The crux of it is that there is no such thing as impartial news. That’s a fact of life. Everyone is pushing their own agenda and in the case of the British press that happens to be a pro-corporate, pro-war agenda. It’s important for people to take a step back and stop assuming that what they are being told is the whole truth and nothing but the truth. It is not. The most fundamentally dangerous thing about the press in the UK and the ‘liberal-Western world’ as a whole is the assumption of neutrality, objectiveness and freedom that goes with it. This is part of the propaganda model that contributes to the idea that we are the good guys.
Amit Singh betoogt dat de zogenaamde vrijheid van de Westerse pers goeddeels een illusie is. Er zijn namelijk allerlei mechanismen die maken dat vrijwel alle media, van links tot rechts, binnen een bepaalde bandbreedte opereren.
Zo werkte de berichtgeving van alle Britse kranten, inclusief The Guardian, de bereidwilligheid van het publiek en politici om in te stemmen met deelname van het Britse leger aan de invasie van Irak, Libië en eventueel Syrië sterk in de hand.
The media were equally uncritical of the government’s line on the potential interventions in Syria and Libya. Again, like with Iraq, despite some papers being allegedly liberal and others more conservative, there was a general consensus on the issues, which supported the government agenda. It seemed like a convenient consensus. The Guardian, allegedly left leaning, can be described as being pro-war.
Om dat zogenaamd uit te balanceren, hebben kranten tegenwoordig wel opinieblogs waar ‘afwijkende’ meningen mogen verschijnen, maar diepgravende onderzoeksjournalistiek die nagaat of de beeldvorming van de Britse overheid fundamenteel juist is, ontbreekt.
Pregnant voorbeeld, dat Singh achterwege laat, is het ontslag van onderzoeksjournalist Nafeez Ahmed bij de Guardian, nadat hij een kritisch stuk had geschreven over de annexatie van gasvelden rond de kust voor Gaza door Israël. De krant had Ahmed een eigen Guardian-blog ter beschikking gesteld om te schrijven over milieu- en energievraagstukken, dat hij verder naar eigen inzicht mocht invullen, zo was hem beloofd.
Maar sommige heikele kwesties en hete aardappels, daar kom je niet aan. Had Ahmed kritisch geschreven over de wijze waarop Rusland energie inzet om geopolitiek te bedrijven, dan had men hem vermoedelijk niet ontslagen met het argument dat hij het bij milieu- en energievraagstukken zou hebben, en niet over internationale conflicten.
Als journalist mag je namelijk best een beetje buiten de lijntjes kleuren, zolang je maar weet wat echt off-limits is.
Reacties (24)
Natuurlijk zijn er voorbeelden van zelfcensuur, maar genoeg om dit te veralgemeniseren tot een “vrije pers mythe”?
Kijk maar uit Prediker, straks zit er polonium in je ontbijt.
@1: Ik denk niet dat (zelf)censuur de grootste bedreiging is van de vrije pers (tenminste niet in het Westen, uitgezonderd het VK en enkele Oost-Europese landen). Het zit eerder in het klakkeloos overnemen van persberichten van overheden en grotere bedrijven.
@3: Het slaafs volgen van persberichten en niet de moeite nemen de inhoud te wegen, is ook een vorm van zelfcensuur
@3: Persberichten overnemen is goedkoper dan zelf je werk als journalist doen. En in deze tijd waarin nog maar weinig mensen bereid zijn om te betalen voor nieuws en achtergronden is dat een belangrijke overweging. Het is wrang dat de uitvinding in de theorie had moeten leiden tot het goed informeren van iedereen, nu indirect een oorzaak lijkt te zijn voor het ten onder gaan van juist zulke bronnen.
De bereidwilligheid om de Irak missie te steunen lag toch eerder aan de leesvaardigheid van de lezer, zeker waar het de Guardian betrof.
Zolang iedere brugsmurf een weblog kan beginnen om te vertellen over de snor van de leraar duits en de gasvelden bij gaza, voor een appel en een ei, is de vrije pers geen mythe. Wel een mythe: vrije lezers.
M(assam)edia schikken zich via allerlei mechanismen naar de belangen van hun eigenaren en adverteerders, wier belangen weer sterk verbonden zijn met die van de staat, dat kan geen kwaad om te blijven herhalen inderdaad.
Zie verder uiteraard ook weer Orwell:
En dit wordt ten dele verklaard door:
En:
En zie verder uiteraard ook Chomsky en Hermans ‘propagandamodel’, zoals uiteengezet in het boek Manufacturing Consent en de gelijknamige documentaire, dat wat mij betreft de meest volledige uitwerking van bovenstaande ideeën is, en de overtuigendste afrekening met de mythe van een tegendraadse (i.p.v. slaafs volgzame) en diverse pers blijft.
(al krijgt het cultuurtje van ingebeelde ‘objectiviteit’, “the desire to be manifestly agenda-less”, erin helaas wel te weinig aandacht … )
Ja er is dus wel een vrije pers. Er is alleen geen vrije massa.
Zelfs als bepaalde, door de mainstream media verdraaide of verzwegen feiten via alternatieve media toegankelijk worden gemaakt, dan nog worden deze doorgaans afgedaan als ongeloofwaardig. Het is dan ook een kwestie van geloof, of men bepaalde feiten al dan niet serieus neemt. Het valt ook niet mee om te geloven dat we voortdurend op grandioze wijze worden gemanipuleerd, belogen en belazerd. Zelfs ‘kritische geesten’ hebben vaak een grens tot waaraan ze bereid zijn feiten onder ogen te zien. De hele, rauwe realiteit is zwaar deprimerend en daarvan wordt dan ook goed gebruik gemaakt door hen die de feiten verdraaien of verzwijgen om marginale belangen veilig te stellen.
Als feiten je niet bevallen, verklaar je ze toch gewoon onwaar, al dan niet met een drogreden, of andere fact free argumentatie? Jezelf informeren is dan ook net zoiets als een lopend buffet, waarbij je alleen tot je neemt wat je bevalt. Veel met de realiteit heeft je wereldbeeld dan ook niet te doen, want het moet natuurlijk wel leuk blijven. De mainstream media leveren wat de consument blieft, ook al is het fictie van de bovenste plank.
@9: Er is genoeg diversiteit en tegendraadsheid in de marges waar de ‘massa’ niet komt, inderdaad.
Maar jij lijkt de verantwoordelijkheid daarvoor puur bij die massa te willen neerleggen, terwijl het tenminste voor een deel een natuurlijk gevolg is van de economische structuur van de media.
Om publiek te trekken heb je immers geld nodig, en media die zich schikken naar de dominante economische en politieke belangen zullen altijd meer geld hebben dan media die tegen de stroom proberen in te zwemmen.
Wat een flauwekul het westen heeft vrije pers alleen die pers schrijft vanuit een eigen kleur. Dat gebeurd op sargasso ook, ga hier maar eens in tegen de ideologische stokpaardjes.
Vrije pers is dat je een heel spectrum aan diverse zienswijzen hebt.
Misschien hebben we wat dat betreft meer aan een kritische pers (die als uitgangspunt hanteert om goede informatie op te sporen en standpunten kritisch te beschouwen) dan aan een vrije pers, waar die vrijheid ook behoorlijk vrijblijvend is.
@12 Het rare is dan wel dat de zienswijze ‘Eigenlijk zijn wij de slechteriken’ niet vertegenwoordigd wordt op dat spectrum. Geen krant of omroep die dat verkondigt. Niet enkel omdat wij met z’n allen geconditioneerd zijn om te denken dat wij de goeieriken zijn die het beste met de wereld voor hebben en een positieve uitwerking op die wereld hebben, en er daarbuiten in de grote boze wereld allerlei enge landen en terroristen zijn die gemeen doen, maar ook omdat de boodschap dat onze Westerse bedrijven net zo goed boosdoeners zijn nou eenmaal niet populair is en dus geen advertenties gaat verkopen. Want wie wil dat nou horen?
Vrije pers? Ja, vrij binnen een bepaald spectrum. Dat is dus precies wat Orwell, Chomsky en Singh ook betogen. Buiten dat spectrum rest het pamflettisme en de zeepkist, in de marges van het publieke debat. Wil niet zeggen dat het spectrum niet verschuift, en dat lieden die vroeger als racisten en rechtse kooks en loons werden gezien, nu niet serieus genomen worden.
De tijdgeest verandert, en het spectrum waarin de media zich bewegen verandert daarin mee. De Volkskrant was ooit katholiek, toen links in de mode was links, en nu rechts in de mode is rechts. GeenStijl zou in de jaren negentig als spreekbuis voor Janmaat zijn weggezet. Niet voor niets schreven de auteurs onder pseudoniem. Ze waren bang voor hun toekomstige carrière. Goh, waarom zou dat nou zijn?
Nog altijd wordt het niet als salonfähig gezien, maar wel als leuk-fout, rebels en een guilty pleasure. Het spectrum van wat aanvaardbaar wordt geacht is dus naar rechts opgeschoven. Betekent niet dat het spectrum breder is geworden, of dat de mechanismen anders werken.
Persvrijheid en objectiviteit zijn twee totaal verschillende zaken. Het idee dat media objectief zouden moeten zijn druist juist in tegen de persvrijheid: die impliceert immers dat men zelf bepaalt wat men publiceert. Ook als dat totaal niet objectief is.
@12: dank je gbh, ik ben het deze keer met je eens.
Op Sargasso wordt flink geselecteerd en de redactie kiest heel duidelijk voor bepaalde (politiek-correcte) lijnen.
“Om dat zogenaamd uit te balanceren, mogen ‘afwijkende’ meningen geventileerd worden in de reacties.”
Jammer dat Prediker niet even in de spiegel keek toen hij dit schreef.
De toon op Sargasso wordt sterk bepaald door de redacteurs, die toevallig even de scepter mogen zwaaien. Ik vind dat Sargasso de laatste jaren steeds minder open staat voor andere meningen.
“Op Sargasso wordt flink geselecteerd en de redactie kiest heel duidelijk voor bepaalde (politiek-correcte) lijnen.”
En toch moet ik de allereerste aanpassing, van eender welk van je reacties ook, nog tegenkomen, Hans.
Oh, deze site staat al ruim tien jaar onder m’n bladwijzers. Om er direct ook maar even een verkapte autoriteits-argument tegenaan te kwakken.
Als je, overigens, refereert aan één van mijn meest favoriete journo’s, hoi Sjors vB (!), ook dan ga jij op je overdrachtelijke bek.
Beide papegaaien, namelijk. Fuck off, kindly.
nope. vrije pers zegt niets over het aantal zienswijzen. 99,9 % van de mensen vindt het gras groen. Moet er dan ook nog een krant zijn die komt vertellen dat het gras blauw is? Het is een open markt en iedereen met een goed verhaal kan een krant of een blog beginnen.
Hebben die sargassodissers al een eigen blog begonnen… nee? nou dan.
@18: Als je 10 mensen hebt die een auto ongeluk zien gebeuren krijg je 10 verschillende verhalen die ingekleurd worden door eigen interesses. Iemand die van honden houdt zal het hebben over de hond op de achterbank, etc. Door alle 10 de verhalen te combineren kom je het dichts bij “de waarheid” voor zover deze bestaat.
@12:
Natuurlijk gebeurt dat op Sargasso ook, zoals dat inderdaad overal gebeurt: op rechts-conservatieve alternatieve media hoor je vooral rechts-conservatieve geluiden, op socialistische alternatieve media hoor je vooral socialistische geluiden, op libertarische libertarische, nationalistische nationalistische, katholieke katholieke, etc. etc.
Dat media bepaalde kleuren hebben (en bij voorkeur bekennen) is nochtans het probleem ook niet — integendeel: het wordt juist een probleem wanneer media pretenderen géén kleur te hebben, en/of zichzelf ook daadwerkelijk kleurloos wanen.
En al helemaal wanneer dit juist de massamedia zijn waar (zeg) 80% van de bevolking nagenoeg uitsluitend zijn nieuwsvoorziening vandaan haalt.
En al helemáál wanneer deze media ook nog eens allemaal dezelfde kleur hebben: vanille. Soms net ietsje links van het midden, soms net ietsje rechts van het midden, maar altijd keurig en stevig ergens in het ‘kleurloze’ midden.
En al helemáál wanneer deze media hun standaarden van ‘objectiviteit’ en ‘neutraliteit’ — woorden die in deze context vaak niet meer betekenen dan: ‘niet-afwijkend’, of eigenlijk: ‘pro-gevestigde belangen’ — gaan verwarren met ‘professionaliteit’ en gebruiken om ideologische buitenstaanders het zwijgen op te leggen (‘jamaar Greenwald vindt dingen, dat maakt hem een activist en geen journalist!’) of gaan opleggen aan het onderwijs.
(Wat ze, voor alle duidelijkheid, ook doen.)
De ideologie van het midden is daarmee tot orthodoxie verworden, en diversiteit een wassen neus.
@16 Leuk tu-quoque argument, maar het gaat er even niet om dat een margeblog als Sargasso een bepaalde signatuur heeft en daar op selecteert, maar dat de grote kranten en televisiezenders allemaal opereren binnen bepaalde kaders en volgens min of meer dezelfde spelregels, en dat journalistiek die op een fundamenteel niveau bevraagt of de frames waarbinnen de conglomeraties van de macht (bedrijfsleven, regering, politiek, in mindere mate de vakbonden) opereren brengen wel kloppen en die aan de hand van feiten en deugdelijke analyses uitzoekt hoe het dan wel zit, niet of nauwelijks aan bod komt, laat staan structureel deel uitmaakt van de journalistieke praxis.
Dus dan is er een olielek van Shell in Nigeria, nou en misschien dat een krant dan een stukje heeft over corruptie of bezuiniging op de onderhoudskosten (maar waarschijnlijker over hoe het de schuld van die mensen zelf is omdat ze olie tappen); maar zelden of nooit stelt een Westerse krant of actualiteitenrubriek aan de orde op welke wijze Shell-BP contracten met landen sluit, welke spelletjes Westerse overheden spelen om dat voor elkaar te krijgen, wat de macro-effecten zijn op de samenlevingen aldaar, en hoe dit verweven is (of niet) met het koloniale verleden.
De grap is dat de Wikipedia-entry over de petroleum-industrie in Nigeria deze kwesties wel aan de orde stelt, maar dan vooral op grond van Afrikaanse media. Niet op grond van Westerse.
Ik vind juist dat sargasso veel aggressiever zou moeten zijn. Alle meningen die vergelijkbaar zijn met die van de PVV, stormfront of religieuze fascisten (zoals Salafisten of Orthodoxe Christenen of Zionisten) zouden moeten worden verwijderd. Anders wordt elke sterke alternatieve kijk op het nieuws steeds verder verwaterd door de reacties er onder. Niet voor niets doet GeenStijl wel aan het verwijderen van comments die hen niet welgevallig zijn. Nou vind ik niet dat Sargasso achter geenstijl zou moeten aanwandelen, maar wees je bewust van het gevaar van trollen en ultra-rechtse “agent provocateurs”.
@0,@8,@14: hah, jullie hebben het Overton window heruitgevonden.
Het grappige is dat echte vrije pers geld kost, en dus lezen de meeste mensen dat niet. Dan maar (indirect) ANP nieuws lezen, dan is de nieuwsgierigheid weer bevredigd.
Wel denk ik de internet goed is voor betere nieuwsvoorziening, maar dan zie je nog dat de meestbekeken nieuwssites (nu.nl, telegraaf.nl) daar ook in tekort schieten.