Is er plek voor de wetenschappelijke expert in de democratie?

door Lucas Dijker (University College Dublin) Coronavirus, stikstofcrisis, kunstmatige intelligentie – onze samenleving staat bol van complexe problemen die alleen experts kunnen begrijpen. Toch verwachten wij in een liberale democratie dat burgers direct of via hun gekozen vertegenwoordigers deelnemen aan de besluitvorming over dit soort zaken. In een democratie ligt de uiteindelijke politieke macht immers bij het volk. Maar wanneer besluitvorming steeds afhankelijker wordt van wetenschappelijke experts, wat blijft er dan over van de democratie? In veel opzichten staan wetenschap en democratie lijnrecht tegenover elkaar: democratische besluitvorming gebeurt door te stemmen, terwijl wetenschappers niet stemmen over wat waar is. De wetenschap zegt, of probeert te zeggen, wat de feiten zijn. Zoals filosofe Hannah Arendt schreef: feiten staan los van “overeenstemming, discussie, mening of instemming.” Het democratisch debat daarentegen draait juist om instemming, onenigheid en verschillende meningen. Twee uitersten De liberale democratie is min of meer een geïnstitutionaliseerd besluitvormingsproces waarin burgers op basis van gelijkheid collectief beslissen, met respect voor grondwettelijk beschermde individuele rechten. Maar omdat wij deze besluitvorming ook toepassen op complexe vraagstukken, zijn wij vaak afhankelijk van deskundigen. Als de democratie zo sterk afhankelijk wordt van experts, riskeert zij een technocratie te worden – een elitaire vorm van epistocratie waarin alleen experts publieke besluiten nemen. Als experts het zo goed weten, waarom laten we hen dan niet beslissen? Deskundigen spelen al vaak een rol in de politiek. Zo was natuurkundige Robbert Dijkgraaf minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap in het vorige kabinet. Ook ondersteunen deskundige adviescommissies, zoals de?Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid, de regering bij het nemen van beslissingen. Maar experts hebben niet altijd gelijk en zijn het vaak onderling niet eens. Hoe moeten zij verantwoording afleggen aan burgers die geen verstand hebben van wetenschappelijke data en argumenten? Bovendien zijn er vaak, bewust of onbewust, sociale en politieke waarden verweven met wetenschappelijk onderzoek. Vaak heeft dit te maken met de vergelijkbare sociaaleconomische achtergronden van experts, waardoor zij doorgaans dezelfde normen en waarden delen. Alleen experts kunnen ‘het onzichtbare’ zichtbaar maken In de opkomst van het populisme, dat het niet zo nauw neemt met constitutionele bescherming van individuen en minderheden, kunnen wij een tegenpool zien van de technocratie. Populisten achten deskundigen overbodig, wantrouwen vaak experts, en beschouwen ‘gezond verstand’ en ‘je eigen onderzoek doen’ als enige alternatieven. Maar kunnen we wel zonder experts? Mensen die ‘hun eigen onderzoek doen’ beseffen vaak niet welke cruciale informatie ze missen – het onbekende blijft voor hen onzichtbaar. Vertaling of samenwerking? Discussies over de rol van experts binnen de democratie zijn niet nieuw. Een eeuw geleden werd in Amerika al de vraag gesteld of burgers nog konden meebeslissen in een samenleving die steeds complexer werd door onder andere een globaliserende economie en nieuwe communicatietechnieken, zoals de radio. ? Twee prominente denkers die zich hiermee bezighielden waren Walter Lippmann, een invloedrijke journalist, en John Dewey, een vooraanstaande filosoof in de Amerikaanse pragmatistische filosofische traditie. Lippmann bekritiseert het democratische ideaal dat burgers overal een mening over moeten vormen. Hij vindt dat politieke kwesties te complex zijn voor burgers om voldoende geïnformeerd te zijn. Volgens Lippmann moeten experts de feiten vertalen voor politieke vertegenwoordigers, die zodoende betere beslissingen kunnen nemen. Lippmanns boeken (bijvoorbeeld Public Opinion) zijn provocerend en nog altijd relevant omdat ze de democratie confronteren met onze afhankelijkheid van experts en de beperkingen van onze eigen kennis. Kennis is een gemeenschappelijk goed Dewey is het met Lippmann eens dat de publieke opinie vaak onvoldoende geïnformeerd is, maar pleit voor meer betrokkenheid van burgers bij besluitvorming in plaats van een grotere rol voor experts. Dewey denkt dat wetenschap, net als de democratie, begint met het oplossen van praktische gedeelde problemen. Ook burgers komen namelijk de uitdagingen tegen waar wetenschappers mee worstelen. Dewey pleit daarom voor een samenwerking waarin zowel burgers als experts hun kennis bijdragen om gezamenlijk de problemen op te lossen die ons allemaal parten spelen.  Zowel de kennis van de burger als die van de expert is onmisbaar, want alleen de patiënt weet hoe de pijn voelt en alleen de dokter kan die genezen. Dewey zelf gebruikt de analogie dat “de man die de schoen draagt het beste weet waar deze knelt.” Alleen door samenwerking tussen degenen die de problemen ervaren en de experts die cruciale kennis kunnen aanbieden, kan de democratie goed functioneren. Wantrouwende burgers De spanning tussen technocratie en populisme staat centraal in de discussie over de rol van de expert in de democratie. Technocraten vertrouwen de ongeïnformeerde burgers geen zeggenschap toe in publieke besluitvorming, terwijl populisten experts wantrouwen en zelfs onnodig vinden. Welke relevante kennis hebben burgers en welke experts kunnen we vertrouwen? Lippmanns analyse roept de vraag op of het redelijk is om zoveel macht in handen van experts te leggen. Deweys bijdrage laat ons juist achter met de vraag wat nu de relevante kennis is die burgers kunnen bijdragen. Individuele ervaringen kunnen namelijk verschillen. Wanneer worden persoonlijke problemen publieke problemen? Het voorbeeld van de schoenendrager is misschien te simpel, aangezien publieke besluitvorming vaak te maken heeft met zeer complexe kwesties die interdisciplinair onderzoek vereisen. Voor beiden is het echter essentieel dat we eerst het vertrouwen in experts vergroten. Die taak vraagt om een gezamenlijke inzet van burgers en experts. Want geen enkele duurzame samenwerking kan gebaseerd zijn op naïef, blind vertrouwen of irrationeel wantrouwen. Of experts vervolgens een plek zullen hebben in de democratie? Dat hangt af van de burger: hoe graag wil die belangrijke publieke beslissingen overlaten aan deskundigen? Dit artikel verscheen eerder op Bij Nader Inzien. Lucas Dijker is promovendus aan University College Dublin in Ierland. Hij is verbonden met het Europees onderzoeksnetwerk Policy, Expertise and Trust in Action en met het project Science and Democracy aan de Universiteit van Oslo. Zijn onderzoek wordt gefinancierd door de Irish Research Council. Verder lezen  - Dewey, J. (1954). The Public and Its Problems. Swallow Press. Origineel gepubliceerd in 1927. - Lippmann, W. (1993). The Phantom Public. Taylor & Francis. Origineel gepubliceerd in 1925. - Lippmann, W. (2012). Public Opinion. Dover Publications. Origineel gepubliceerd in 1922.

Door: Foto: Retha Ferguson Studio, via Pexels.

Closing Time | Being Boiled

Van elektropop naar post-punkrock: ouwelullenband Klammer (uit Leeds, dus geen krautrockers, mind you) covert hier een gouwe ouwe van The Human League uit 1978.

Steun ons!

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Sinn Féin (cc)

Ierland vervroegd naar de stembus

Volgende week vrijdag zijn er parlementsverkiezingen in de Ierse Republiek. Taoiseach (premier) Simon Harris heeft de verkiezingen vervroegd omdat hij de gunstige cijfers in de polls voor zijn partij hoopt te verzilveren en straks met flinke winst opnieuw een centrum-rechtse regering kan leiden. De grootste oppositiepartij Sinn Féin staat op verlies en daar zouden de zittende partijen graag van willen profiteren.

Harris is pas sinds april van dit jaar premier. Hij is de opvolger van Leo Varadkar die op 20 maart 2024 onverwacht voortijdig vertrok als taoiseach en leider van de Fine Gael-partij. Deze partij vormde sinds de vorige verkiezingen in 2020 een coalitie met de andere centrum-rechtse partij Fianna Fáil en de kleinere Groenen. De samenwerking tussen de rivalen FG en FF, die Ierland al honderd jaar regeren (maar nooit samen), was uniek. Beide partijen verloren flink bij deze verkiezingen. SF was met Mary Lou McDonald de grote winnaar en kwam met 37 zetels bijna op dezelfde hoogte als FF. Om haar uit de regering te houden sloten FF en FG een historisch compromis dat onder andere inhield dat Micheál Martin (FF) de eerste helft van de vijfjarige zittingsperiode premier werd waarna de aftredende regeringsleider Varadkar hem zou opvolgen.

Foto: Screenshot Tweede Kamer Debat Direct Wilders interrumpeert Schoof 13 november 2024

Schoof, de marionet van Wilders

COLUMN - Wie regeert: Schoof of Wilders? Naar het antwoord op die vraag wordt gezocht vanaf het moment dat Dick Schoof minister-president werd.

Volgens de pers

De Correspondent wist op 2 juli al: Wilders is dan geen premier, hij heeft alle touwtjes in handen.

Het AD blikte op 5 juli terug op het allereerste Kamerdebat met het kersverse kabinet. Wilder had Schoof weggezet als ‘slappe hap’.  Oud-Kamervoorzitter Wim Deetman zei (CDA) zei: “Het was een krachtmeting tussen Wilders en de premier: wie is de baas? De indruk in het debat is gewekt dat Wilders nu de dienst uitmaakt.”

Maar als RTL Nieuws op 7 juli vraagt: “Als Geert Wilders en Dick Schoof tegelijkertijd bellen, wie nemen de PVV-ministers uit het nieuwe kabinet dan als eerste op?”, dan beweren de PVV’ers eerst Schoof te zullen aanhoren. De premier is dus de baas, concludeert RTL hieruit.

In o.a. de Gelderlander (28 september) wordt een tweet van Wilders geciteerd: “Schoof is absoluut niet de baas, dat is de Tweede Kamer.”
Wilders doelde daarmee op een interview in het AD, waarin Schoof reageerde op speculaties dat Wilders in feite de dienst uitmaakt. De minister-president zei: “,Als premier ben je de baas” en “Nou ja, de baas… je bent premier. Dus je bepaalt wat het kabinet doet, en niemand anders.’’

Doe het veilig met NordVPN

Sargasso heeft privacy hoog in het vaandel staan. Nu we allemaal meer dingen online doen is een goede VPN-service belangrijk om je privacy te beschermen. Volgens techsite CNET is NordVPN de meest betrouwbare en veilige VPN-service. De app is makkelijk in gebruik en je kunt tot zes verbindingen tegelijk tot stand brengen. NordVPN kwam bij een speedtest als pijlsnel uit de bus en is dus ook geschikt als je wil gamen, Netflixen of downloaden.

Closing Time | Artig

Feeling B (als in ‘Feeling Berlin’) was een Oost-Duitse punkband, die in 1983 in Berlijn werd opgericht en tot 1994 zou bestaan. De latere Rammstein gitarist Paul Landers was een van de oprichters.

Rammstein-toetsenist Christian Lorenz was pas 16 jaar oud toen hij tot Feeling B toetrad.

Foto: beeld Kids Rights Org. Nila Ibrahimi, winnaar Childrens Peace Prize 2024

De jeugd heeft, hier en nu, de toekomst

Gisteren kreeg Nila Ibrahimi de Internationale Kindervredesprijs uitgereikt in de Nieuwe Kerk in Amsterdam, voor haar inzet voor de rechten van meisjes in Afghanistan.

In maart 2021 vaardigde het directoraat onderwijs van de hoofdstad Kabul een verbod uit voor meisjes van 12 jaar en ouder om te zingen in het openbaar en bij publieke evenementen. De toen 14-jarige Nila Ibrahimi nam uit protest een liedje op dat via de #IAmMySong movement al snel viraal ging.

Mede dankzij de ophef die ontstond werd op last van het ministerie van Onderwijs het verbod ingetrokken. Nog geen half jaar later namen de Taliban de macht over. Nila Ibrahimi en haar familie ontvluchtten Afghanistan.

In 2023 was zij een van de oprichters van HerStory, dat een veilig platform wil zijn waar Afghaanse meisjes hun verhalen kunnen delen.

Het was de twintigste keer dat de prijs is uitgereikt door of de KidsRights Foundation. In 2005 ging voor de eerste keer de prijs naar de Zuid-Afrikaanse Nkosi Johnson. Postuum want in 2001 overleed hij op 12-jarige leeftijd aan aids, de ziekte waarmee hij was geboren. Samen met zijn pleegmoeder streed hij voor de rechten van kinderen met hiv/aids, die als paria weerden behandeld.

Lezen: Bedrieglijk echt, door Jona Lendering

Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.

Minister wil politie toegang geven tot chatgroepen

De politie heeft niet veel extra bevoegdheden nodig om effectief mee te kunnen lezen met niet-openbare online chatgroepen, zegt minister David van Weel van Justitie en Veiligheid.

De Nederlandse politie moet meer bevoegdheid krijgen om mee te lezen in niet-openbare online chatgroepen, zei Van Weel vanochtend in de Volkskrant. Chat-apps en appgroepen zijn een onmisbaar element van ons dagelijks leven geworden en dat heeft impact op de openbare orde en veiligheid, zegt hij. ‘Waar dat zo is moet de politie daar wel bevoegdheden voor hebben. Signalen over op handen zijnde incidenten kunnen de politie vooraf helpen om voorbereid te zijn op mogelijke verstoringen van de openbare orde.’

ICC vaardigt arrestatiebevel uit tegen Netanyahu en Hamasleider

Het hing natuurlijk al een tijdje in de lucht, en compleet terecht natuurlijk. Het raakt wel een gevoelig punt, want de vraag blijft hoe lang dit strafhof nog kan functioneren en relevant blijft nu het ook achter ‘ons’ aangaat, in plaats van alleen maar achter landen als Verweggistan.

Amerika zag het goed toen het niet meedeed, omdat het ook wel wist dat zij (en ik wij) regelmatig ‘the baddies‘ waren.

Closing Time | Intergalactic

Hoe lang Sargasso ook bestaat, je blijft bands en nummers tegenkomen waarvan je je afvraagt hoe het in vredesnaam mogelijk is dat ze nooit eerder zijn langsgekomen. Maar goed ook eigenlijk, want anders zouden we deze rubriek alleen maar kunnen vullen met heel obscure dingen, en een feestje der herkenning is op zijn tijd ook wel eens leuk. Soit, de Beasty boys dus, met Intergalactic. Met de groeten uit de jaren 90 enzo.

Vorige Volgende