, ja inderdaad gezorgd. Fonetisch foutje. Interessant dat je de verbinding legt tussen Marx en de Franse revolutie. Marx ligt inderdaad in het verlengde van de Franse revolutionairen. De Franse revolutie heeft ook voor een hoop ellende gezorgd. Hiervoor verwijs ik graag naar Edmund Burke’s Reflections on the Revolution in France. Er was een hoop mis in Frankrijk vóór de revolutie, maar de revolutie heeft niks opgelost, maar alleen andere problemen gecreeerd. Volgens mij droeg je ook bij aan een discussie hier op Sargasso over Srebrenica en het executeren van 8000 mannen. Toen werd al gesteld dat dit absoluut laakbaar was. Het is niet zo netjes om dan hier te stellen dat de Franse geestelijkheid en de adel misschien iets niet goed gedaan gedaan hebben, en hun executies over zichzelf afgeroepen hebben.Voor wat betreft de oorzaken van de Franse revolutie: Armoede van de Parijse stadsbewoners, ongelofelijke rijkdom van de Parijse adel, hoge belastingen, geen sociale mobiliteit, moreel verval aan de kant van de adel en geestelijkheid. Dit gekoppeld aan handige agitatoren, en de tendens dat bepaalde mensen liever stelen dan werken levert een explosief mengsel op. Maar de periode direct na de revolutie was nog rampzaliger dan die er voor. De belastingen gingen nog eens flink omhoog (met name voor kerken en kloosters) en de nieuwe elite verrijkte zich nog meer dan de oude adel. Eigenlijk het standaard verhaal van elke socialistische revolutie. En Marx was zeker niet dom, maar zijn conclusies wel. Intellect leidt niet automatisch tot juiste conclusies, zeker wanneer je “premises” al fout zijn.
@8: Leg dan even het verschil uit.
Eigenlijk het standaard verhaal van elke socialistische revolutie.
Behalve dan dat de Franse revolutie een bourgeois revolutie was..
@Rick
Laten we alle kritieken, voors en tegens van de Franse revolutie even niet gaan herhalen, dan ontspoort de discussie vanzelf en ga ik zeker afhaken. Jou opmerking over een discussie over Srebrenica zonder referentie linken naar de Franse revolutie wil ik als dom kwalificeren. Totaal ongerelateerde situaties. Ergerlijk dus.
Maar er is een element dat algemeen wel even aandacht verdient: is geweld als reactie op onrecht toegestaan of niet?
In principe, en volgens het geldende recht, is het strafbaar (en dus niet toegestaan). Maar als onrecht uit de hand loopt omdat machthebbers onrecht in stand houden, door hen die onrecht aangedaan wordt te onderdrukken, te straffen en van inkomen te beroven?
Anders gezegd: is geweld als historische kracht begrijpelijk? Is iets als een Russische of Franse revolutie acceptabel? Zo niet is dan een oorlog als die de Nederlanden tegen Spanje voerde zo rond 1600 acceptabel? Was daar – tegen Spanje – verzet tegen mogelijk anders dan tegen de koning zeggen dat hij onrecht doet [wat redelijk zinloos was]? Waren we überhaupt gekomen waar we nu waren als geweld als de Franse revolutie alleen maar afgekeurd wordt op basis van het feit dat er blijkbaar niets wordt opgelost (Wat te bestrijden valt overigens, dat er andere problemen ontstaan valt weer niet aan de revolutie toe te rekenen. Een van de positieve spin-offs van de Franse revolutie lijkt me toch de Code Civil. Je moet het kind niet met het badwater weggooien!)
Ik denk dat geweld als macht en als kracht onvermijdelijk is in bepaalde situaties. Er bestaat wel degelijk zoiets als een rechtvaardige oorlog [rechtvaardig geweld].
Zeker vanuit historisch perspectief.
(Edit: en ook wat su#16 zegt :) )
@17 “Ik denk dat geweld als macht en als kracht onvermijdelijk is in bepaalde situaties. Er bestaat wel degelijk zoiets als een rechtvaardige oorlog [rechtvaardig geweld]”.
Zal ik dan maar eens de knuppel in het hoenderhok gooien? Gegeven een gebrek aan andere alternatieven zou een oorlog tegen de volgende regimes gerechtvaardigd kunnen zijn:
-Communisten
-Socialisten
-Fascisten
-Alle andere vijanden van kerk en vaderland
Jouw suggesties?
@Rick
Als je niets beter te antwoorden hebt kun je het misschien net zo goed laten.
@18: No war but class war.
@20: Welke klassen dan?
@21: uiteindelijk tegen alle klassen. Op naar een klassenloze maatschappij zonder loonslavernaij.
@19: Neem trouwens eens een stelling in, Hegeliaanse hobby-filosoof.
@22: Wordt zzp-er. 10k p.m. is nauwelijks slavernaij te noemen. En klasse heb je toch al niet, dus met die klasseloze maatschappij komt het ook wel goed (helaas).
Wordt zzp-er. 10k p.m. is nauwelijks slavernaij te noemen.
De vraag is of iedereen 10k p.m. als zzp-er kan verdienen. Een paar ex-collega’s van mij in ieder geval niet. Wat dat betreft zal het vooral uitpakken als verkapte uitzendwerk waar alle lasten bij de ‘werknemer’ liggen. Het is een beperkte oplossing voor een beperkt aantal mensen.
En klasse heb je toch al niet
KlasseN, m’neer, klasseN.
Ach zo ;-)
de theorie van marx is natuurlijk geen wetenschap, want niet falsifieerbaar. verder vind ik het verhaal van van sloterdijk nogal dunnetjes en niet to the point. de kern van de theorie van marx blijft materialistisch en te simpel om een reëel beeld van de werkelijkheid te geven. marx werpt geen licht op waarheid of werkelijkheid en biedt geen zingeving of antwoorden. Liefde, verdriet, rouw, existentie, religie etc. het bestaat volgens marx allemaal niet. Alles draait in zijn theorie om het slijk der aarde. Filosofie voor de armen (van geest) zou ik bijna willen zeggen. dat is de belangrijkste reden dat marx ( en het socialisme daarmee ook) grotendeels is uitgepoept. We hebben tegenwoordig economen.
Ach, sik schiet een bok ;)
ik ken je standpunt Hans. Ik ben het met je eens dat alles tot materie kan worden teruggebracht. Die materie is echter niet de essentie van de “dingen”. De essentie van een mooi gedicht is niet een verzameling letters, de essentie van een mooi muziekstuk is niet een verzameling klanken en de essentie van die vrouw ( die van je houdt) is niet een klomp cellen. Omdat jij dat wel zo beschouwt ben je naar mijn mening dan ook arm van geest.
kortom: leven betekent niks voor je. maar daar staan marxisten dan ook om bekend ;-)
Marx en Engels waren Duitse nationalisten die de verdelging van oost-europeanen predikten; Hitler heeft ook dat niet zelf hoeven te verzinnen.
“Den Tschechen, Slowaken, Slowenen, Kroaten, Serben und Ukrainern würden »die ersten historischen, geographischen, politischen und industriellen Bedingungen der Selbstständigkeit und Lebensfähigkeit fehlen« (MEW 6: 275). Als »Träger der geschichtlichen Entwicklung« seien die Deutschen und Österreicher zur Unterjochung dieser »Völkerruinen« berechtigt gewesen. In direkter Berufung auf Hegel bezeichnete er die südosteuropäische Bevölkerung als per se konterrevolutionär: »Diese Reste einer von dem Gang der Geschichte, wie Hegel sagt, unbarmherzig zertretenen Nation, diese Völkerabfälle, werden jedesmal und bleiben bis zu ihrer gänzlichen Vertilgung oder Entnationalisierung die fanatischen Träger der Konterrevolution, wie ihre ganze Existenz überhaupt schon ein Protest gegen eine große geschichtliche Revolution ist« (ebd.: 172).
Unter allen Nationen des Habsburger Reiches sah Engels nur die Deutschen, Polen und Ungarn als »Träger des Fortschritts«. Daher seien sie jetzt revolutionär. Alle anderen »Stämme und Völker« Österreich-Ungarns hätten »die Mission, im revolutionären Weltsturm unterzugehen«. (Ebd.: 168, 274)
(…)
»Den Slawen« sei kein »jahrhundertelanges Unrecht« angetan worden, denn die »Eroberungen« seien »im Interesse der Zivilisation« erfolgt. Die »Germanisierung« dieser Gebiete und die Durchsetzung der deutschen Sprache und der »deutschen Bildung« legitimierte er mit dem naturwüchsigen »Einfluss der entwickelteren Nation auf die unentwickelte«. Die Deutschen handelten, so Engels, als »Träger des Fortschritts« und der »geschichtlichen Entwicklung«.
In Erwiderung auf Bakunin, der den Deutschen Verbrechen gegenüber den »Slawen« vorwarf, verlangte Engels die rücksichtslose Verwirklichung der »zivilisatorischen Mission« in Ost- und Südosteuropa durch die Deutschen. Dergleichen lasse »sich nicht durchsetzen, ohne manch sanftes Nationenblümlein gewaltsam zu zerknicken. Aber ohne Gewalt und ohne eherne Rücksichtslosigkeit wird nichts durchgesetzt in der Geschichte.« (MEW 6: 279)
(…)
Diffamierende und stereotype Darstellungen der südosteuropäischen Bevölkerung Österreich-Ungarns finden sich auch in der von Marx ab Sommer 1848 herausgegebenen Neuen Rheinischen Zeitung. Die seitens der Habsburger Monarchie gegen die Aufstände des österreichischen und ungarischen Bürgertums eingesetzten südosteuropäischen Soldaten wurden dort etwa am 27. Februar 1849 als »Kopfabschneider, Bauchaufschlitzer und Kinderspießer« dargestellt. Sie würden sogar Menschen braten und seien »so geldgierig wie die Juden«.
http://jungle-world.com/artikel/2009/13/33606.html
Voor de rest is hun esoterische metapfysica al in 1896 grotendeels opgeruimd door Eugen von Böhm-Bawerk:
http://www.marxists.org/subject/economy/authors/bohm/index.htm
@Sikbock
…de essentie van een mooi muziekstuk is niet een verzameling klanken en de essentie van die vrouw ( die van je houdt) is niet een klomp cellen.
Kijk, die laatste opmerking uit #30 dat het leven niets voor mij betekent is een zinloze opmerking die je gewoon graag maakt omdat je graag kwetst en zeurt. Juist voor een materialist is het leven zinvol en waardevol. Anders dan voor bv. die geestelijken. Een bekende uitspraak van een groot RK man bij een slachtpartij tegen ketters waar ook RKers tussen liepen: dood ze allen, god zal de zijnen wel herkennen. Ja, van de geestelijkheid moet je het hebben.
Over jou #29:
De essentie van een muziekstuk is de illusie die je hersens ervan maken agv jarenlange ervaring met andere muziekstukken in combinatie met een goed glas wijn of andere hallucinerende middelen.
De essentie van de vrouw waar je van houdt is haar geur waar je zo aan gewend bent en die je associeert met het eten dat je ’s avonds voorgeschoteld krijgt en de zachtheid van haar lichaam, de geilheid van haar kut. Het is de combinatie van allemaal fysieke positieve ervaringen. Als je die niet hebt scheidt je. Het is To Pavlov or Not To Pavlov. Ook met vrouwen.
En wat je anders nog denkt over Liefde, verdriet, rouw, existentie, religie etc. (die Marx ook wel kent hoor) is uiteindelijk allemaal te herleiden tot Pavlov, inclusief je angst voor god.
Nog een ander boompje opzetten? :)
HansR zou zich eens moeten verdiepen in het intentionalisme van Franz Brentano, dan zou hij (heel makkelijk) begrijpen kunnen begrijpen wat Sikbock vanuit fenomenologisch standpunt bedoelt.
http://www.marxists.org/reference/subject/philosophy/works/ge/brentano.htm
@Kraut
Ik snap ‘m best hoor. Beetje plagen.
Maar misschien moeten wat mensen eens wat meer natuurkunde en biologie studeren en wat minder naar de kerk gaan.
Ik heb m’n portie wel gehad hoor.
Ik ben niet overtuigd.
En daarbij komt iedereen tegenwoordig aan met een stukkie van weer een filosoof die vooral veel andere filosofen heeft gelezen.
Kom op zeg, wees eens origineel.
Schrijf zelf eens wat.
@HansR | 4 June 2009 | 23:10
Aaah, we snappen het dus eigenlijk allemaal; welnu: dat is wat ik al vermoedde. En plagen is okay, zolang het maar geen treiteren wordt.
Maar als we allemaal zelf maar eens wat zouden schrijven, dan zouden we allemaal alleen maar schrijvers zijn.
Brentano-Husserl-Wittgenstein-Rothbard, die hebben vooral zelf geschreven ipv. gelezen en overgeschreven. Okay, natuurkunde en biologie: maar die geven m’n leven geen inhoud.
Wat een kutleven heb jij Hans.. hoe definieert een materialist zingeving in zijn leven?.. Pavlov als leidraad in je leven pff.. Ik denk dat je jezelf daarmee tekort doet.. Door je aversie tegen religie klamp je jezelf vast aan het zekerheidje dat alles terug te brengen is tot materie en dat je daarmee klaar bent.. Wat een armoe
* is zelf overigens in het geheel niet godsdienstelijk *
@sikbock
Het feit dat jij niet kunt bedenken hoe een materialist zin geeft aan zijn/haar leven wil niet zeggen dat dat niet mogelijk is.
En: Pavlov als leidraad?
Dat kan alleen bedacht worden door iemand die aan touwtjes hangt. Als iemand iets zegt om iets duidelijk te maken is dat niet meteen de leidraad in iemands leven.
En trouwens eerst even een metavraagje: waarom moet zingeving direct metafysisch, spiritueel oid. zijn? Heb je daar een antwoord op los van de invulling van die zingeving zelf?
Oh, en een kutleven?
Daar denk ik in elk geval heel anders over :)
nou, gelukkig maar hans
bedank karl kraut maar btw: en google maar es wat op Brentano-Husserl-Wittgenstein-Rothbard..
ouwe stijfkop
ouwe stijfkop
:))
Maar even serieus:
…This launched phenomenology with the ultimate objective of getting to the ultimate ground of something, perhaps the Absolute, which is a foundation for knowlege that is beyond all criticism. The significance of this for the human sciences is the doctrine that mental and spiritual reality possess their own reality independent of any physical basis, and that a science of the spirit (’Geisteswissenschaft’) must be established on a foundation that is certain and secure, like the natural sciences (but not the same foundation!).
Moet ik bovenstaande serieus nemen? Er bestaat dus een parallelle wereld – de spirituele wereld, de geesteswetenschappen – die zijn eigen werkelijkheid heeft die apart van de fysieke werkelijkheid onderzocht kan worden.
Als critici van Marx willen dat er mee gedacht wordt moeten ze niet aankomen met een parallelle wereld op een ander fundament dan de fysieke wereld.
Je kunt best praten over psychologische effecten van het Marxisme, over fouten van het Marxisme over onjuistheden van het Marxisme. Maar ik ga in elk geval niet praten over een spiritueel fundament van de wereld dat anders is dan het fysieke fundament.
Als spiritualiteit bestaat en te onderzoeken is, is het deel van de ene onverbrekelijke fysieke werkelijkheid. Al het andere is flauwekul.
En voor dat onzinnige spoor van de discussie ga ik Kraut echt niet bedanken. En jou ook niet omdat je dat pad nog even verlengt.
Oh, en de ellips voor het citaat bevat de link.
Dat is niet zo duidelijk helaas.
@40: Het zou wel mogelijk zijn dat er nog een deel van de werkelijkheid is dat wij als mensen niet waar kunnen nemen. Zo zijn er de ‘known unknowns’: We weten dat we geen infrarood licht waar kunnen nemen. We weten dat we geen ultraviolet waar kunnen nemen. We kunnen geen electrische impulsen waarnemen, zoals bepaalde vissen. Daarnaast is het mogelijk dat er nog ‘unknown unknowns’ zijn. Zaken waarvan we níet weten dat we ze niet waar kunnen nemen. De mens is namelijk maar een beperkt wezen. Hoe meer je weet en leert, hoe meer je je eigen beperkingen leert kennen.
@Rick
Ja, maar dat staat er niet en daar doelen Sikbock en Kraut niet op.
Irrelevante opmerking dus.
@43: Ik dacht dat je zelf wel zou inzien waarom het relevant is. Marxisme is materialistisch, maar neemt daarnaast aan dat wij ook de gehele materialistische wereld kunnen waarnemen. Ergo: wat we niet zien is er ook niet. Aan de andere kant poneer ik dat we niet weten of we alles zien. Dit is volkomen compatibel met een materialistisch wereldbeeld. Het zou echter wel de basis onder het Marxisme weghalen. Want in dit geval zou God ook ‘materiaal’ kunnen zijn, maar kunnen we Hem niet waarnemen (althans, de meesten van ons). Als God wel kan bestaan binnen de premissen van het Marxisme, dan zijn de Marxistische axioma’s niet langer absoluut, wat een voorwaarde is voor de geldigheid van deze filosofie. Nergens in het Marxisme is namelijk plaats voor twijfel. Daarom noemde Marx zijn theorie ook liever ‘wetenschap’ dan filosofie.
Daarnaast ben ik een groot voorstander van empiricisme. Wanneer iets in theorie wel werkt maar in praktijk vrijwel nooit dan is de theorie gewoonweg niet geldig. Langs empirische weg is het failliet van Marxisme natuurlijk makkelijk aan te tonen. Aan de andere kant hebben we de voortdurende welvaart van de Christelijke en Joodse wereld. Dit betekent dat het waarschijnlijker is dat het Christendom ‘waar’ is dan dat het Marxisme ‘waar’ is. Ik kan het echter niet intellectueel verklaren. In dit verband moet echter mijn vorige posting gelezen worden.
*heft de handen en zucht diep*
Dat is goed! Dan komt er misschien nog eens wat zuurstof in dat dorre hoofd van je!