Brazilië is booming en de Brazilianen lijken daarvan te profiteren. Toch koopt een meerderheid van de Brazilianen nog steeds op de pof, al worden de schulden wel een stuk nauwlettender in de gaten gehouden dan in de noordelijke landen.
De 52-jarige Aracy Nogueira koopt en verkoopt gereedschap voor het bedrijf ‘Trifermaq,’ een winkel in de wijk Del Castilho in Rio de Janeiro. De slanke Carioca zit al jaren achter hetzelfde, zwarte bureau, dat direct bij binnenkomst rechts staat, achter de toonbank. Aan het interieur is nauwelijks te zien of Trifermaq een winkel of kantoor is.
‘De kleinere onderdelen en de dingen die we minder verkopen halen we van achter,’ zegt de jonge, brede medewerker Carlos. Op een paar kleine plankjes links aan de muur, tegenover de toonbank, staan wat lijmflesjes, boren en zagen. Verder achterin staan twee pick-up trucks. ‘In dat gedeelte is het kantoor van de eigenares, de opslag, er is een keuken en een eetruimte. Het hoort niet bij de winkel,‘ aldus Carlos.
De lonen van de medewerkers van Trifermaq verschillen. Zo leeft Aracy van commissie en verdient 3 tot 5 procent over alles wat ze verkoopt. Het percentage hangt af van het product. Dit betekent een loon van gemiddeld 1.800 Real per maand, omgerekend 740 Euro. Hoewel de commissie al jaren gelijk is, merkt ze dat haar klanten makkelijker en meer kopen. Met de handen over elkaar geslagen vertelt Aracy: ‘Ik merk dat ik hierdoor makkelijker uitgeef. Het gemak en de wil om te kopen zijn gegroeid.’
Het afgelopen jaar joeg Brazilië Engeland van de zesde plek van grootste economieën ter wereld. Maar ondanks dat er meer geld is, blijven Brazilianen graag op de pof kopen. Aracy: ‘Het is een gewoonte van Brazilianen en ik denk ook niet dat, ondanks de welvaart, het in de toekomst verandert. Het hoort erbij.’ De cijfers liegen er ook niet om. In 2009 nog, deed 58 procent van alle Brazilianen op deze manier zijn aankopen.
Welke winkel je ook tegenkomt in Rio, van supermarkt tot kledingwinkel, je kunt er op krediet aankopen doen. Er bestaan twee soorten ‘op krediet’ betalen: met de creditcard of ‘prestacion’.
Het laatste betekent dat wie een aankoop doet, bijvoorbeeld een tv, verspreid over meerdere maanden kan betalen. En dat vaak ‘sem juros’, zonder rente. Aracy: ‘Mijn laatste aankoop op afbetaling was mijn airco, deze maand (maart) gekocht. Ik betaal het verspreid over 10 maanden, elke maand 49 Real.’ Hoewel voornamelijk huishoudelijke aankopen en vakanties op deze manier gekocht worden, worden in tijd van nood ook kledingstukken verspreid over meerdere malen betaald. Zo gaan schoenen en krediet goed samen in het Zuid-Amerikaanse land.
In de Braziliaanse supermarkten wordt met name met de creditcard op krediet betaald, maar ze kennen ook een eigen betalingssysteem. Aracy woont samen met haar moeder, mevrouw Nogueira, in Taquara, in het westen van Rio. De 79-jarige mevrouw Nogueira, een kleine vrouw met bruin geverfde krullen, doet de meeste boodschappen. Ze doet dit bij Guanabara. Deze supermarkt heeft een eigen creditcard geproduceerd, waarop een maximaal bedrag uitgegeven kan worden, bepaald door en op CPF (een persoonsgebonden nummer als het Nederlandse sofinummer) van de eigenaar.
Wanneer mevrouw Nogueira geen geld op haar bankpas heeft staan, betaalt ze met de ‘cartao do credito da Guanabara’. ‘Ik heb een limiet van 500 Real, maar daar kom ik nooit aan. De maximale limiet is geloof ik 700 Real per pas. Elke negende van de nieuwe maand krijg ik nieuw krediet. Voor die dag moet ik naar Guanabara met mijn bankpas om te betalen, maar dan niet op krediet natuurlijk.’
Mocht Aracy of mevrouw Nogueira niet op tijd betalen dan zijn bedrijven en overheid streng. Aracy: ‘Je kaart wordt geblokkeerd, je kunt geen nieuwe bankrekeningen meer openen, geen aankopen meer doen op naam want je staat in heel Brazilië [in het CPF register] geregistreerd.’
Elke Braziliaan heeft een eigen CPF nummer, een persoonsgebonden nummer. Dit nummer van onder andere Aracy, staat geregistreerd in het ‘CPF Register’, van de Receita Federal, het Braziliaanse Secretariaat van Federale Inkomsten. Mocht Aracy haar airco niet afbetalen, dan registreert de verkoper van het product dit in het register. Alle bedrijven waar Aracy vervolgens dingen op krediet wil kopen, kunnen zien dat ze deze keer niet afbetaald heeft. De meeste bedrijven verkopen daarom niets meer aan de wanbetaler. Ook banken weigeren op deze manier een Braziliaan die een nieuwe bankrekening wil openen.
Aracy gaat weer aan haar bureau zitten. Armen over elkaar heen geslagen. Nog twee weken, dan wordt het loon weer gestort. Maar eigenlijk maakt het niets uit. Kopen kunnen Brazilianen elke dag, elke week, elke maand, omdat de schuld hier de gewoonte is.
Toevoeging van de redactie We hebben nog even gekeken of we een meetlat konden vinden van de hoeveelheid binnenlandse schuld. Die is bij de Wereldbank niet beschikbaar. Wel hebben we een tweetal indicatoren gevonden waaruit blijkt dat steeds meer Brazilianen geregistreerd staan bij een creditbureau. De stijging is wel opmerkelijk. Het toont in ieder geval aan dat er meer geconsumeerd wordt op krediet.
Foto cc Austin Burbridge
Reacties (12)
Tja… mensen moeten nu eenmaal verslaafd raken aan hun bankpasje/creditcard. ALLE Mensen want mocht je protesteren kunnen ze je dan heel simpel uitschakelen. Gewoon pasje uitschakelen en je kan niks meer kopen.
Gewoon niet doen. Niemand dwingt je om meer uit te geven dan er op je bankrekening staat.
Deze manier van kredietverstrekking is niet verkeerd, als er maar bezit/ inkomen t.o. staat. Het wordt pas problematisch als regulering wegvalt, grote banken zich ermee tegenaan gaan bemoeien de boel verknippen/ doorverkopen, tot het dekkingspercentage uiteindelijk 5 of 10% bedraagt.
Verse cijfertjes?
Pdf alert: Brazilian Federal Public Debt ,27 maart 2012.
Prima systeem: niet betalen is geen nieuwe lening. Lijkt net wel of dat systeem is gemaakt _voor_ de burger, i.p.v. tegen.
Hoe kan je nu een verhaaltje schrijven over krediet in Brazilie, zonder te refereren aan de geschiedenis van de inflatie en de hoogte van de rente?
Met een hoge inflatie (en ik heb het over 30% per maand of meer) kun je met geld als simpele burger maar 1 ding doen: het zo snel mogelijk uitgeven, want morgen is het minder waard. Maar tegen het einde van de maand zit dan ook iedereen zonder. En dat is nog steeds zo, ook al is die inflatie al lang grotendeels beteugeld.
De belangrijkste schakel om de economie van de kleine burger op gang te houden was (en is vaak nog steeds) de kruidenier op de hoek, die met uitgebreidde poflijsten werkt.
Lenen is binnen een dergelijke economie ondoorzichtig, compliceerd en buitengewoon duur. Vroeger werd dat bijna altijd gedaan via cheques, maar sinds de automatisering van het bankverkeer en de groei van de economie onder Lula (een goede 10 jaar dus) is de creditkaart een belangrijk betaalmiddel geworden. De rentepercentages zijn nog steeds absurd hoog.
Omdat de middenstand het kopen niet wil ontmoedigen verkoopt elke winkel op termijn “sem juros” (zonder rente). Dat is een moedwillig gecreeerde illusie, want als je contant betaalt krijg je bijna standaard 5% korting, maar dat kan ook oplopen tot 10%, 15%, of zelfs meer, afhankelijk van de situatie.
Door die hoge inflatie is de kleine man het sparen totaal ontwend geraakt en mijn indruk is dat het niet echt lukt om daar verandering in te brengen, ook al krijg je op een spaarrekening maar liefst 6% rente, belastingvrij, door de staat gegarandeerd. Voor grotere inkopen (die een maandsalaris te boven gaan), is het kopen op krediet dus domweg de enige mogelijkheid.
PS: En aangezien ze hier portugees spreken en geen spaans, is het niet ‘prestacion’, maar “prestação”, wat de standaarduitdrukking is voor betalen in termijnen.
Helemaal gelijk Harm. Mijn fout. Ik weet dat ze hier in Brazilie Portugees spreken en geen Spaans want ik woon er.
@3: Interessante link, maar helaas geen gegevens over private schulden.
@5: Ik zat me al af te vragen hoe dat in die hyperinflatieperiode ging. Is het dan niet erg schadelijk voor bedrijven om rentevrij in termijnen te laten betalen?
Ik heb daar weinig zicht op, omdat ik in die tijd (voor 1993) maar 2x hier geweest ben voor een kortere periode en ik deed alles contant, want mijn flappen waren goud waard in die tijd, dus ik weet niet precies hoe de kredietverstrekking toen verliep.
Ik weet wel dat ze ingewikkeld systeem hadden voor een inflatiecorrectie. Dat systeem bestaat nog steeds, maar heeft wel aan betekenis verloren. Ik heb het tenminste nooit gebruikt.
http://www.debit.com.br/calculo-de-atualizacao-monetaria.php
Ik doe trouwens nog steeds bijna altijd alles contant. Zaken doen in Brazilie is een bijzonder glibberige geschiedenis.
Die hoge economische groei is dus eigenlijk een complete farce.
Combineer inflatie en bevolkingsgroei en je groei verdwijnt als sneeuw voor de zon.
Die conclusie is volledig onterecht, want de situatie is erg veranderd in de laatste jaren. Dat is begonnen met de invoering van de Real en het onder controle brengen van de inflatie vanaf 1993.
Maar dat heeft pas werkelijk zijn beslag gekregen onder Lula (vanaf 2002), die een begin heeft gemaak met een betere inkomensverdeling en grote infrastructurele projecten heeft opgezet.
Dat is vooral te merken in het noord-oosten, waar ik woon. Hier is de structurele vooruitgang op straat dagelijks zichtbaar. Ook de welvaart van de bevolking neemt ook zienderogen toe, meer nog als gedurende de Nederlandse loongolf in het begin van de jaren ’60.