Geen bewijs van moord, maar toch veroordeeld worden voor moord. Dat is wat je krijgt met juryrechtspraak. Mensen die geen verstand van zaken hebben bepalen in de rechtszaal of de verdachte schuldig of onschuldig is. Onze zuiderburen hebben het op woensdag mogen meemaken wat de gevolgen daarvan kunnen zijn, bij de zogenaamde ‘parachutemoord’. De 26-jarige Els Clottemans zou in 2006 de parachute van een vrouw gesaboteerd hebben. Deze vrouw had een relatie met dezelfde man als Clottemans. Nu is ze schuldig bevonden. Ondanks dat er geen rechtstreeks bewijs voor de moord was.
In april 2008 lanceerde Rita Verdonk het idee om in Nederland juryrechtspraak in te voeren.
Dat burgers vanuit hun eigen belevingswereld kunnen meekijken en er niet alleen vanuit de rechterlijke macht wordt gekeken. Ook mensen die gewoon met hun voeten in de blubber staan, moeten hun zegje kunnen doen.
Zo had het dus ook in Nederland kunnen gaan: het zou genoeg zijn voor een veroordeling dat de aanklager bewijst dat je een motief had, dat je op de plek had kunnen zijn om de daad te plegen, dat je daarbij de tijd had om het te doen en tenslotte de kennis om de daad uit te voeren. Het had zo maar kunnen gebeuren: de invoering van juryrechtspraak in Nederland. In het voorjaar van 2008 was Verdonk’s partij in de peilingen de tweede partij van Nederland. Brrr.
Wil ik daarmee zeggen dat de rechtspraak in Nederland foutloos is? Nee, verre van dat. Rechterlijke dwalingen en dubieuze strafzaken genoeg. Denk aan de onterecht veroordeling van verpleegkundige Lucia de Berk of de vrijspraak van bejaardenverzorgster Ina Post. Deze tragische zaken roepen op tot reflectie over de wijze waarop in Nederland Justitie onderzoekt en berecht. Maar het invoeren van juryrechtspraak in Nederland gaat tekortkomingen van rechercheonderzoek, gebrekkig opereren van het Openbaar Ministerie of onbetrouwbare experts niet oplossen. Het voegt er alleen maar een kans op meer dwalingen toe.
Reacties (24)
In de theorie van populisten is de elite per definitie fout en het volk per definitie goed. Een jury kan dus geen fouten maken.
Schuld en onschuld krijgen bij een populistisch bestuur gewoon een nieuwe betekenis. Schuldig zijn betekent dan dat het volk vindt dat je achter de tralies moet.
”Ondanks dat er geen rechtstreeks bewijs voor de moord was.”
Dat is dus je-reinste gel.. Hoeveel mensen zijn er (terecht) veroordeeld zonder dat ze bebloed met een mes boven een lijk aangetroffen werden, denk je? Dat “materiele bewijs” gezwets schijnt vooral een bedenksel van de media in deze zaak te zijn. Zie ook hier vanaf 17minuten.
Ook dat je de Nederlandse gerechtelijke dwalingen erbij haalt vind ik raar: Daar was het juist het gevolg van tunnelvisie binnen het opsporingsapparaat. Je zou dus kunnen zeggen dat daar het systeem niet werkte, juist omdat er een kleine kliek van professionals die allemaal op hetzelfde spoor zaten aan de zaak werkte. Dit zouden dus juist eerder argumenten zijn om ook in Nederland juryrechtspraak toe te passen…
(disclaimer: ik wil niet zeggen dat de veroordeling in de parachute-zaak een slam dunk was, of dat ik voor juryrechtspraak ben, maar ik vind het wel een rare redenatie om juryrechtspraak af te sabelen door te stellen dat deze zaak illustreert dat jury rechtspraak tot onterechte veroordelingen leidt)
@2 Sorry: had je paragraaf over Nederlandse dwalingen beter moeten lezen. Ik deel je conclusies. De rest blijft staan: er wordt bijna nooit iemand veroordeeld met een bijna letterlijke smoking gun in zijn of haar hand.
Het is wel een erg tendentieus stuk. Als nieuwe fan van een site zoals deze, is het altijd naar als het eerste stuk voorbij komt, waardoor je gaat twijfelen aan de oprechtheid van de schrijvers. Dat er geen bewijs is gevonden voor het feit dat Els Clotteman een moord heeft gepleegd, houdt nog niet in dat ze geen moord heeft gepleegd. Zeker, het Belgische systeem is geen fail-safe systeem, maar zoals je al zei; het Nederlandse systeem is dat ook niet. Het enige punt dat je eigenlijk maakt, is dat het niet uitmaakt. Deze zaak heeft sterke gelijkenissen met de Lucia de B. zaak. Bij beide zaken was er sprake van tekortkomingen in rechercheonderzoek. In beide gevallen zou de verdachte niet veroordeeld mogen worden. Dat houdt, aan de hand van je voorbeelden, dus niet in dat er meer dwalingen zijn, maar evenveel.
Klinkt mij als een voorbeeld van; we verzinnen elk excuus om een voormalig politiek tegenstander na te trappen. Dat siert jullie niet en is voltrekt onnodig.
@4: Inderdaad zijn er overeenkomsten met zaken in Nederland, vooral tunnelvisie in ’t politie-onderzoek is in deze zaak ook veel genoemd, en -als niet-jurist- lijken me de argumenten die daarvoor worden gegeven wel aannemelijk. Maar om nou te zeggen dat ’t belgische systeem net zo goed (of slecht) is als ’t nederlandse?
Je mag verwachten dat professionele rechters eerder door tekortkomingen in ’t onderzoek heenprikken dan een jury. Dat zou dan in België weinig uitmaken, want als de jury zegt “schuldig” dan is ’t schuldig (en hoger beroep is niet mogelijk). M.a.w. dit soort dwalingen (als ’t er eentje is) is in België moeilijker te verhelpen.
In Nederland lijkt me dat ’t systeem wel aardig is ingericht, maar dat de rechters zichzelf niet meer aan de wet houden. Door de hoge werkdruk, perverse financiële prikkels (en misschien een te groot vertrouwen in de integriteit van officieren van justitie) komt het vaak voor dat een zaak maar door één van de drie rechters echt wordt voorbereid, terwijl ze alledrie een oordeel moeten vellen.
Hier zou een mooie taak liggen voor de politiek om de omstandigheden te verbeteren die een voorwaarde zijn voor een goede rechtspraak. De vraag is of de huidige koalitie rechtvaardigheid wel belangrijker vindt dan het aantal veroordelingen; we zullen zien.
@2 In de parachutemoord zaak was ook sprake van tunnelvisie. Het onderzoek naar de moord duurde 35 maanden. Er is onderzocht dat men 97% van die tijd bezig was om te bewijzen dat Clotteman het gedaan heeft. De resterende 3% van de tijd werd gebruikt om te kijken of er nog andere mensen waren die het gedaan zouden kunnen hebben.
@4 U concludeert hier aan de hand van 2 voorbeelden dat er evenveel dwalingen zijn. Dat kan natuurlijk niet. om erachter te komen in welk land de meeste dwalingen zijn, moet je meer informatie hebben.
Verder ben ik het eens met de auteur. Juryrechtspraak is niet de beste vorm van rechtspraak. Een uitspraak in een strafzaak is een dergelijk grote beslissing, die moet je overlaten aan mensen met verstand van zaken. Je gaat toch ook niet naar de bakker om je auto te laten repareren. (Grof voorbeeld, maar jullie snappen mijn punt.)
@4: “Dat er geen bewijs is gevonden voor het feit dat Els Clotteman een moord heeft gepleegd, houdt nog niet in dat ze geen moord heeft gepleegd.”
Nee, maar daar hoort een rechtssysteem zich niet mee bezig te houden. Je gaat mensen niet opsluiten omdat ze het misschien gedaan zouden kunnen hebben.
@teun: Maar er is helemaal geen enkel feitelijk bewijs begrijp ik. Geen haren van haar op de verkeerde plek, geen mes gevonden met vingerafdrukken, geen camerabeelden die haar op het moment op de plaats delict plaatsten. Natuurlijk worden er weinig mensen veroordeeld die gepakt werden met een bebloed mes boven het slachtoffer. Maar daar is wel vaak erg sterk ander bewijs.
Ze is dus veroordeeld omdat ze een reden, de mogelijkheid en de kennis had. Dat is verontrustend, want ik vermoed dat er bij elke moordzaak wel meerdere mensen zijn die daaraan voldoen. Als je dan de pech hebt dat jij er toevallig aan voldoet en je bent de enige, dan ben je dus automatisch het bokkie. Een veroordeling omdat er veroordeeld moet worden.
Oh ja, en verder @DMB: GC is een collectief schrijvers die het ook regelmatig onderling oneens zijn. Dat houdt het leuk. Verwacht dus af en toe een stuk waarbij je aan het gezonde verstand van de auteur twijfelt…
En ja, sommigen van ons schrijven af en toe expres een beetje over de top, om een leuke discussie op te roepen.
@2 We hebben het hier niet over de opsporing (ik geef toe; ik begon erover), maar over de manier waarop de veroordeling tot stand kwam. Ik vraag me af of een “professionele” rechter tot een ander oordeel gekomen was – als er al spraken is van ongeoorloofde tunnelvisie. Misschien heeft men zich te veel met Clottemans bezig gehouden, maar de vraag is of dat puur op het bewijzen van de schuld is. Naar ik begreep, richtte het onderzoek zich eerst op de vriend en/of de echtgenote.
@7 “Maar er is helemaal geen enkel feitelijk bewijs begrijp ik. […] Ze is dus veroordeeld omdat ze een reden, de mogelijkheid en de kennis had.”
Ja, en dat geef ik ook toe: de veroordeling is geen slam dunk. De vraag hier is echter of het met “ja” beantwoorden van de schuldvraag beinvloed is door het feit dat er spraken is van een jury. Het ontbreken van technisch bewijs is misschien wel een reden voor een jury om veel voorzichtiger te zijn, terwijl een rechter veel zakelijker denkt: er is mogelijkheid en motief en alle andere verdachten zijn uitgesloten; klaar!
Daarnaast is het dus niet zo raar dat het ontbreken van materieel bewijs tot een veroordeling leidt, hetgeen wel wordt gesuggereerd. CSI is fictie, weet je.
@7: “Ze is dus veroordeeld omdat ze een reden, de mogelijkheid en de kennis had. Dat is verontrustend, want ik vermoed dat er bij elke moordzaak wel meerdere mensen zijn die daaraan voldoen. Als je dan de pech hebt dat jij er toevallig aan voldoet en je bent de enige, dan ben je dus automatisch het bokkie. Een veroordeling omdat er veroordeeld moet worden.”
Sterker nog, zelfs als je niet de enige bent, maar toevallig de gene waar de focus op valt, ben je het bokje, omdat recherche en OM jouw reden, mogelijkheid en kennis veel uitvoeriger en gedetailleerder in beeld brengt dan die van de anderen. Vervolgens mag je hopen dat jouw advocaat, met veel minder middelen, de anderen voldoende in beeld weet te brengen om de gerede twijfeldrempel op te werpen. Je moet dan al een behoorlijk goede professional als rechter hebben om zo’n tunnelvisie te herkennen. Met een jury heb je dan al verloren, tenzij je net zo’n rechercheteam kan betalen als de Staat.
@9:”terwijl een rechter veel zakelijker denkt: er is mogelijkheid en motief en alle andere verdachten zijn uitgesloten; klaar!”
Dat zou je zakelijk denken kunnen noemen, maar het is geen geldige redenering. Als alle andere verdachten zijn uitgesloten, kan dat ook betekenen dat de werkelijke dader (nog) niet in beeld is gekomen als mogelijke verdachte. Alleen dat al lijkt me bij gebrek aan harde bewijzen genoeg om te spreken van ‘gerede twijfel’.
@5 en 6: De conclusie die ik illustreer, is de enige conclusie die getrokken kan worden uit het stuk. Het is dus niet mijn conclusie. Ik ga uit van de informatie en de argumenten van het stuk. Wanneer de voorbeelden gelijk zijn , kan de conclusie daar niet van af wijken.
De bokkensprongen die in dit stuk worden gemaakt lijken, nogmaals, vooral in dienst van een vooraf bepaald gekleurd doel. Dat is zonde want er valt natuurlijk genoeg inhoudelijks te zeggen over dit onderwerp.
@8 betreft het rechtstysteem. Nou ja, dat is de kern van de zaak. Het wezenlijke verschil in opvatting hoe te kijken naar recht. Wat is rechtvaardigheid? Is dat tastbaar? Is dat enkel middels harde bewijzen te verkrijgen? Mijn beeld van het jurysysteem is dat het zoekt naar een compromis tussen de droge rechtvaardigheid zoals wij die kennen, en het waarborgen van de ethische rechtvaardigheid. Dus of een rechtssysteem zich daar niet mee bezig hoort te houden, is nog maar de vraag. Ik vrees dat ik het niet zo zwart wit kan zien. Ik ben nog steeds voorstander van het Nederlandse systeem, maar kan het jurysysteem niet onvoorwaardelijk verafschuwen.
en p.s. @8; dank voor de persoonlijke uitleg.
@12: Mijn grootste bezwaar tegen het belgische systeem betreft niet zozeer de jury, maar veeleer dat er tegen een uitspraak van de jury geen hoger beroep mogelijk is.
@ 4 + @12: mijn punt is niet ‘dat het niet uitmaakt’ of een rechter of een jury de schuldvraag bepaalt. Zoals ik het stuk ook eindig: Het voegt er alleen maar een kans op meer dwalingen toe.
Wat betreft Verdonk: Vreemd dat je het als natrappen van Verdonk beschouwt. Het is een illustratie van het feit dat juryrechtspraak ook in Nederland zou kunnen plaatsvinden. Reden genoeg om er over te discussiëren. Bij deze.
@ Erik #13
Dat is inderdaad compleet van de ratten besnuffeld.
N.B. Het enig positieve van de Belgische rechtspraak is, dat ze niet naar Bram Moszkowicz hoeven te luisteren/kijken ;-)
@13 volledig mee eens. Dat vind ik ook een bezwaarlijk punt.
@14 wat je punt was, was al duidelijk. Ik had echter kritiek op de argumenten die je ervoor gebruikte. Ook de titel is onzinnig. En juist in een discussie over rechtspraak passen kromme redeneringen niet. Maar goed, zoals je collega al zei; om de discussie uit te lokken zijn soms hyberbolen nodig.
Betreft verdonk: Het is een legitiem voorbeeld, hoewel wat achterhaald. Het gepaard sentiment kwam bij mij over als een brrr, laten we nog even bang voor het grote rechtse gevaar Verdonk. Terwijl nou net het afgelopen jaar gebleken is dat we weinig te vrezen hebben van haar.
Maar goed, genoeg discussie over de vorm; het onderwerp ben ik met je eens, is belangrijk genoeg.
”Ondanks dat er geen rechtstreeks bewijs voor de moord was.”
is rechtstreeks bewijs een harde eis in Nederland? In de zaak Lucia B. was er toch ook geen rechtstreeks bewijs?
7: ”Ze is dus veroordeeld omdat ze een reden, de mogelijkheid en de kennis had. ”
ik heb de zaak niet in detail gevolgd, maar volgens mij is er meer aanvullend bewijs gebruikt. bijvoorbeeld dat zij zelf de hulp parachute in een boom gevonden had, beweerde dat ze die per toeval zag toen ze er langs reed, terwijl bleek dat dit onmogelijk gevonden had kunnen worden zonder er bewust naar te zoeken. Waarmee ik niet wil zeggen dat dit overtuigend bewijs is, maar er is meer gebruikt dan alleen een motief en de kennis.
@17: Klopt, ik ga ook alleen maar af op de (tegenstrijdige) berichten in de media… Als waar is wat daar gezegd is, is dat schokkend. Helaas weten we niet in detail wat er besproken is.
Het zou pas een rel zijn geweest als ze niet veroordeeld zou zijn want ze had een motief, mogelijkheid en kennis. Daarnaast ook nog de enige in beeld. Vrijspraak zou waarschijnlijk hebben geleid tot verontwaardiging.
Want wie laat nou iemand lopen die zo overduidelijk het wel gedaan zou moeten hebben? Nu de vraag, zou er in Nederland vrijspraak zijn geweest wegens onvolledig bewijs? (met achterliggende gedachte: wat is erger? Door de menigte als schuldig worden gezien en buiten de cel geen leven meer hebben omdat je er in de ogen van de menigte er te makkelijk vanaf komt, of als onschuldige de (niet oncomfortabele) Nederlandse bak in gaan.)
@ 19 Waarom ben jij er zo van overtuigd dat ze het gedaan heeft?
In Nederland zou er vrijspraak zijn geweest. Een rechter gaat niet een onschuldig iemand de gevangenis insturen omdat de menigte het zou willen. De rechter kijkt of ze schuldig is of niet.
Ik stoor me sowieso aan de ‘menigte’ die verdachten in dit soort zaken gelijk als de dader neerzet, zonder alle ins en outs van de zaak te kennen. Als iemand onschuldig is en niet wordt veroordeeld of wel veroordeeld wordt en later vrijkomt omdat gebleken is dat diegene toch niet de dader is (bijv. Ina Post), heeft die persoon ook geen leven meer. Probeer dan maar eens een baan te vinden. Is niet te doen. Te veel mensen denken: “waar rook is, is vuur.”
wat een onzin verhaal zeg, er hebben 5 rechters naar gekeken voordat het bij de jury terecht is gekomen.
(guido, waarom is de nederlandse cel niet comfortabel, of bedoel je gewoon de cel als in de beroving van vrijheid?)
@19: Onschuldig tot het tegendeel bewezen is vind ik nog steeds een belangrijk principe. Zonder bewijs geen schuld. In antwoord op je vraag “wat is erger”? Vraag het eens aan Lucia de Berk. Er is niets erger dan als onschuldige de bak ingaan.
Wat als het bij jezelf zou gebeuren, Guido. Stel: jij bent onschuldig, maar wordt toch door een rechter veroordeeld. Met als reden dat dat beter voor je is, omdat je toch geen leven zou hebben buiten de gevangenis door de menigte die denkt dat jij schuldig bent. Zou je dat liever hebben?
Wat ik bedoel te zeggen is: het is makkelijk om hier zo’n mening over te hebben, omdat het ver van je afstaat. Maar als het bij jezelf zou gebeuren, hebben mensen al snel een andere mening.
Ik heb er ook een stukje over gemaakt, en moet zeggen dat het toch genuanceerder ligt dan gesteld wordt.
Het is en blijft raar dat iedere moordenaar die alle sporen uitwist, die met zorgvuldig voorbedachte rade te werk gaat, feitelijk steeds vrijgesproken kan worden.
Men schreeuwt in dit geval heel hard hoe er het zou zijn om onschuldig veroordeeld te worden. Men vraagt zich overal af “hoe de advocaat van de het slachtoffer nog kan slapen”, samen met “de juryleden”.
Men kan het ook anders bekijken.
Ten eerste denk ik dat weinig mensen die in zulk een jury zouden zitten, anders hadden gestemd zoals nu gebeurd is.
Het is een unieke kans om één iets recht te zetten wat overal schromelijk over het hoofd gezien wordt. Een rechter kan in een professioneel iemand die duidelijk een moordenaar blijkt te zijn, zonder bewijs niet veroordelen. Dus: pleeg uw moorden zonder sporen, en vrij zult gij gaan, zoiets.
En wat kan dan rechtgezet worden?
De laatste drie krijsende minuten van de enige persoon waar het om draait: de neergestorte en koudbloedig vermoorde vrouw. Uiteindelijk zal de persoon die het waarschijnlijk gedaan heeft, en volkomen verdacht is op materieel bewijs na, 9 jaar moeten gevangen zitten voor de daad. Vraag maar aan de nabestaanden (waaronder de kinderen die ook beschuldigd werden door els Clottemans) en de nauw betrokkenen hoe zij zich zouden voelen als ze vrijgesproken was bij “juridisch gebrek aan bewijs”.
Let wel, ik belicht ook maar een kant van de zaak, en zal niet uittentreure het assisenproces verdedigen – maar de nuance is net dat men met àlle factoren rekening kan houden.