Post-atheïst | Toni Braxton

COLUMN - Ik zou niet weten hoe ik religie moest definiëren maar denk dat ik de plank niet ver mis sla als ik stel dat althans de westerse religies niet zijn gebaseerd op logisch bewijs. Ze veronderstellen een openbaring, die je aanneemt of niet. Daarom zullen gelovigen en ongelovigen/andersgelovigen elkaar nooit begrijpen, zelfs niet begrijpen kúnnen. Er is sprake van incommensurabele denkwijzen.

Daaruit volgt dat ik als columnist in elk geval met respect moet schrijven over opvattingen die ik niet alleen niet snap, maar ook niet snappen kán. Als ik lees dat Toni Braxton in volle ernst geloofde dat God haar een autistische zoon gaf om haar te straffen voor een eerdere abortus, moet ik op mijn tong bijten om niet te zeggen dat ze kierewiet is.

De Amerikaanse zangeres laat ons, zo lees ik, in haar theologische inzichten delen in een pas verschenen autobiografie. Het is geen geheim dat Braxton een strenge, christelijke opvoeding heeft gehad, en het is ook geen geheim dat veel christenen abortus afwijzen, maar voor zover ik weet is het geen gebruikelijk christelijk standpunt dat een zoon moet boeten voor de zonden van zijn moeder. Er is weliswaar een beroemde passage in Deuteronomium dat God iemands afstammelingen straft tot in het derde of vierde geslacht, maar dat betreft afgoderij en heeft niets te maken met abortus.

Er schuilt in Braxtons denkbeeld echter iets veel verontrustenders. Het doet me denken aan de katholieke dame die van Schiphol vloog naar Lisabon omdat ze in Fatima wilde bidden voor haar zoon. Haar vlucht bleek overboekt te zijn, ze werd doorgeplaatst naar een nieuwe vlucht, belandde in het nieuwe vliegtuig naast de werkgever van haar zoon en wist haar onvoorziene reisgenoot ervan te overtuigen dat die haar zoon moest helpen. Waar ik denk dat zoiets toeval is, zag zij er een wonder in. God had haar uitverkoren.

Dat die mevrouw dat dacht, ach. Het stelde haar gerust in een moeilijke tijd, dus wie ben ik om aan te komen met kritische vragen? Maar toch, waarom zou God, van alle stervelingen, uitgerekend die mevrouw en haar zoon zo’n speciale behandeling gunnen? De arrogantie. Of, om terug te keren naar Toni Braxton: hoe egocentrisch kun je zijn als je denkt dat God jou speciaal uitverkiest om jou te straffen?

Er zit iets intens verontrustends in Braxtons visie, en ik snap daar des te minder van omdat ik niet begrijp hoe iemand én kan denken dat de wereld om haar draait én kan denken dat ze straf verdient. Dan combineer je een te hoge en een te lage eigendunk. Vanuit mijn perspectief ben je dan totaal verknipt.

Kortom, ik begrijp Braxtons denkwijze totaal niet. De beste typering lijkt me het citaat dat me wel vaker te binnen schiet bij onbegrijpelijke religieuze denkbeelden: ‘It’s life Jim, but not as we know it.’ Waarop Braxton waarschijnlijk zal antwoorden dat ‘It’s wisdom Jona, but not as you know it.’ We hebben allebei gelijk. Onze denkwijzen zijn incommensurabel. Dat dwingt tot wederzijds respect.

Leven en laten leven dus maar? Ik weet het niet. Een autistisch kind zou dan een moeder kunnen hebben die hem beschouwt als een straf van God en dus als minderwaardig. Ik weet niet of wederzijds respect is in het belang van het kind.