Openbaarheid te koop

Voor 64,20 komt een ambtenaar uit zijn stoel om een paar openbare documenten voor je te zoeken. Je krijgt een een aantal kopietjes en er wordt 35 minuten gesnuffeld. En o ja, er wordt ‘beperkt veldwerk’ gedaan – wat dat ook moge zijn.  Het salaris van de ambtenaar is al eerder door de belastingbetaler opgehoest. De kosten van het papier en de kopieermachine zijn al door de belastingbetaler opgehoest. De vervaardiging van de documenten zijn al door de belastingbetaler opgehoest. Hardinxveld-Giessendam, de gemeente die dit bedrag eist, heeft een vreemd idee van openbaarheid van bestuur.

Voor een groot cameraproject hebben we alle gemeenten, provincies en politiekorpsen in Nederland gewobbed (verzoek op basis van de Wet openbaarheid van bestuur). We vroegen documenten over de positie van de camera’s, wanneer ze zijn geplaatst, welke techniek ze hebben, etc. De database is compleet en binnenkort gaan we hier uitgebreid over berichten. De meeste gemeenten werkten netjes mee. Een ambtenaar van de gemeente Gouda hielp zelfs mee om gps-locaties te achterhalen. Na enige aansporing kregen we van Rotterdam een mooie lijst, ook met gps-locaties.

Een aantal gemeenten vroeg geld voor de inspanning en verwees naar een gerechtelijke uitspraak van vorig jaar. RTL Nieuws werd gesommeerd leges te betalen voor de afhandeling van een Wob-verzoek. In dat geval schreef ik een nette brief terug door de weigergemeenten erop te wijzen dat a) binnenkort het verdrag van Tromø wordt ondertekend, dat het vragen van leges verbiedt, b) de minister al heeft aangegeven dat het heffen van leges onwenselijk is omdat het een barrière opwerpt en dat de wet daarom wordt aangepast – iets waarvoor een Kamermeerderheid is en c) dat het Hof in Den Bosch de eerdere uitspraak heeft vernietigd in het voordeel van RTL Nieuws.

De gemeenten bonden in. Behalve Hardinxveld-Giessendam. En haar redenering is zo krom als een banaan.

De gemeente weerlegt mijn bezwaarschrift door o.m. te wijzen dat a) het verdrag van Tromsø nog niet geratificeerd is, b) het leuk en aardig is wat de minister zegt, maar dat er nog geen nieuwe wet ligt en c) dat het Hof niet het hoogste orgaan is en er dus nog een ander vonnis kan volgen. Dat klopt allemaal.

Maar voor het belangrijkste punt verschuilt de Hardinxveld zich achter de VNG, de gemeentelijke belangenclub die door niemand is gekozen en die – voor zover ik kan overzien – geen wetten kan uitvaardigen. ,,De heffing van leges mag naar het oordeel van de VNG nimmer zo hoog zijn dat een serieuze barrière wordt opgeworpen om informatie op te vragen. het is echter niet, op voorhand, onredelijk om aan degene die kosten veroorzaakt een bijdrage te vragen. (…) [Ik] concludeer dat de gevraagde vergoeding niet onredelijk hoog is en de openbaarheid van bestuur niet in gevaar is.”

En deze is mooi: ,,Sargasso betaalt niet voor de informatie, maar voor de inspanningen van de gemeente om de gevraagde informatie te verstrekken.” Stel je eens voor dat er is ingebroken. Je hoeft geen geld te betalen voor het doen van aangifte, maar de deur naar het politiebureau gaat pas open als je eerst even afrekent. Zoiets?

Ik kan moeilijk zelf de afdeling documentatie oplopen of in de gemeentelijke computer snuffelen. Dus ik ontkom als burger niet aan betalen. Een nieuwsorganisatie kan wel wat missen. Maar voor een gewone burger is 64,20 al best een bedrag. En dat is voor een heel simpel verzoek. Laat staan hoeveel je moet betalen als je wel een bewerkelijk, maar belangrijk verzoek doet. Die leges werpen wel degelijk een drempel op.

Breng het dan naar de rechter, hoor ik u al zeggen. Dat wil ik best doen. Ik geloof dat we zo’n 350 euro aan griffiekosten moeten betalen en als we winnen, krijgen we dat weer terug. Probleem is alleen dat deze zaak niet bij de bestuursrechter voor komt, maar bij de civiele rechter – het gaat namelijk niet om het besluit, maar om de heffing. Dat betekent dat we verplicht een advocaat moeten inhuren en dat er waarschijnlijk niet eens inhoudelijk naar het besluit wordt gekeken. Dat maakt de kans op winst gering. En als we verliezen zijn we niet alleen 350 euro kwijt, maar ook nog flink wat geld voor een advocaat.

Een barrière voor openbaarmaking? Ben je gek. Zucht.

Foto Flickr cc breahn